Ενα από τα αριστουργήματα του ρομαντικού μπελ κάντο, η «Λουτσία ντι Λαμμερμούρ» του Γκαετάνο Ντονιτσέτι (1797-1848), επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή έπειτα από 37 χρόνια, στην πρώτη της συμπαραγωγή με τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου. Το σκηνοθετικό εγχείρημα αυτής της τόσο ιδιαίτερης όπερας ανέλαβε η σπουδαία σκηνοθέτις Κέιτι Μίτσελ. Μάλιστα, η «Λουτσία» αποτέλεσε την πρώτη συνεργασία της με τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου.
Η πρεμιέρα δόθηκε την άνοιξη του 2016, δημιουργώντας ιδιαίτερες συζητήσεις στο Λονδίνο για τη σκηνοθετική ματιά της Μίτσελ, ενώ μερικούς μήνες αργότερα η παραγωγή επαναλήφθηκε σημειώνοντας τεράστια επιτυχία, όπως και την πρώτη φορά.
Τώρα είναι η σειρά της Αθήνας να γνωρίσει την ερωτόπληκτη και υπερευαίσθητη Λουτσία. Οι οκτώ παραστάσεις της όπερας (πρεμιέρα στις 14 Μαρτίου) θα δοθούν στην Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Πέτρου και Ζωής Τσόκανου, με δωρεά από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
«Μπορεί η υπόθεση του έργου να αναπτύσσεται στον 19ο αιώνα σε μια πατριαρχική κοινωνία, εντούτοις προσπάθησα να δώσω μια μοντέρνα εκδοχή», λέει στην «Κ» η Κέιτι Μίτσελ, εξηγώντας τους λόγους που κάνουν την όπερα πιο σημερινή από ποτέ. «Χρειάζεται να φέρουμε νέο κοινό κοντά στην όπερα, επομένως οφείλουμε να μιλήσουμε για τα πανανθρώπινα ζητήματα με σημερινό λόγο».
Μυθιστόρημα
Η «Λουτσία ντι Λαμμερμούρ» βασίζεται σε ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα του 19ου αιώνα, τη «Νύφη των Λαμμερμούρ» του σερ Ουόλτερ Σκοτ. Η υπόθεση αφορά τον έρωτα της Λουτσία για τον Εντγκάρντο του οίκου των Ρέιβενσγουντ, για τον οποίο ο αδερφός της, λόρδος Ενρίκο Αστον, αισθάνεται άσβεστο μίσος. Αποφασισμένος να αποτρέψει τη σχέση, ο Ενρίκο οργανώνει τον γάμο της αδερφής του με τον Αρτούρο Μπάκλο. Την ώρα της τελετής καταφθάνει ο Εντγκάρντο, ο οποίος σε έξαλλη κατάσταση καταριέται τη Λουτσία. Εκείνη χάνει τα λογικά της, στη συνέχεια φονεύει τον Αρτούρο και καταρρέει. Πληροφορούμενος τον θάνατο της αγαπημένης του, ο Εντγκάρντο αυτοκτονεί.
Η Κέιτι Μίτσελ επέλεξε να χωρίσει τη σκηνή σε δύο μέρη όπου διαδραματίζονται ταυτόχρονες δράσεις. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή οπτική που προσπαθεί να συνομιλήσει με το κείμενο, αλλά και με τα στοιχεία που αποσιωπά.
«Ενδεχομένως είναι μια αντιθεατρική πρακτική να χωρίζεις τη σκηνή σε δύο μέρη. Θέλω, όμως, να δω τι συμβαίνει πέραν του κειμένου. Φαίνεται να λείπουν κάποιες σκηνές. Ετσι, η παραγωγή μου θα προσπαθήσει να συμπληρώσει κάποια κενά στην ιστορία των κεντρικών χαρακτήρων. Θα εξισορροπήσει τα πράγματα», αναφέρει η Βρετανίδα σκηνοθέτις.
Η εκδοχή της Μίτσελ είχε προκαλέσει αρκετές συζητήσεις στο Λονδίνο όταν πήρε σάρκα και οστά επί σκηνής, όμως δεν είναι η πρώτη φορά που δέχεται κριτική όταν προχωρεί σε αναζητήσεις πέραν των παραδεδεγμένων ορίων.
Σε ερώτηση αν αποδέχεται τον χαρακτηρισμό που της έχουν αποδώσει ότι καταφέρνει πάντα να διαιρεί το κοινό με τις σκηνοθετικές αποφάσεις της, απαντάει: «Αυτή είναι μια παλιά ιστορία. Θα έλεγα μια ενδιαφέρουσα ιστορία που λέγεται για μένα, ωστόσο δεν ξέρω τι σημαίνει. Πάντως, σε αυτή την παράσταση θέλουμε να διαιρέσουμε το κοινό με την έννοια ότι επιθυμούμε να δημιουργήσουμε μια γέφυρα συνεννόησης. Πρόκειται για μια πρόκληση που με ενδιαφέρει να δω πώς θα εξελιχθεί. Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζω πολλά για τη σχέση που έχει το ελληνικό κοινό με την όπερα. Γνωρίζω την άμεση σχέση του με την αρχαία τραγωδία, όμως είμαι περίεργη να δω τον τρόπο που θα υποδεχθεί την παράσταση».
Παρότι η Μίτσελ διερευνά τη θηλυκή πλευρά της ιστορίας και αναλύει την πλοκή μέσα από τα μάτια της Λουτσία, η ίδια επισημαίνει πως «δεν είναι μόνο γυναικείο το θέμα του έργου. Προφανώς και η Λουτσία είναι θύμα των ανδρών, όπως και κάθε γυναίκα του 19ου αιώνα, όμως η δική μου προσπάθεια είναι περισσότερο ισορροπητική. Ενας από τους λόγους που αποφάσισα να χωρίσω τη σκηνή σε δύο μέρη ήταν κι αυτός».
Στο σκηνογραφικό μέρος, η Μίτσελ συνεργάστηκε με την κορυφαία Βρετανίδα σκηνογράφο-ενδυματολόγο Βίκι Μόρτιμερ. Στόχος τους ήταν η παράσταση να μην παρουσιάζει μονάχα την ιστορία όπως περιγράφεται στο λιμπρέτο της όπερας, αλλά το σύνολο αυτής, δηλαδή και τα γεγονότα που συμβαίνουν σε άλλα δωμάτια, ενόσω ξετυλίγεται η γνωστή αφήγηση.
Οι διανομές
Τον ιδιαιτέρως απαιτητικό –φωνητικά όσο και σκηνικά– ρόλο του τίτλου θα ερμηνεύσουν οι διακεκριμένες Ελληνίδες υψίφωνοι Χριστίνα Πουλίτση στην πρώτη διανομή και Βασιλική Καραγιάννη στη δεύτερη. Στον ρόλο του Εντγκάρντο στην πρώτη διανομή ο Ρώσος τενόρος Αλεξέι Ντόγκλοφ. Στη δεύτερη διανομή, ο διακεκριμένος τενόρος της ΕΛΣ Γιάννης Χριστόπουλος. Στον ρόλο του Ενρίκο, οι Μάρκο Καρία, Κύρος Πατσαλίδης και Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ενώ σε αυτόν του Ραϊμόντο ο Χριστόφορος Σταμπόγλης και ο Τάσος Αποστόλου. Μαζί τους νεότεροι και καταξιωμένοι μονωδοί της ΕΛΣ.
Για την ιστορία, η «Λουτσία ντι Λαμμερμούρ» πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο Σαν Κάρλο της Νάπολης, στις 26 Σεπτεμβρίου 1835. Ενώπιον ελληνόφωνου κοινού, παράστασή της δόθηκε για πρώτη φορά στο Θέατρο Σαντζάκομο της Κέρκυρας, την άνοιξη του 1839. Από τη Λυρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου παραστάθηκε για πρώτη φορά στις 29 Απριλίου 1943.
Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Εθνική Λυρική Σκηνή, Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. 14, 16, 17, 18, 21, 23, 24, 28 Μαρτίου 2018. Ωρα έναρξης: 8 μ.μ.
ΔΙΟΡΘΩΣΗ
Την Κυριακή 4 Μαρτίου, στη σελ. 3 του Τέχνες και Γράμματα και στη συνέντευξη της κ. Ελενας Ματθαιοπούλου από τον κ. Μπάρι Κόσκι, εσφαλμένα αναφέρθηκε ότι η παραγωγή της «Κάρμεν» θα μεταδοθεί τηλεοπτικά από το Μέγαρο Αθηνών την Τρίτη 6 Μαρτίου. Το σωστό είναι ότι η συγκεκριμένη παραγωγή θα προβληθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες της Αθήνας την Παρασκευή 20 Απριλίου και την Τρίτη 24 Απριλίου. Ζητούμε συγγνώμη από τους αναγνώστες μας.