«Φυσικά και θα έρθω να κρεμάσω τις κουρτίνες στο σπίτι σου», υπόσχεται μεταξύ σοβαρού και αστείου ο Ντόνι, ο ήρωας της νέας σειράς του Netflix, «Baby Reindeer», στη Μάρθα κατά τη διάρκεια μίας από τις πρώτες συναντήσεις τους. Αυτό που ο Ντόνι αγνοεί είναι πως αυτή η φράση-υπόσχεση θα αποτελέσει την αρχή του εφιάλτη του.
Υπό τη μουσική υπόκρουση του «You don’t have to say you love me» της Ντάστι Σπρίνγκφιλντ, η μοναχική Μάρθα (μια εξαιρετική Τζέσικα Γκάνινγκ) γίνεται η σκιά του Ντόνι, παρακολουθεί την κάθε κίνησή του, ζει μια ερωτική συνθήκη επιβεβαίωσης και απόρριψης που δεν υπάρχει παρά στο μυαλό της. Μέχρι τα πράγματα να οδηγηθούν στα άκρα. Πράγματι, ο Ντόνι δεν χρειάζεται να πει σ’ αγαπώ στη Μάρθα, όπως τραγουδά η Ντάστι Σπρίνγκφιλντ. Στην πραγματικότητα ό,τι και να πει δεν έχει καμία αξία όσο εκείνη καταλαμβάνει κάθε ικμάδα του προσωπικού του χώρου – πραγματικού και διαδικτυακού. Μόνο που το «Baby Reindeer» είναι πολλά παραπάνω από την ιστορία ενός παρανοϊκού stalker και του θύματός του.
Βασισμένο στην αληθινή ιστορία του κωμικού Ρίτσαρντ Γκαντ, με τον ίδιο, μάλιστα, –μια λιπόσαρκη, νευρωτική φιγούρα που μας παραπέμπει στην ευαλωτότητα του Ματιέ Αμαλρίκ– να πρωταγωνιστεί ως Ντόνι, το «Baby Reindeer» είναι η υποκειμενική αφήγηση της ιστορίας ενός φερέλπιδος stand up κωμικού του οποίου τα όνειρα κάπου στράβωσαν και κατέληξε να εργάζεται σαν μπάρμαν σε μια παμπ και να συγκατοικεί με τη μητέρα της… πρώην του. Οταν η ιδιόρρυθμη Μάρθα, με το διαπεραστικό γέλιο και τα απροκάλυπτα ψέματα για την προσωπική της ζωή, τον συναντά, είναι παραπάνω από πασιφανές για τον Ντόνι πως η συνύπαρξή μαζί της δεν μπορεί παρά να μετεξελιχθεί σε μια προβληματική συνθήκη.
Το ζητούμενο, όμως, για τον Γκαντ και για το «Baby Reindeer» δεν είναι να μιλήσει για τα πιθανά κίνητρα, τα ψυχικά χαρακτηριστικά ή την όποια πνευματική, κοινωνική δυσλειτουργία του «κακοποιητή» που πρωταγωνιστεί και δυναμιτίζει αυτή την προβληματική συνθήκη. Το «Baby Reindeer» είναι μια περίπλοκη και επίπονη ενδοσκόπηση στην ψυχοσύνθεση του εκάστοτε θύματος· μια απόπειρα ερμηνείας, κατανόησης και επεξεργασίας του τραύματος ενός κακοποιημένου ανθρώπου.
Το δραματουργικό και ουσιαστικό ευτύχημα της σειράς, εκτός της ανατριχιαστικά ειλικρινούς γραφής και της αξιόλογης απόδοσης της ιστορίας ως ενός μείγματος θρίλερ αγωνίας και μαύρης κωμωδίας, είναι η επιλογή της να μιλήσει εν έτει 2024 για την κακοποίηση ως μια συνθήκη πολυδιάστατη. Μια συνθήκη στην οποία το καλό με το κακό συμπλέκονται εννοιολογικά και όπου το τραύμα και η ενοχή δεν αναγιγνώσκονται με όρους «άσπρου-μαύρου» και με διάθεση διδακτισμού και ηθικολογίας.
Η δυσφορική αίσθηση που προκαλεί το «Baby Reindeer» δεν πηγάζει μόνο από την εφιαλτική συνθήκη της εισβολής ενός ανθρώπου στη ζωή ενός άλλου. Ο πραγματικός τρόμος είναι το υπαρξιακό τέρας τού «ποιος είμαι» το οποίο καταπλακώνει τον Ντόνι με αφορμή την εμφάνιση της παρανοϊκής παρενοχλήτριάς του. Για αυτό άλλωστε η αναδρομή του τέταρτου επεισοδίου στην προηγούμενη κακοποιητική εμπειρία του ήρωα είναι καταλυτική, όχι ως ένα εύπεπτο plot twist, αλλά ως ένα ουσιαστικό εργαλείο κατανόησης των αντιδράσεων του Ντόνι στην περιπέτεια που βιώνει με τη Μάρθα.
Ο πολλαπλώς κακοποιημένος Ντόνι – Γκαντ δυσκολεύεται να επεξεργαστεί και να αγκαλιάσει τη σεξουαλικότητά του. Αποτυγχάνει να απολαύσει την προοπτική μιας ερωτικής ευτυχίας και μιας προσωπικής, επαγγελματικής γαλήνης. Προκαλεί προβλήματα στους γύρω του, αδυνατεί να προστατέψει επαρκώς αυτούς που αγαπά και ελκύεται από την προοπτική της δικής του φθοράς. Ανοίγει, ενίοτε, ακόμη και την πόρτα του προσωπικού του χώρου στη Μάρθα, παρότι αναγνωρίζει το πόσο βίαιη και επικίνδυνη μπορεί να γίνει. Κατά στιγμές, τη φαντασιώνεται μέχρι και σεξουαλικά.
Το «Baby Reindeer» είναι τρομακτικό γιατί είναι αληθινό. Και η αλήθεια του –που δεν αρκείται ούτε τεκμηριώνεται στο εμπορικό «τυράκι» του «βασίζεται σε αληθινή ιστορία»– τρομάζει επειδή περιγράφει το τραύμα ως κάτι πνιγηρό, αντιφατικό, κατά στιγμές ιλαροτραγικό και ενοχλητικό, όχι μόνο για τον ήρωα, αλλά και για τον θεατή, που γίνεται κοινωνός του. Ως κάτι που σε βυθίζει, που σε καταστρέφει, που σε κάνει να νομίζεις ότι αξίζεις αυτή την καταστροφή.
Ο Γκαντ, σε αντίθεση με την κυρίαρχη τάση της μυθοπλασίας στη μετά-MeToo εποχή, έχει το θάρρος να πει την ιστορία του μοιραζόμενος, εκτός από το προσωπικό του τραύμα, και τις στιγμές εκείνες όπου αναγνώρισε τις αδύναμες πτυχές του εαυτού του. Τις στιγμές που ήταν περισσότερο παθητικός από όσο έπρεπε, που κολακεύτηκε από τον θύτη του που έμοιαζε εξαρτημένος από την παρουσία του στη ζωή του.
Κι αν για τον ίδιο τον Γκαντ η δημιουργία του «Baby Reindeer» ήταν μια λυτρωτική απόπειρα ψυχανάλυσης διά της τέχνης, για το κοινό και την κινηματογραφική – τηλεοπτική βιομηχανία είναι ενδεχομένως η αφετηρία μιας χρήσιμης εναλλακτικής ανάγνωσης των ζητημάτων που αφορούν τη σεξουαλική, και όχι μόνο, κακοποίηση. Ισως για αυτό η σειρά του Γκαντ θα συνεχίσει να απασχολεί και να συζητείται ακόμη και όταν περάσει ο εφήμερος διαδικτυακός παροξυσμός που έχει κάνει τους πάντες να τη σχολιάζουν τις τελευταίες ημέρες.