ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ – ΑΝΝΑ ΤΣΙΜΠΟΥΚΛΗ
Δυναμική των Ομάδων και Αλλαγή στους Οργανισμούς
εκδ. Τόπος, σελ. 229
Ο Ερρίκος Ιψεν, εν έτει 1896, ολοκλήρωνε το θεατρικό του «Γιάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν». Πρόσωπο κεντρικό ένας διευθυντής τράπεζας συνάμα καταχραστής των χρημάτων καταθετών. Γιατί το έκανε; Ηθελε να δώσει ευτυχία στους άλλους ανθρώπους, ήταν το όραμα ζωής του, το οποίο όμως σύντομα κατακρημνίζεται στην άβυσσο της ματαιότητας. Φυλακίζεται, αποκόβεται από την πραγματικότητα και αρπάζεται από το σωσίβιο της ατομικής μυθοπλασίας. Φτιάχνει ζωτικά ψεύδη για τον ίδιο και τους άλλους, πιστεύοντας στη θεόσταλτη αποστολή του, βλέποντας παράλληλα παντού υποψήφιους εξολοθρευτές του. Η συνέχεια για την τύχη του Μπόρκμαν και τα εις το διηνεκές σήματα του Ιψεν επί σκηνής. Το φαινόμενο του ζωτικού ψεύδους, που ψηλαφίζεται εμπειρικά από εμάς τους μη ειδικούς, είναι ένα από τα κεφάλαια που πραγματεύεται αυτό το εξαιρετικό πόνημα διά χειρός ειδικών. Διαβάζω μεταξύ άλλων, από την ενότητα περί ανεπαρκούς ηγεσίας. «…Αποτελεί σύμπτωμα παθολογίας του συστήματος στο οποίο οι ανταγωνισμοί, οι προκλήσεις και η ανάγκη για έλεγχο κυριαρχούν απέναντι στο συλλογικό καλό… Η ανεπάρκεια της ηγεσίας εμφανίζεται με τη μορφή επιθετικής συμπεριφοράς και στάσης. Τέτοια παραδείγματα είναι ορατά σε αρκετούς οργανισμούς, κόμματα, κράτη αλλά και μέσα στην ίδια την οικογένεια».
Ο προλογίσας το βιβλίο «Δυναμική των Ομάδων και Αλλαγή στους Οργανισμούς» Gilles Amado, ομότιμος καθηγητής Ψυχοκοινωνιολογίας στο HEC Paris, συνοψίζει: «Ευπρόσδεκτο στην περίοδο των έντονων αναταράξεων με τις οικονομικές κρίσεις, τους θρησκευτικούς φανατισμούς, τις τυχοδιωκτικές γεωπολιτικές στρατηγικές, τη διαφθορά, εκμετάλλευση, κακομεταχείριση, αυταρχισμό και ανευθυνότητα. Πρόκειται για ένα πολύτιμο έργο που θα μπορέσει να διαφωτίσει όλους όσοι αναζητούν όχι μόνον να κατανοήσουν τις πηγές της κοινωνικής ζωής αλλά και να εμπλακούν σε αυτήν προκειμένου να καλλιεργηθεί μια ζωτικότητα ωφέλιμη σε όλους, ώστε να γίνουν πραγματικότητα κάποιες ουτοπίες δίχως αυταπάτες…».
Καταθέτω απόσπασμα από έτερο κεφάλαιο, αυτό περί σύστασης των ομάδων: Η διαφορετική γλώσσα, κουλτούρα και θρησκεία γίνονται η αφορμή, λειτουργώντας ως πεδίο σύγκρουσης και αντιπαράθεσης, αποκλεισμού και απόρριψης. Επέρχεται έτσι, ακόμα και σε ομοιογενείς κοινωνίες, η κατασκευή αποδιοπομπαίων τράγων… που μπορεί να είναι άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, κατάχρησης ουσιών ή οποιοσδήποτε άλλος που ορίζεται από την κλειστή κοινωνία ως μη ηθικά αποδεκτός. Μάλιστα, στο σημερινό περιβάλλον της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, όπως διαμορφώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο ρόλος του αποδιοπομπαίου τράγου αποδίδεται ακόμα και σε ολόκληρα κράτη πόσω μάλλον σε ευάλωτες ομάδες…
Ενδεικτικά, τίτλοι από άλλες ενότητες εξόχως ενδιαφέρουσες: «Η διαχείριση της αβεβαιότητας», «Ομαδική αυτο-καταστροφικότητα», «Ομαδική πόλωση», «Η κρίση ως κίνδυνος και ευκαιρία» κ.ά.
Δυο λόγια για τους συγγραφείς. Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος, αναπλ. καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης διετέλεσε επί μακρόν διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, συμμετέχοντας στην ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης, παρέμβασης και επανένταξης ατόμων εξαρτημένων από ψυχοτρόπες ουσίες· τα επιστημονικά και ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στη θεραπεία και πρόληψη των εξαρτήσεων.
Η Αννα Τσιμπουκλή είναι εκπαιδευτική ψυχολόγος, υπεύθυνη Τομέα Εκπαίδευσης του ΚΕΘΕΑ, συνεργάτις του Ανοικτού Πανεπιστημίου· η ίδια έχει εκπαιδεύσει στελέχη φορέων Ψυχικής Υγείας, εκπαιδευτές ενηλίκων, φοιτητές κ.ά., σε Ελλάδα και Κύπρο.
Το βιβλίο εντυπώνεται και στον μη ειδικό, ανήσυχο για τα δρώμενα αναγνώστη και ως ένα εγχειρίδιο κατανόησης των άλλων αλλά και ημών των ιδίων σε χρόνους διάχυτης δυστοπίας.