Οι τραγουδιστές είναι στις θέσεις τους, ο πιανίστας επίσης και, υπό το άγρυπνο βλέμμα του σκηνοθέτη, η δεύτερη πράξη ξεκινάει. Η αριστουργηματική μουσική του Χέντελ κυριαρχεί στην αίθουσα, καθώς το κοινό παρακολουθεί τη μάγισσα Αλτσίνα να μεταμορφώνεται σταδιακά από θύτης σε θύμα, από αδίστακτη γητεύτρα σε πληγωμένη γυναίκα, ακριβώς όπως οι πρώην εραστές της έχουν μεταμορφωθεί σε ζώα και αντικείμενα.
Ενα κορυφαίο έργο εμπνευσμένο από την ιστορία της ομηρικής Κίρκης, η «Αλτσίνα» διαθέτει όλα τα απαραίτητα συστατικά μιας επιτυχημένης όπερας: εξωτικά τοπία, μελωδικές άριες, χαρακτήρες με βάθος και συνεχείς ανατροπές. Με τη διαφορά ότι δεν βρισκόμαστε σε κάποιο επιβλητικό θέατρο με βελούδινη αυλαία, αλλά στο λιτό, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Κυριάκο Κρόκο, Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, ενώ αντί για φανταχτερά κοστούμια οι νέοι τραγουδιστές στη σκηνή φορούν τζιν και πάνινα παπούτσια.
Οι πρόβες της ομάδας λυρικού θεάτρου «Ραφή» έχουν ξεκινήσει εδώ και μόλις μία εβδομάδα: Οι ερμηνευτές ακόμα μαθαίνουν τους στίχους, ζητούν τη βοήθεια του μαέστρου Μιχάλη Παπαπέτρου, που τους συνοδεύει στο πιάνο, πέφτουν ξανά και ξανά στο πάτωμα για να τελειοποιήσουν τις κινήσεις τους ― ο Θέμελης Γλυνάτσης είναι υπομονετικός, όχι όμως και υπερβολικά ανεκτικός όταν έχει μια συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό του. Αντιρροπούν τις –προσωρινές– ελλείψεις τους με τις υπέροχες φωνές τους, τον ζήλο και τη συγκίνησή τους γιατί τυχαίνει να είναι ο πρώτος θίασος που έχει την ευκαιρία να ανεβάσει όπερα στο θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή. Καθόλου συμπτωματικά, η «Αλτσίνα» ήταν ένα από τα αγαπημένα του έργα.
«Δεν γνωρίζαμε ότι ο Βογιατζής λάτρευε την όπερα», παραδέχονται οι Αναστασία Κότσαλη, Λητώ Μεσσήνη και Μιχάλης Παπαπέτρου, «πυρήνας» της ομάδας, που στα μόλις τέσσερα χρόνια παρουσίας της έχει καταφέρει να κερδίσει τις εντυπώσεις, παρουσιάζοντας έργα λυρικού θεάτρου και δραματοποιημένης λογοτεχνίας σε απρόσμενους χώρους. «Θέλαμε απλώς να κάνουμε μία συνεργασία με το Θέατρο της οδού Κυκλάδων, επειδή ήταν το θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή και επειδή είναι ένας χώρος τρομερά ξεχωριστός σε επίπεδο αισθητικής, αρχιτεκτονικής…».
Στην πρώτη τους επαφή με την καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου, Ειρήνη Λεβίδη, εκείνη αποδέχτηκε με ενθουσιασμό την πρότασή τους, τους μίλησε για τη σχέση του Βογιατζή με την όπερα και τους ζήτησε να επιλέξουν ένα έργο της μπαρόκ περιόδου, το οποίο αγαπούσε περισσότερο. «Η Αλτσίνα είναι ένα έργο που του άρεσε πολύ, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του Χέντελ και είναι μόνο η δεύτερη φορά που ανεβαίνει στην Ελλάδα. Είχε ανέβει στη Λυρική το 2005 και έκτοτε δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί», αναφέρει η μεσόφωνος Αναστασία Κότσαλη. «Είναι μεγάλη χαρά και τιμή για μας που βρισκόμαστε εδώ».
Στόχος τους είναι η δημιουργία μιας παράστασης, που θα διατηρεί ατόφια την πλοκή και τη μουσική της «Αλτσίνας», αλλά θα είναι απαλλαγμένη από περιττά «στολίδια». Αλλωστε, όπως υπογραμμίζει ο Μιχάλης Παπαπέτρου, «ένα μέρος του σκηνικού είναι το ίδιο το θέατρο».
Δημιουργώντας ένα «ζωντανό σκηνικό»
Τα τρία μέλη της ομάδας «Ραφή» ζήτησαν από τον Θέμελη Γλυνάτση, με τον οποίο γνωρίζονται αρκετά χρόνια και είχαν συνεργαστεί ξανά στην όπερα δωματίου «Cendrillon», να σκηνοθετήσει τη νέα τους παραγωγή. «Δεν μπορώ να πω όχι στην ομάδα και δεν μπορώ να πω όχι στην όπερα», παραδέχεται ο ίδιος, τονίζοντας ότι δεν αντιμετωπίζει τον περιορισμένο σκηνικό χώρο του θεάτρου της Οδού Κυκλάδων ως εμπόδιο αλλά ως ευκαιρία για να τολμήσει κάτι διαφορετικό. «Το γεγονός ότι παρουσιάζεις όπερα σε τόσο μικρό χώρο σού προσφέρει την τρομερή δυνατότητα να δουλέψεις τις λεπτομέρειες, που θα χάνονταν σε ένα μεγάλο θέατρο», εξηγεί.
Ισως το πιο ενδιαφέρον «πείραμα» που θα επιχειρήσει ο σκηνοθέτης είναι η δημιουργία ενός «ζωντανού σκηνικού»: Οκτώ ηθοποιοί θα ενσαρκώνουν τους πρώην εραστές της Αλτσίνας, τους οποίους έχει μεταμορφώσει σε ζώα, πέτρες και άλλα αντικείμενα, καταδικάζοντάς τους «σε αιώνιο θάνατο». Οι κινήσεις τους θα είναι αδιόρατες, έτσι ώστε να δημιουργούν την εντύπωση ενός «τοπίου φτιαγμένου από σώματα, τα οποία έχουν δεσμευθεί σε μια ακινησία και μια επανάληψη». Ουσιαστικά, ο θεατής θα παρακολουθεί «δύο παραστάσεις που συναντιούνται», προσθέτει.
Στην παράσταση συμμετέχουν, επίσης, μουσικοί και τραγουδιστές της νεότερης γενιάς – όλοι τους «εξαιρετικοί», σύμφωνα με τη σοπράνο Λητώ Μεσσήνη. «Μου αρέσει πολύ που έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε κάτι όλοι μαζί, αναδεικνύοντας και τη δύναμη της γενιάς μας, η οποία τείνει να παραμελείται από κάποιους θεσμούς». Εχοντας ξεκινήσει από διαφορετικές αφετηρίες, τα βασικά μέλη της ομάδας ήρθαν κοντά χάρη στο κοινό τους πάθος και έχουν καταφέρει να ξεχωρίσουν σε μια εποχή που δεν ευνοεί ούτε το λυρικό θέατρο ούτε τη δημιουργία γενικότερα. «Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα σήμερα, δεν έχεις βοήθεια από πουθενά. Κάνουμε τα πάντα μόνοι μας, από το αμιγώς δημιουργικό κομμάτι μέχρι όλα τα οργανωτικά», διευκρινίζει η Αναστασία Κότσαλη. Ο Μιχάλης Παπαπέτρου συμπληρώνει: «Αυτό που μας ενώνει πρωτίστως είναι ότι έχουμε κοινή αισθητική. Θέλουμε να εκφραστούμε μέσα από αυτή τη δουλειά, χωρίς προσωπικό κέρδος… γιατί προς το παρόν μόνο από την τσέπη μας βάζουμε λεφτά».
Το πραγματικό όφελος είναι ότι οι τρεις τους έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάζουν αυτό που θέλουν χωρίς εκπτώσεις ή εξωτερικές παρεμβάσεις και μέχρι σήμερα έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν αξιόλογες συνεργασίες με μόνο τους «όπλο» τον ενθουσιασμό και το ταλέντο τους. Θεωρούν, πάντως, πως η πολιτεία θα έπρεπε να δίνει περισσότερα κίνητρα για να ενισχύσει τον θεσμό των ιδιωτικών χορηγιών, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό.
Η παράσταση «Αλτσίνα» της ομάδας «Ραφή» θα κάνει πρεμιέρα στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων «Λευτέρης Βογιατζής», όπου θα παρουσιάζεται έως τις 16 Ιουνίου.