KATIE KITAMURA
Ενας χωρισμός
μτφρ.: Γιώργος Μαραγκός
εκδ. Κέδρος, σελ. 224
Στο τρίτο μυθιστόρημα της Αμερικανίδας Katie Kitamura η ανώνυμη ηρωίδα βρίσκεται από την αρχή πιασμένη σε μια παγίδα στη δημιουργία της οποίας έχει συναινέσει. Η συμφωνία με τον εν διαστάσει σύζυγό της, Κρίστοφερ, να μην αποκαλύψουν τη διάλυση του γάμου τους, τη φέρνει έπειτα από μια παράκληση της μητέρας του στη Μάνη. Μεταξύ τους έχουν να μιλήσουν πάνω από ένα μήνα, αλλά το ότι δεν απαντά στο τηλέφωνο θορυβεί τη μητέρα του, η οποία ζητεί από την πρωταγωνίστρια να δει τι έχει συμβεί. Tότε αυτή ταξιδεύει στη βραχώδη χερσόνησο αποφασισμένη να ζητήσει διαζύγιο. Αντί να συναντήσει ένα ειδυλλιακό τοπίο, φτάνει στον προορισμό της διασχίζοντας καμένες εκτάσεις λόγω των πυρκαγιών του καλοκαιριού. Το απόκοσμο θέαμα προκαταβάλλει αρνητικά τόσο τον αναγνώστη όσο και την ηρωίδα. Καταλύει στο ακριβό ξενοδοχείο όπου έμενε ο άντρας της, το οποίο είναι σχεδόν άδειο μιας και είναι τέλη Σεπτεμβρίου, και αυτό του χαρίζει μια ατμόσφαιρα πολυτελούς εγκατάλειψης. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση μας εισάγει στις μύχιες σκέψεις της ηρωίδας και με μικρές αναδρομές στο παρελθόν μαθαίνουμε για τις επαναλαμβανόμενες απιστίες του Κρίστοφερ και για την απάθεια με την οποία τις έχει η ίδια δεχθεί.
Η αντιμετώπισή της είναι ακόλουθη με τη συμπεριφορά της στη Μάνη, όταν διακρίνουμε τη μεγάλη απόσταση μεταξύ των έντονων, επιθετικών και θερμών σκέψεων με την πιο κυνική, αποστειρωμένη και καθώς πρέπει συμπεριφορά της. Τρανό παράδειγμα, το γεύμα που παραθέτει σε μια γυναίκα που υποθέτει –σωστά– ότι είναι ερωμένη του συζύγου της, στη διάρκεια του οποίου η ένταση των συναισθημάτων και η πίκρα της δεν βγαίνουν ποτέ στην επιφάνεια. Δεν μας εκπλήσσει όταν εξομολογείται ότι της αρέσει η δουλειά της μεταφράστριας γιατί βρίσκει «κάτι ελκυστικό στη δυνατότητα της μετάφρασης για παθητικότητα» (σ. 33).
Ο Κρίστοφερ παρότι είναι απών καθ’ όλη τη διάρκεια του μικρού σε έκταση μυθιστορήματος, ανάγεται σε δυνάμει πρωταγωνιστή, αφού η απουσία του είναι η κινητήριος δύναμη. Στο πρώτο μισό οδηγεί την Kitamura σε μια σειρά από αναστοχασμούς για την απιστία, τη συζυγική ζωή και τη συνθήκη του εγκλωβισμού που βιώνει η ηρωίδα στη δυσκολία της να αρθρώσει το τέλος του γάμου τους στην καλή κοινωνία της Αγγλίας, στην οποία ανήκει η οικογένεια του συζύγου της.
Στο δεύτερο μισό, όπου ο άντρας της βρίσκεται δολοφονημένος, έχουμε μια αλλαγή στα συναισθήματα που κατακλύζουν την πρωταγωνίστρια. Η οριστική απώλεια εντείνει το αδιέξοδο που βιώνει, καθώς δεν κατάφερε ούτε να ψελλίσει στα πρώην πεθερικά της το τέλος του γάμου τους. Ετσι, βρίσκεται από απατημένη σύζυγος, χήρα ενός δολοφονημένου άνδρα. Αυτή η απότομη μετάβαση θα μπλοκάρει μελλοντικά τόσο την ερωτική όσο και την αισθηματική της ζωή.
Σε αυτό το σημείο η συγγραφέας έχει θέσει τα θεμέλια για να στρέψει το βιβλίο σε μια μεσογειακή περιπέτεια της Πατρίσια Χάισμιθ, αλλά δεν το κάνει, και συνεχίζει δίνοντας στην ηρωίδα τον χώρο και τον χρόνο να αναπτύξει όλες τις σκέψεις και τους προβληματισμούς της.
Αυτή είναι και μια μεγάλη αρετή του μυθιστορήματος της Kitamura. Ξεκινά με μια αναπάντεχη συνθήκη και κάθε φορά που συμβαίνει ένα σημαντικό γεγονός, η συγγραφέας επιλέγει μια όχι και τόσο προφανή λύση για να προχωρήσει την πλοκή.
Η ελληνική σκηνογραφία εξυπηρετεί τη συγγραφική επιθυμία, καθώς παρουσιάζει ένα ειδυλλιακό θαλασσινό τοπίο περικυκλωμένο από κατεστραμμένα δάση, σαν έναν παραλληλισμό του γάμου των πρωταγωνιστών. Οι Ελληνες δευτερεύοντες χαρακτήρες, πιο θερμοί και ανοικτόκαρδοι, τονίζουν την ψυχρότητα με την οποία αντιμετωπίζει την πραγματικότητα η αφηγήτρια.
Τέλος, η επιθυμία του Κρίστοφερ να εξερευνήσει τα μοιρολόγια για ένα βιβλίο που ετοίμαζε, σχετικά με τις τελετές πένθους ανά τον κόσμο, μας χαρίζει εκτός από μια ακριβή προοικονομία, μία από τις καλύτερες σκηνές του βιβλίου. Παρά τη συντομία του, προσφέρει μια ενδελεχή ανατομία της κατάρρευσης ενός γάμου, και χάρη στη χαρισματική πρόζα της Kitamura πρόκειται για ένα απολαυστικό ανάγνωσμα.