ΜΑΡΙΖΑ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ
2.651 ημέρες δικτατορίας.
21 Απριλίου – 24 Ιουλίου 1974
εικον. Βασίλης Παπαγεωργίου
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 87
Είναι ένα κρίσιμο βιβλίο. Καθώς οι δεκαετίες περνούν και η μνήμη αδυνατίζει, οι μεγάλοι ξεχνούν. Οσο για τους νεότερους, οι στρεβλώσεις που έχουν μεσολαβήσει αποτελούν σκάνδαλο, όπως το αδιανόητο «Η χούντα δεν έπεσε το ’74». Δεκατριάχρονη μαθήτρια όταν κηρύχθηκε η «εθνοσωτήριος επανάστασις» του 1967, φοιτήτρια όταν το 1974 η χούντα κατέρρευσε ύστερα από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η αφηγήτρια της Μαρίζας Ντεκάστρο παρακολουθεί με λόγο σύντομο, απλό και σαφή, όλα τα γεγονότα της απεχθούς επταετίας των συνταγματαρχών, που έβαλε την Ελλάδα σε δικτατορικό «γύψο». Η συγγραφέας προσέφυγε σε αναμνήσεις και συζητήσεις με παλαιούς φίλους κι έκανε έρευνα σε εφημερίδες, βιβλία, αρχεία και μπλογκ προκειμένου να συγκεντρώσει τα πλέον ενδεικτικά: Πώς ντυνόμασταν, τι μουσική ακούγαμε, τι βιβλία διαβάζαμε, αλλά και ποια μεγάλα, εμβληματικά γεγονότα συνέβησαν στην ελληνική και διεθνή πολιτικοκοινωνική σκηνή. Στην αριστερή σελίδα τρέχουν οι περιγραφές με στοιχεία που δεν ξέραμε ή που είχαμε ξεχάσει: ότι το πραξικόπημα ξεκίνησε λόγου χάρη στις 9 το βράδυ της 20ής Απριλίου 1967 όταν οι συνωμότες Γεώργιος Παπαδόπουλος και Δημήτριος Ασλανίδης συγκεντρώθηκαν στο σπίτι του Νικολάου Μακαρέζου στην οδό Φρύνης στο Παγκράτι, έφαγαν μακαρονάδα και κανόνισαν τις τελευταίες λεπτομέρειες. Μέσα στη νύχτα, τα τανκς της μάχιμης μονάδας του ταξίαρχου Στυλιανού Παττακού βγήκαν στους δρόμους από το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων που βρισκόταν στη σημερινή Πολυτεχνιούπολη, και κατευθύνθηκαν προς τη Βουλή, τα υπουργεία, το Εθνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας, τον ΟΤΕ και τα ανάκτορα. Οταν δεν το έχεις ζήσει, δεν το ξέρεις. Σχετικώς, πρόσφατη διαφήμιση του ραδιοσταθμού Red που ήθελε νεαρό να φωνάζει στη διάρκεια της χούντας «Λοιπόν, παιδιά, να μαζευτούμε όλοι στη Νομική να διαδηλώσουμε», υπήρξε αξιοθρήνητα αφελής. Στη δικτατορία κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει ανοιχτά, πολύ περισσότερο να φωνάξει· υπήρχε τρόμος. Στις μέρες που ακολούθησαν το πραξικόπημα, γράφει η Μαρίζα Ντεκάστρο, συνελήφθησαν 8.270 άνδρες και γυναίκες, κυρίως αριστεροί. Εγκλείσθηκαν στον ιππόδρομο του Φαληρικού Δέλτα, στο Στάδιο Καραϊσκάκη, στο γήπεδο της ΑΕΚ και στις φυλακές Αβέρωφ. Αρκετοί στάλθηκαν για χρόνια εξορία στα νησιά Γυάρο και Λέρο. Η Ασφάλεια και η ΕΣΑ βασάνισαν απάνθρωπα όσους πολέμησαν το καθεστώς. Υπήρχαν σιωπή και ελάχιστοι αντιστασιακοί πυρήνες.
Στις δεξιές σελίδες του βιβλίου, ο 27χρονος εικαστικός Βασίλης Παπαγεωργίου αποδίδει μέσα από «πειραγμένες» φωτογραφίες μερικά από τα σπουδαιότερα ελληνικά και ξένα πολιτικοκοινωνικά και πολιτιστικά γεγονότα. Ηταν ο καιρός υπέροχων δράσεων και ελπιδοφόρων οραμάτων! Μάης του ’68, αντιπολεμικές διαδηλώσεις για το Βιετνάμ και Ανοιξη της Πράγας· κηρύγματα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, Μαύροι Πάνθηρες και πορτογαλική επανάσταση των γαριφάλων· άνθρωπος στο φεγγάρι, Γούντστοκ και «Imagine all the people» του Τζον Λένον. Και ακόμα, ήταν η εποχή εμβληματικών θυσιών και τραυματικών γεγονότων: εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, δολοφονίες Ρόμπερτ Κένεντι και Σαλβαδόρ Αλιέντε, λιμός στην Μπιάφρα. Μαζί με την τρομοκρατία ήταν επίσης η εποχή της κούφιας ρητορείας, των ανόητων λογυδρίων και της γελοίας προπαγάνδας: εορτασμοί της χούντας στο Παναθηναϊκό Στάδιο με άρματα μάχης και χλαμύδες, δενδροφυτεύσεις στο χουντικό τάμα του Εθνους, κυνήγι των μακρυμάλληδων νεαρών και αναγκαστικό κούρεμά τους με την ψιλή. Καθώς ο καιρός περνούσε όμως, τα τέσσερα χρόνια 1970-74 έγιναν και περίοδος ανατρεπτικών πολιτιστικών και πολιτικών ζυμώσεων – Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων, κινηματογραφικές προβολές στην Αλκυονίδα και στο Στούντιο, φοιτητική κατάληψη της Νομικής, Πολυτεχνείο. Ανάμεσα στα επιτεύγματα της Μαρίζας Ντεκάστρο είναι ότι ανέπλασε εύστοχα το κλίμα και το πνεύμα όλης της εποχής.