ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΪ
Από τι ζουν οι άνθρωποι
σκηνοθ.: Λαζαρίδου/ Νανούρης/ Κουνέλας
θέατρο: Πορεία
ΧΙΜΕΝΑ ΕΣΚΑΛΑΝΤΕ
Φωνάζω στον ουρανό με όλη μου την καρδιά
σκηνοθ.: Εστέρ Αντρέ Γκονζάλες
θέατρο: Προσωρινός
Η συνεργασία τριών ηθοποιών / σκηνοθετών / σχετικών με συγγραφή και δραματουργία, με ώριμο ταλέντο και οι τρεις, με γοητευτικές, σκηνικές προσωπικότητες, παιδεία, πολιτικοκοινωνική συνείδηση, αντισυμβατικές ιδέες και τολμηρά ανοίγματα σε διαχρονικά, δύσκολα ερωτήματα με σημερινές προεκτάσεις, δεν μπορεί παρά να πετύχει θαυμαστή χημεία στο παλίμψηστο πεδίο που λέγεται θέατρο.
Η διασκευή – σκηνοθεσία – ερμηνεία ενός διηγήματος του Λέοντος Τολστόι από τους Ολια Λαζαρίδου (με δικά της, σύγχρονα, εμβόλιμα σχόλια), Γιώργο Νανούρη και Ηλία Κουνέλα γέννησε μια τρυφερή, ψυχο-κατευναστική παράσταση, που βρίσκει υπέροχους τρόπους να πει τις πιο σκοτεινές και άγριες αλήθειες σε μικρούς και σε μεγάλους. Ακόμη κι ότι ο Θεός μπορεί να είναι πιο άσπλαχνος κι από έναν απλό άγγελο. Ή ότι η ανέχεια μπορεί να σκληρύνει τους ανθρώπους τόσο, που να τρομάξουν μόνοι τους απ’ το κατάντημά τους. Το ξεχωριστό στην παράσταση είναι η πυκνή της απλότητα και η αφοπλιστική αθωότητα που αποπνέουν έμψυχα και άψυχα. Οπως η «σκιά» της Ολιας Λαζαρίδου, μια κούκλα με τα χαρακτηριστικά και το μέγεθός της (κατασκευή Μάρθα Φωκά), που την ακολουθεί και τη συντροφεύει στις τόσο φυσιολογικές συνδέσεις του παραμυθιού με το σήμερα. Οπως η μουσική-σχόλιο του Κωνσταντίνου Βήτα που ντύνει την παράσταση ή οι θερμοί, παραμυθητικοί φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου. Τα υπαινικτικά κοστούμια της Κατερίνας Χριστίνας Μανωλάκου (τι εύγλωττη λεπτομέρεια, τα υπερμεγέθη κόκκινα παπούτσια κλόουν του αγγέλου, έκπτωτου στο τσίρκο των ανθρώπων!) συναγωνίζονται τα έξοχα σκηνικά της: τις τρεις τρίφυλλες παλαιικές ντουλάπες, που γίνονται πόρτες, πύλες, κόσμοι, κάμαρες, άμαξες. Κι επισφραγίζουν τη συνέχεια φανερών, μικρών θαυμάτων που συντελούνται στην παραβολική παράσταση μα και στη ζωή. Φτάνει να καταλάβουμε, βέβαια, από τι ζουν οι άνθρωποι.
Τρεις ηθοποιοί, 22 ρόλοι
Δεν γνωρίζει κανείς σε πόσους θεούς, δαίμονες, προγόνους, ουρανούς κι αστέρια πιστεύουν οι σημερινοί Μεξικανοί (όπως και οι κάτοικοι Κεντρικής και Νότιας Αμερικής εν γένει), επίσημα 96% καθολικοί, που ανήκουν σε τουλάχιστον 45 φυλές, προερχόμενες από τους Μάγιας, Ολμέκους, Ζαποτέκους, Μιξτέκους, Ισπανούς και πολλούς άλλους. Τι πιο φυσικό λοιπόν, η Μεξικανή συγγραφέας Χιμένα Εσκαλάντε (Ximena Escalante) να απευθύνεται στο έργο της «Φωνάζω στον ουρανό…» σε αστέρια και προγόνους, που ίσως η μεταφυσική επίδρασή τους σαν αλυσίδα να συσφίγγει τις σχέσεις των ανθρώπων (γυναικών ιδίως) από γενιά σε γενιά.
Με τον κάπως άχαρο και αφελή τίτλο: «Φωνάζω στον ουρανό με όλη μου την καρδιά», το σβέλτο, ψυχολογημένο και γεμάτο αναγνωρίσιμες καταστάσεις έργο για τρεις ηθοποιούς (η τρίτη ως συνδετικός κρίκος των 12 σκηνών) και 22 ρόλους κάνει ταυτόχρονη πρεμιέρα σε: Πόλη του Μεξικού, Λυών, Νέα Υόρκη και Αθήνα. Η σκηνοθέτης Εστέρ Αντρέ Γκονζάλες, γνωστή από αρκετές επιτυχίες στην Ελλάδα και από τη σταθερή αξία της διδασκαλίας ηθοποιών, ανέβασε το έργο με ονόματα σχετικά άγνωστα, νέων ηθοποιών (που έντυσε έξυπνα και με γούστο ο Χρήστος Κωσταντέλλος). Τις καθοδήγησε έξοχα, κούρδισε με ταχύτητα και ακρίβεια εξόδους – εισόδους – αλλαγές – ρυθμούς και ανάσες σκέψης. Πέτυχαν θαυμάσια αλληλουχία από μεταμφιέσεις και ουσιαστικές μεταμορφώσεις στους αρχετυπικούς ρόλους από τους οποίους πέρασαν με θαυμαστή ορμή, ευαισθησία κι ευστοχία. (Μάνα/κόρη, φίλες, αδελφές, μητριά/προγονή και κάθε πιθανός συνδυασμός σχέσης). Σε όλες, η επαπειλούμενη ή εγκατεστημένη κόλαση των ανθρώπινων σχέσεων μέσα από τη γυναικεία ιδιομορφία τους. Ο ρόλος της νοοτροπίας, του περιβάλλοντος, των ριζωμένων προκαταλήψεων, η εθελοτυφλία μπροστά στις δικές μας ευθύνες ως προς το «τέρας» που δυναμιτίζει τις σχέσεις της ζωής μας.
Χαρισματική στους ρόλους της, η νεότερη των δύο, Βίκυ Κυριακοπούλου, αρκετά υποσχόμενη με το εκφραστικό της πρόσωπο και σώμα. Βρήκα πιο ενδιαφέρουσες τις μεταμορφώσεις της Γιούλης Αθουσάκη με μια ιδέα κωμικού στοχασμού στην ακολουθία τους. Η Στέλλα Αυγουστίδου διεκπεραίωσε τις τεχνικά αναγκαίες συνδέσεις ανάμεσα στις σκηνές, οι οποίες, τόσο από πλευράς δραματουργίας όσο και σκηνοθεσίας, αποτελούν το αδύναμο σημείο της παράστασης.