Στις Βρυξέλλες βρίσκεται, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για στήριξη της Aegean, του μεγαλύτερου αερομεταφορέα της χώρας, που όμως περιλαμβάνει μια βασική προϋπόθεση: η συμμετοχή των ιδιωτών μετόχων στο όποιο πακέτο καταλήξει να παράσχει, είναι απαραίτητη προκειμένου να προχωρήσει οποιαδήποτε κρατική υποστήριξη. Αναλογικά με τα μεγέθη του αεροπορικού κλάδου στην Ελλάδα σε σύγκριση με αυτά άλλων χωρών, η οικονομική στήριξη που δρομολογείται φέρεται να είναι στο κάτω μέρος του εύρους αυτών που χορηγήθηκαν από άλλα κράτη-μέλη.
Κρίσιμη σεζόν
Εχοντας περάσει η πρώτη φάση της πανδημίας και ενώ εξελίσσεται ένα δεύτερο ισχυρότερο κύμα της, προκύπτουν παράλληλα καθημερινά αισιόδοξες εξελίξεις στον τομέα της υγειονομικής αντιμετώπισής της με εμβολιασμούς, οι οποίες δείχνουν πιθανή μια λήξη της κρίσης έως τα μέσα της επόμενης χρονιάς. Ετσι, η κυβέρνηση ετοιμάζεται για τη στήριξη του κλάδου των αερομεταφορών εν γένει (αεροδρόμια και αεροπορικές), που είναι εκ των ων ουκ άνευ για την πορεία του τουρισμού της χώρας και την ανάκαμψη της οικονομίας την επόμενη χρονιά.
Ειδικότερα, στην περίπτωση της Aegean η ελληνική κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας ότι η πανδημία του κορωνοϊού αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί μια ειδική συνθήκη με δραματικές οικονομικές επιπτώσεις στον αεροπορικό κλάδο, αλλά και στον τουρισμό συνολικά, αποφάσισε να προχωρήσει σε ενίσχυση, αφού όμως πρώτα οριοθέτησε πολύ διαφορετικές και αυστηρότερες προϋποθέσεις συγκριτικά με το τι έχει συμβεί μέχρι σήμερα στα υπόλοιπα κράτη στην Ευρώπη: για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το κράτος απαιτεί ως προϋπόθεση την άμεση επένδυση των ιδιωτών μετόχων, προκειμένου να προχωρήσει και η οποιαδήποτε κρατική στήριξη.
Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αποζημίωση προς την Aegean της τάξης των 120 εκατ. ευρώ για τη χρονική περίοδο κατά την οποία λόγω των κυβερνητικών αποφάσεων για ολικό lockdown της χώρας, αλλά και συνολικά των περιορισμών σε όλη την Ευρώπη, η εταιρεία είχε πρακτικά μηδενική δραστηριότητα, με την προϋπόθεση, όπως προαναφέρθηκε, να υπάρξει και συμμετοχή των μετόχων. Η ιδιωτική συμμετοχή αναμένεται να γίνει παράλληλα και πιθανότατα με τη διενέργεια αύξησης μετοχικού κεφαλαίου κατ’ ελάχιστον 60 εκατ. ευρώ, ήτοι 50% της κρατικής αποζημίωσης, εφόσον τελικά το ποσό που θα καταβάλει το Δημόσιο διαμορφωθεί πράγματι στα 120 εκατ.
Επιπλέον, δε, το Δημόσιο θα λάβει warrants (δικαιώματα προαίρεσης για μετοχές της εταιρείας) αποκτώντας τη δυνατότητα να επιλέξει μετά την πάροδο διαστήματος που μένει να διευκρινιστεί –αλλά υπολογίζεται πως δεν θα είναι μικρότερο των δύο ούτε μεγαλύτερο των πέντε ετών– να ασκήσει το δικαίωμα αγοράς των μετοχών αυτών σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή στην οποία θα διαπραγματεύεται η μετοχή στο μέλλον, με αυτονόητα οικονομικά οφέλη για τα δημόσια έσοδα.
Σημειώνεται ότι η απόφαση αυτή της κυβέρνησης είναι συμβατή και με το ευρωπαϊκό πλαίσιο στήριξης Temporary Aid, καθώς και με το άρθρο 107/2β της Ε.Ε., το οποίο επιτρέπει στα κράτη-μέλη να παρεμβαίνουν και να εγκρίνουν μέτρα κρατικών ενισχύσεων για άμεσες αποζημιώσεις με διάφορους τρόπους (π.χ. δάνεια, κ.λπ.) σε συγκεκριμένες εταιρείες και κλάδους που πλήττονται λόγω της πανδημίας.
Στήριξη αεροδρομίων
Στο πλαίσιο αυτό, οι επόμενες κινήσεις ενίσχυσης και αποζημιώσεων της κυβέρνησης αναμένεται να αφορούν αεροδρόμια της χώρας, αφού έχει αναγνωρισθεί ότι ο κλάδος της αερομεταφοράς είναι ένας από τους πλέον πληττόμενους.
Πηγές της αγοράς και χρηματιστηριακοί αναλυτές υπολογίζουν πως τα 120 εκατ. ευρώ περίπου, που φέρεται πως μπορεί να καταβάλει το Δημόσιο στην Aegean, καλύπτουν ένα μικρό μέρος της ζημίας που υπολογίζεται πως έχει υποστεί και αναμένεται να υποστεί η εταιρεία μέχρι το τέλος του 2020, λόγω της πανδημίας. Παράλληλα, οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως μέχρι σήμερα η Aegean είναι η μόνη μεγάλη αεροπορική στην Ευρώπη που δεν έχει λάβει άμεση οικονομική υποστήριξη από το κράτος με ό,τι αυτό σημαίνει για την ανταγωνισμό με τους διεθνείς ομολόγους της.
Υπενθυμίζεται πως η Aegean, για να στηρίξει και να ενισχύσει τη ρευστότητά της στην πρώτη φάση της πανδημίας, αξιοποίησε τα οριζόντια μέτρα που υιοθέτησε η κυβέρνηση για το σύνολο των κλάδων της οικονομίας και κυρίως τα μέτρα για την απασχόληση των εργαζομένων. Επιπλέον, προέβη σε δανειοδότηση ύψους 150 εκατ. ευρώ από τις ελληνικές τράπεζες, κάνοντας χρήση του ταμείου εγγυοδοσίας επιχειρήσεων COVID-19, όπως ίσχυε για όλες τις επιχειρήσεις. Οι επιπτώσεις ωστόσο που διαφαίνονται και από τη δεύτερη φάση της πανδημίας φαίνεται ότι τελικά έπεισαν και τη διοίκηση της Aegean να υποχωρήσει από την αρχική της τοποθέτηση και να αποδεχθεί τα warrants.
Πώς ενισχύθηκαν άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες
Η Πορτογαλία, μια χώρα με αρκετές ομοιότητες με την Ελλάδα, εξασφάλισε και παρείχε στην αεροπορική εταιρεία TAP, η οποία αντιμετώπιζε σημαντικές οικονομικές δυσκολίες ήδη πριν από την πανδημία, υποστήριξη ύψους 1,2 δισ. ευρώ μέσω κρατικού δανείου για την αντιμετώπιση αναγκών ρευστότητας. Συγκρίσιμο έως ένα βαθμό με την περίπτωση της Aegean είναι και το μοντέλο που ακολουθήθηκε και πάλι στην πρώτη φάση της πανδημίας για την υποστήριξη της Austrian Airlines, όπου και εκεί το αυστριακό δημόσιο ενίσχυσε την εταιρεία με 150 εκατ., απαιτώντας δέσμευση των μετόχων της εταιρείας με αντίστοιχο ποσό. Αλλά στην Austrian Airlines βασικός μέτοχος είναι η Lufthansa, που με τη σειρά της έχει μέτοχο το γερμανικό δημόσιο.
Με λίγα λόγια, στο μοντέλο της Αυστρίας το αυστριακό δημόσιο ενίσχυσε τον εθνικό αερομεταφορέα του, διασφαλίζοντας δέσμευση του γερμανικού δημοσίου να συμμετέχει. Στην περίπτωση της Aegean, το ελληνικό Δημόσιο θα ενισχύσει τον μεγαλύτερο ελληνικό αερομεταφορέα αφού πρώτα έχει διασφαλιστεί ότι θα υπάρξει αντίστοιχα συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων και παράλληλα θα λάβει warrants επί ποσοστού του μετοχικού του κεφαλαίου και σε τιμή εξάσκησης, που μένουν να αποσαφηνιστούν.
Η Aegean υπό φυσιολογικές συνθήκες, πριν δηλαδή από την πανδημία και τα μέτρα που επέβαλαν οι κυβερνήσεις, αποδίδει ετησίως στο ελληνικό κράτος περί τα 400 εκατ. ευρώ άμεσα σε φόρους και εισφορές και έμμεσα στην οικονομία ένα πολύ μεγαλύτερο οικονομικό όφελος, ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ, αν λάβει κανείς υπόψη του όλους τους πολλαπλασιαστές. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό πως το 2019 μετέφερε 15 εκατ. επιβάτες, αριθμό που αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της συνολικής επιβατικής κίνηση εσωτερικού και εξωτερικού της χώρας. Μάλιστα το 80% της δραστηριότητας της εταιρείας είναι από το εξωτερικό, στηρίζοντας δηλαδή την ανάπτυξη του τουρισμού.