ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
Βερονάλ
εκδ. Μεταίχμιο
O Iωάννης Συκουτρής (1901-1937) είναι «ο σημαντικότερος ίσως μελετητής της αρχαιότητας που γέννησε ο ελληνικός εικοστός αιώνας». Αυτή η μικρή φράση λειτουργεί και ως εφαλτήριο για την πυκνή αφήγηση του Τάκη Θεοδωρόπουλου, που διανοίγει ένα ολόκληρο τοπίο εθνικής ιδεολογίας, κοινωνικής αντίφασης και προσωπικής διαδρομής στο νέο βιβλίο του με τίτλο «Βερονάλ». Το «Βερονάλ» θέτει ζητήματα που ξεπερνούν την ακτινογραφία της περίπτωσης Συκουτρή, ως διάσημου αυτόχειρος, και διατυπώνει επίκαιρα ερωτήματα.
Κατά μία εκδοχή, το «Βερονάλ» είναι μία εναλλακτική θεώρηση του ελληνικού Μεσοπολέμου, της «μεταπολεμικής εποχής» για τον Συκουτρή και τους συγχρόνους του. Είναι μία πύλη προς την αναμέτρηση της «σκοτεινής» Ελλάδας με έναν άνθρωπο που μελετούσε για να ζήσει ως μία «χειρονομία ζωής». Ο Συκουτρής συνδέθηκε με τη μετάφραση και τον σχολιασμό του «Συμποσίου» του Πλάτωνος, ένα έργο που ολοκληρώνει μόνο σε ένα χρόνο, εγκαινιάζοντας την «Ελληνική Βιβλιοθήκη» της Ακαδημίας Αθηνών. Ο πρόλογός του γίνεται η αφορμή για να συνθέσει την «ομολογία της δικής του πίστεως». Σήμερα, μπορεί η προσέγγιση να είναι γερασμένη, αλλά σε κάθε αράδα «ακούς τις αναπνοές του πεζοπόρου».
Ο Συκουτρής, που ήταν «ένα παιδί χωρίς παιδική ηλικία» αλλά και «ένας έφηβος χωρίς εφηβεία», μεγαλωμένος στην ανέχεια μιας φτωχογειτονιάς της Σμύρνης, με έναν πατέρα που μοίραζε γάλα αρμέγοντας κατσίκες, κατάλαβε νωρίς ότι «η δύναμη που κουβαλάει ξεπερνά τα όρια της δικής του ζωής». Η φοίτησή του στην Ευαγγελική Σχολή τού ανοίγει τους ορίζοντες. Εκεί, συναντά «μια ολόκληρη ήπειρο σιωπής που τον περιμένει να του μιλήσει». Αυτός ο ασθενικός έφηβος, που από μικρός φορούσε γυαλιά (το ένα μάτι του ήταν νεκρό), μπορούσε στα 15 του να μιλάει και να γράφει στην αττική διάλεκτο. Καλλιεργεί με θεατρικότητα τη συμπεριφορά του, διαμορφώνει μια προσωπική αντίληψη «πολιτικής και πνευματικής αριστοκρατίας» και η κλασική παιδεία γίνεται μοχλός απελευθέρωσης. Σπουδάζει στην Αθήνα, το Βερολίνο και τη Λειψία. Γίνεται υφηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και γραμματέας στην Ακαδημία, διατηρεί αλληλογραφία με τις μαθήτριές του, σε μια Αθήνα «με νεοαστικούς τρόπους και αγροτικές καταβολές».
Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, ως στυλίστας της γραφής, με σοφή οικονομία που εκβάλλει σε ένα πυκνό κείμενο ροής, μιλάει και για τις λογής-λογής «ορθοδοξίες» (φιλολογικές, αρχαιολογικές, γλωσσικές), για τα «ιερατεία» σε έναν κόσμο «που φοβόταν τους ποιητές». Η αυτοκτονία του Συκουτρή προκάλεσε αστικούς μύθους, για λανθάνουσα ομοφυλοφιλία, για την ποταπότητα της εκστρατείας εναντίον του, για το αδιέξοδο του γάμου του, το ατελέσφορο των ερώτων του, ή για όλα αυτά μαζί. Ο Συκουτρής, αυτοκτονώντας με «Βερονάλ», μας αφήνει στη σκοτεινή Ελλάδα «που διεκδικεί τα δικαιώματά της με όπλα την ημιμάθεια και την αγραμματοσύνη». Με φθόνο για την πνευματική αναζήτηση. Εντυπωσιακά επίκαιρο.