Οι σπουδές της Γιάννας Δεληγιάννη στη σκηνοθεσία την οδήγησαν, όπως και αρκετούς άλλους εξ ημών, σε αναπάντεχα μονοπάτια. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η γεμάτη ζωντάνια και όρεξη σκηνοθέτις έμελλε να επιστρέψει στη μεγάλη της αγάπη, τον κινηματογράφο, για να καλύψει ένα εκπαιδευτικό κενό και παράλληλα να μεταδώσει το πάθος της για τις ταινίες. Εδώ και τρία χρόνια η Δεληγιάννη έχει βαλθεί να διδάξει μέσω εργαστηρίων την έβδομη τέχνη στους πιο αγνούς θεατές που υπάρχουν στον κόσμο: τα μικρά παιδιά.
Το εγχείρημά της ξεκίνησε το 2019 με την ίδρυση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Cinemathesis. «Το όραμά μου δεν είναι να μάθουν τα παιδιά να κάνουν ταινίες, να γίνουν σκηνοθέτες», δηλώνει. «Η Cinemathesis προτρέπει τα παιδιά να “δουν” ταινίες και μέσα από το “παιχνίδι”, να αρχίσουν να αφουγκράζονται τα συναισθήματά τους, όσα τους απασχολούν στην καθημερινότητα, τον κόσμο γύρω τους, και παράλληλα να ασχοληθούν και με το ίδιο το μέσο της τέχνης του κινηματογράφου και να γνωρίσουν την αλφάβητό του. Οπως αναγνωρίζουν τη Μόνα Λίζα, μια σονάτα του Μπετόβεν και την “Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων”, να καταγραφούν μέσα τους σκηνές από ταινίες, να μιλήσουμε για τις φόρμες, τα ρεύματα, το κάδρο, τον φωτισμό. Μία και μόνη σκηνή από μια σπουδαία ταινία του παγκόσμιου κινηματογράφου είναι αρκετή να δώσει ερεθίσματα στα παιδιά και να τα οπλίσει με τη δύναμη να ακολουθήσουν τα δικά τους μονοπάτια».
Από την έναρξη κιόλας του εγχειρήματος, η Δεληγιάννη ταξιδεύει με το εργαστήριό της σε όλη την Ελλάδα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις επισκέψεις της στα νησιά της άγονης γραμμής. Εχει μεταδώσει τις γνώσεις της στον μοναδικό μαθητή του μονοθέσιου δημοτικού σχολείου που υπάρχει στο Μαθράκι, το οποίο ήταν κλειστό επί 21 χρόνια και λειτούργησε ξανά την προηγούμενη σχολική χρονιά. Εχει επισκεφθεί τη Γαύδο, τους Αρκιούς, την Τέλενδο και πολλά άλλα ακριτικά μέρη.
Για την ίδια, ο κινηματογράφος είναι «ένα παιχνίδι, μοναδικό και αξέχαστο». Γι’ αυτό ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό τα παιδιά στα εργαστήριά της. Μαθαίνουν τον κινηματογράφο μέσα από ευχάριστες και παιγνιώδεις δραστηριότητες. Μακάρι να ήμασταν όλοι ξανά παιδιά, να γευόμασταν αυτή τη γλυκιά εμπειρία.
Δημιουργικό παραμύθι
Μέσα από τις επισκέψεις της Δεληγιάννη στα νησιά της άγονης γραμμής προέκυψε μία ακόμα δημιουργική ιδέα, η οποία υλοποιήθηκε κατά την περίοδο της καραντίνας, σε συνεργασία με τον βραβευμένο designer και εικονογράφο Σάκη Στριτσίδη. Η Cinemathesis κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα εξαιρετικά καλαίσθητο εικονογραφημένο βιβλίο, το «Παίζουμε κινηματογράφο; Ενα παραμύθι για ανήσυχα παιδιά», το οποίο θα συνοδεύει εφεξής τις εκπαιδευτικές συναντήσεις που οργανώνει και διευθύνει η Δεληγιάννη.
Η Γιάννα Δεληγιάννη ταξιδεύει με το εργαστήριό της σε όλη την Ελλάδα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις επισκέψεις σε νησιά της άγονης γραμμής.
Ο Στριτσίδης έχει συνθέσει μια σειρά εμπνευσμένων κολάζ, χρησιμοποιώντας άριστα ετερόκλητα στοιχεία. Το αποτέλεσμα είναι ένα κομψοτέχνημα. Οπως αναφέρουν οι δύο συνεργάτες, «το βιβλίο είναι γεμάτο κινηματογραφικές και εικαστικές αναφορές, ερεθίσματα από τις Καλές Τέχνες, αλλά και μνήμες γεμάτες παιχνίδι στον δρόμο, γεύση από γλειφιτζούρια, δροσερές βουτιές και καλοκαιρινά βράδια στα θερινά τα σινεμά».
«Ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Ρενέ Μαγκρίτ, η Χάνα Χοχ, ο Μορμόλης, οι Monty Python και τόσοι άλλοι συγκατοικούν στις σελίδες αυτού του ξεχωριστού παραμυθιού, μαζί με μικρά παιδιά γεμάτα απορίες για κινηματογραφικά και εικαστικά ρεύματα και επιρροές», σημειώνει η δημιουργός. «Το “Παίζουμε κινηματογράφο;” αποτελεί μια προσπάθεια να αποτυπωθούν ιδέες, σκέψεις, όνειρα, εικόνες που ταξιδεύουν στις ψυχές των παιδιών και που τις εκφράζουν χωρίς αυτολογοκρισία, χωρίς εξήγηση και χωρίς να οριοθετούν τη φαντασία τους. Με αφορμή το βιβλίο, “παίζουν” με μια ιδέα, ένα σενάριο, έναν φανταστικό σκηνικό χώρο, με υπερρεαλιστικούς χαρακτήρες, συνδέσεις και αποτυπώματα παιδικής ηλικίας και όχι μόνο, με θαυμαστά αποτελέσματα».
Η αφήγηση ξεκινάει ένα καλοκαίρι, λίγο πριν νυχτώσει. Μια παρέα παιδιών αποφασίζει να «παίξει κινηματογράφο» με κάμερα ένα παλιό κουτί παπουτσιών και μικρόφωνο ένα σκουπόξυλο. Το βράδυ, η παρέα καταλήγει σε ένα θερινό σινεμά, αλλά στο μεσοδιάστημα έχει δημιουργηθεί μια κανονικότατη κινηματογραφική αφήγηση.
Ονειρικό σύμπαν
Η Δεληγιάννη και ο Στριτσίδης καταφέρνουν μέσα σε λίγες σελίδες να ταξιδέψουν τον μικρό αλλά και τον μεγάλο αναγνώστη σε ένα ονειρικό σύμπαν, όπου όλοι είμαστε δημιουργοί. Το επίτευγμά τους είναι εντυπωσιακό. Στο τέλος, οι μικρότεροι έχουν την ευκαιρία να εμπλουτίσουν τις κινηματογραφικές γνώσεις τους και να κάνουν κάποια από τις δραστηριότητες που προτείνει η συγγραφέας.
Το βιβλίο αφιερώνεται στον αδελφό της δημιουργού, τον Κωστή, ο οποίος έφυγε νωρίς από τη ζωή και ήταν ο πρώτος με τον οποίο «έπαιξε» κινηματογράφο. Εχει δίκιο η Δεληγιάννη. Ο κινηματογράφος είναι πράγματι ένα σπουδαίο παιχνίδι. Απαξ και το μάθεις, θα σε γοητεύει για πάντα. Γιατί ταινίες μπορούμε να κάνουμε ακόμα και με κλειστά μάτια. Η μηχανή προβολής μπορεί να στηθεί παντού.