Εγκατέλειψε το σχολείο στα 16, εργάστηκε ως βοηθός επισκευαστή τηλεοράσεων, ώσπου μία ηλεκτροπληξία τον υποχρέωσε να αλλάξει καριέρα, υπήρξε μέλος μιας λονδρέζικης πανκ μπάντας και, όπως οι πιο διάσημοι από τους ήρωές του, ήταν επί χρόνια «θαμώνας» στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων, ώσπου μια ποινή με αναστολή για βανδαλισμούς στάθηκε αφορμή για να σωφρονιστεί. Αλλά αυτό που πραγματικά άλλαξε τη ζωή του Ιρβιν Ουέλς, μετατρέποντάς τον σε παράδειγμα προς μίμηση (ή αποφυγή) για εκατομμύρια αποπροσανατολισμένους νέους σε όλο τον κόσμο, ήταν η έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος, «Trainspotting», το 1993, και η ομότιτλη ταινία σε σκηνοθεσία Ντάνι Μπόιλ που ακολούθησε τρία χρόνια αργότερα.
Σήμερα, ο Σκωτσέζος πεζογράφος δηλώνει ότι δεν ενοχλείται καθόλου από το γεγονός πως για πολλούς ανθρώπους παραμένει ο συγγραφέας του «Trainspotting», παρότι στο μεταξύ έχει εκδώσει δέκα μυθιστορήματα και τέσσερις συλλογές διηγημάτων, έχει γράψει θεατρικά έργα, σενάρια για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο και έχει σκηνοθετήσει αρκετές ταινίες μικρού μήκους.
«Το Trainspotting με έκανε πλούσιο και διάσημο. Δεν έχω κανένα παράπονο», παραδέχτηκε σε συνέντευξή του στην «Κ» με αφορμή την κυκλοφορία στα ελληνικά του νέου του μυθιστορήματος, «Η τέχνη της λεπίδας» (εκδ. Οξύ), στο οποίο καταπιάνεται με έναν από τους χαρακτήρες του πρώτου του βιβλίου: τον αδίστακτο και αιμοβόρο Φρανκ Μπέγκμπι. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ουέλς επιστρέφει στους ήρωες προηγούμενων βιβλίων του. Η πρόσφατη κινηματογραφική συνέχεια του «Trainspotting» βασιζόταν ώς ένα βαθμό στο «Πορνό», που εκτυλίσσεται δέκα χρόνια μετά τα γεγονότα του αρχικού μυθιστορήματος. Οι ίδιοι χαρακτήρες εμφανίζονται, επίσης, στο «Kόλλα» και τα διηγήματα της συλλογής «Skagboys». Ο συγγραφέας εκτιμά πως, μολονότι έλαβε ανάμεικτες κριτικές, το «Trainspotting 2» ήταν επιτυχημένο και παρέμεινε πιστό στο πνεύμα του αρχικού φιλμ.
Κακοποιώντας προτομές
«Ηταν ωραίο που συγκεντρωθήκαμε ξανά όλοι μαζί και θεωρώ ότι φτιάξαμε μια ταινία που άγγιξε συναισθηματικά τη γενιά του πρώτου φιλμ», αναφέρει. Ο Μπέγκμπι του τελευταίου βιβλίου έχει (ή πιστεύει πως έχει) αφήσει πίσω του τα βίαια ξεσπάσματα, την εκδικητική μανία και την τάση να μπλέκεται διαρκώς σε μπελάδες, έχει αλλάξει το όνομά του σε Τζιμ Φράνσις, είναι παντρεμένος με μία γοητευτική Αμερικάνα που γνώρισε στο πρόγραμμα εικαστικών της φυλακής και έχει εγκατασταθεί στην Καλιφόρνια, όπου κερδίζει τα προς το ζην κακοποιώντας προτομές σταρ του Χόλιγουντ με το μαχαίρι του… στο όνομα της υψηλής τέχνης. Ωστόσο, ο περιζήτητος καλλιτέχνης και σοβαρός οικογενειάρχης θα έρθει αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό όταν ένας θάνατος θα τον αναγκάσει να επιστρέψει στο Εδιμβούργο και να αναζητήσει τις παλιές του παρέες. Το ερώτημα αν θα καταφέρει να τιθασεύσει τις εκρηκτικές τάσεις του και να πάει κόντρα στις προσδοκίες των ανθρώπων που τον γνωρίζουν από παλιά, παραμένει αναπάντητο σχεδόν έως το τέλος της ιστορίας.
Η βία και οι βίαιοι
«Αν η βία υπάρχει στο συναισθηματικό σου λεξιλόγιο, συνήθως αυτό συμβαίνει επειδή έχεις υπάρξει αποδέκτης της. Χωρίς να παραβλέπουμε ότι κάποια άτομα είναι βίαια χωρίς προφανή αιτία», υποστηρίζει ο συγγραφέας. «Εχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, αλλά το βασικό εμπόδιο είναι πως είμαστε πλάσματα της συνήθειας. Αν σε κάποια φάση της ζωής μας ανταμειφθήκαμε επειδή κάναμε κάτι λάθος, είναι δύσκολο να επιλέξουμε το σωστό. Γίνεται, όμως. Εξάλλου, αν δεν είσαι τελείως ανόητος, έχει περισσότερη πλάκα να διαπράττεις καινούργια σφάλματα αντί να επαναλαμβάνεις τα ίδια», συνεχίζει.
Αναγνωρίζει, πάντως, ότι είναι ευκολότερο «να δημιουργήσεις μία βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού σου σε ένα νέο περιβάλλον» από το να πρέπει να αντιμετωπίζεις καθημερινά όσους αμφισβητούν την ικανότητά σου για αλλαγή. Ο ίδιος δεν ανησυχεί καθόλου για το τι θα είχε απογίνει αν το γράψιμο δεν του είχε επιτρέψει να «κατασκευάσει» μία εικόνα του εαυτού από την αρχή. «Πιθανότατα θα ήμουν ένας καθηγητής οικονομικών, που στον ελεύθερο χρόνο του θα έκανε stand up comedy», αστειεύεται.