Διάταξη-ανάσα για πάνω από 70.000 ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ που περιμένουν ακόμη και χρόνια χωρίς εισόδημα, η οποία προβλέπει τη θεσμοθέτηση προκαταβολής από 360 έως 384 ευρώ τον μήνα, έναντι της σύνταξης που δικαιούνται, αναμένεται να καταθέσει πιθανότατα και αύριο στη Βουλή, ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης. Αν και στόχος του νέου υπουργού Εργασίας είναι να ανακουφιστούν άμεσα οι χιλιάδες συνταξιούχοι που περιμένουν ακόμη και για 4 χρόνια τη σύνταξή τους, και μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία εκκαθάρισης των εκκρεμών αιτήσεων, το μέτρο της προκαταβολής θα έχει μόνιμο χαρακτήρα, αφού θα αφορά και τις νέες αιτήσεις.
Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει η διάταξη που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή και παρουσιάζει σήμερα η «Κ», η προκαταβολή θα καταβάλλεται στους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι καταθέτουν αίτηση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, από την πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Το ποσό θα δίνεται έως το τέλος του μήνα έκδοσης της προσωρινής απόφασης συνταξιοδότησης ή, όπου δεν προβλέπεται, έως το τέλος του μήνα έκδοσης οριστικής απόφασης συνταξιοδότησης. Με αυτόν τον τρόπο ξεκαθαρίζεται ότι δεν καταργείται η προσωρινή σύνταξη, ούτε μειώνεται το ποσό που θα λαμβάνει ο ασφαλισμένος, πριν από την έκδοση της οριστικής σύνταξής του.
Δύο είναι οι βασικές προϋποθέσεις που θα ελέγχονται προκειμένου να καταβληθεί είτε το ποσό των 384 ευρώ (σημερινό ύψος της εθνικής σύνταξης) είτε ποσό της τάξεως των 360 ευρώ. Η ηλικία και τα έτη ασφάλισης. Μάλιστα, στην τελική διάταξη που θα κατατεθεί στη Βουλή, δεν υπάρχει διαβάθμιση του ποσού μεταξύ 15 και 20 ετών ασφάλισης. Σε όσους είναι κάτω των 62 ή έχουν κάτω από 20 έτη ασφάλισης θα καταβάλλεται το ποσό των 360 ευρώ. Αντιστοίχως, σε αυτούς που είναι πάνω από 67 ετών ή έχουν κατ’ ελάχιστον 20 έτη ασφάλισης, το ποσό ανέρχεται στα 384 ευρώ.
Συγκεκριμένα, η διάταξη προβλέπει ότι «για αιτήσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, το ποσό που χορηγείται ως προκαταβολή, εφόσον ο ενδιαφερόμενος έχει συμπληρώσει βάσει των στοιχείων που τηρούνται στον e-ΕΦΚΑ ή δηλώνονται από τον ίδιο:
α) Κατ’ ελάχιστον 15 έτη ασφάλισης (ή 4.500 ημέρες ασφάλισης) και ηλικία 67 ετών και άνω, ισούται με 384 ευρώ.
β) Κατ’ ελάχιστον 15 έτη ασφάλισης (ή 4.500 η.α.) και ηλικία 62 έως 67 ετών, ισούται με 360 ευρώ.
γ) Κατ’ ελάχιστον 20 έτη ασφάλισης (ή 6.000 η.α.) και 62-67 ετών, ισούται με 384 ευρώ.
δ) Τις απαιτούμενες κατά περίπτωση προϋποθέσεις του χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας και είναι κάτω των 62 ετών, ισούται με 360 ευρώ».
Μάλιστα, ξεκαθαρίζεται ότι για τον υπολογισμό του χρόνου ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη και ο χρόνος διαδοχικής ασφάλισης που έχει διανυθεί σε οποιοδήποτε Ταμείο.
Συντάξεις αναπηρίας
Για αιτήσεις συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας, το ποσό που θα χορηγείται ως προκαταβολή είναι 384 ευρώ. Η χορήγηση της παροχής προϋποθέτει την ύπαρξη του ελάχιστου συντάξιμου ποσοστού αναπηρίας και τη συμπλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων που ορίζονται στις διατάξεις που διέπουν τους φορείς κύριας ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ.
Αντιστοίχως, για τις αιτήσεις συνταξιοδότησης λόγω θανάτου του ασφαλισμένου, η χορήγηση της παροχής, ύψους 384 ευρώ, προϋποθέτει τη συμπλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων που ορίζονται στις διατάξεις που διέπουν τους φορείς κύριας ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Εφόσον ο θανών είναι συνταξιούχος, το ποσό των 384 ευρώ θα καταβάλλεται χωρίς έλεγχο χρονικών προϋποθέσεων.
Προσοχή: Η παροχή δεν χορηγείται στις εξής περιπτώσεις:
α) Οταν οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές, το ποσό των οποίων υπερβαίνει τα προβλεπόμενα από τις σχετικές διατάξεις ανώτατα όρια, ήτοι 15.000 ευρώ για τους αυτοαπασχολούμενους και 20.000 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
β) Οταν χορηγείται ήδη προσωρινή ή οριστική σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ οποιασδήποτε κατηγορίας.
γ) Οταν η αίτηση συνταξιοδότησης κρίνεται με τις διατάξεις της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή των διακρατικών συμβάσεων.
Επίσης, από τη διαδικασία εξαιρούνται οι δημόσιοι υπάλληλοι και στρατιωτικοί που υπάγονται στον Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων, οι οποίοι δικαιούνται ή λαμβάνουν προκαταβολή σύνταξης και στη συνέχεια προσωρινή. Τα ποσά είναι ακατάσχετα και συμψηφίζονται με τα ποσά σύνταξης που θα χορηγηθούν με την προσωρινή και οριστική απόφαση συνταξιοδότησης. Σε περίπτωση έκδοσης απορριπτικής απόφασης συνταξιοδότησης, τα ποσά που έχουν καταβληθεί αναζητούνται σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, ενώ προβλέπεται δυνατότητα να παρακρατούνται από τα ποσά που θα τους καταβληθούν στο μέλλον από τον e-ΕΦΚΑ, εφόσον καταστούν δικαιούχοι συνταξιοδοτικών παροχών.
Αναδρομική ισχύ
Η νέα διάταξη θα έχει και αναδρομική ισχύ. Συγκεκριμένα, θα εφαρμόζεται στις νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης (που θα ξεκινήσουν να υποβάλλονται από την έναρξη ισχύος της διάταξης), καθώς και σε όλες τις εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί προσωρινή απόφαση συνταξιοδότησης. Θα πρέπει βέβαια να υποβληθεί ηλεκτρονικό αίτημα του δικαιούχου, με διαδικασίες που θα προβλεφθούν σε υπουργική απόφαση που προβλέπεται ότι θα εκδοθεί αμέσως μετά την ψήφιση του μέτρου.
Οπως άλλωστε έχει επισημάνει ο υπουργός Εργασίας, Κωστής Χατζηδάκης, στόχος είναι η διαδικασία να είναι σύντομη, να ξεκινήσει το αργότερο σε δύο μήνες και να καταβληθούν και αναδρομικά ποσά. Μάλιστα, η σχετική διάταξη προβλέπει ότι επί των αναδρομικών δεν επιβάλλεται κράτηση για τον κλάδο ασθένειας, ενώ ο φόρος θα επιμεριστεί στα φορολογικά έτη που αναλογεί η παροχή.
Οι 13 πληγές του e-ΕΦΚΑ που ταλαιπωρούν χιλιάδες συνταξιούχους
Σε γόρδιο δεσμό για την κυβέρνηση έχει μετατραπεί ο όγκος των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης. Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εργασίας υπό τον κ. Κωστή Χατζηδάκη και η ομάδα κρούσης που δημιουργήθηκε υπό την εποπτεία του project manager Μιχάλη Κεφαλογιάννη επιχειρούν να τον λύσουν. Τι φταίει, όμως, για την καθυστέρηση στην απονομή συντάξεων, που για ορισμένες «δύσκολες» περιπτώσεις ξεπερνά και τα τρία χρόνια; Ολοι οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης γνωρίζουν καλά πως πρόκειται για ένα πρόβλημα διαχρονικό, το οποίο οξύνθηκε τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά τη δημιουργία του ΕΦΚΑ, κορυφώθηκε δε την περίοδο της πανδημίας.
Η «ψηφιακή σύνταξη»
Οπως επίσης συμφωνούν ότι η διαδικασία για την «ψηφιακή σύνταξη», που ξεκίνησε να λειτουργεί από το περασμένο καλοκαίρι, για κάποιες κατηγορίες ασφαλισμένων είναι αναμφίβολα σημαντική υπόθεση η οποία θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Επισημαίνουν βέβαια ότι απαιτείται χρόνος αλλά και αλλαγές, όμως σίγουρα εκτιμούν ότι θα δημιουργήσει ένα σημαντικό ανάχωμα στη δημιουργία νέων πολυετών αναμονών.
Σήμερα, η «Κ» με τη βοήθεια του δικηγόρου και πολύ καλού γνώστη της κοινωνικής ασφάλισης, Δημήτρη Μπούρλου, καταγράφει τις 13 πληγές του e-ΕΦΚΑ, με τον έγκριτο νομικό να υπογραμμίζει ότι ο φορέας πρέπει άμεσα να ενισχυθεί με προσωπικό, δεδομένου ότι σήμερα λειτουργεί υποστελεχωμένος και κυρίως να οργανωθεί ως ενιαίος φορέας, κάτι που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Η ταχεία απονομή της σύνταξης δεν είναι θέμα μόνο των διευθύνσεων των τμημάτων συντάξεων, επισημαίνει. Απαιτεί αρμονική λειτουργία και των λοιπών διευθύνσεων με τις οποίες άρρηκτα συνδέεται (ασφάλισης, εσόδων κ.λπ.), καθώς και αυτές πολλαπλώς εμπλέκονται στη συνταξιοδοτική διαδικασία.
Αναλυτικά, οι 13 πληγές του e-ΕΦΚΑ που διαπιστώνει ο γνωστός δικηγόρος, ο οποίος εξειδικεύεται σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης και θα πρέπει άμεσα να εξεταστούν από την ομάδα κρούσης που έχει δημιουργηθεί προκειμένου να ληφθούν γρήγορα αποφάσεις, είναι:
1. Σημαντικές ελλείψεις προσωπικού.
2. Ελλείψεις σε έμπειρα στελέχη, καθώς όλο το προηγούμενο διάστημα αποχώρησαν πολλοί και ικανοί υπάλληλοι και εκτιμάται ότι θα αποχωρήσουν το 2021 αρκετοί ακόμα.
3. Ο e-ΕΦΚΑ δεν οργανώθηκε ποτέ ως ενιαίος φορέας, παρότι έκλεισε ήδη τέσσερα χρόνια ζωής. Δεν υπάρχει εύρυθμη λειτουργία ούτε στα τμήματα συντάξεων ούτε στα τμήματα ασφάλισης και εσόδων.
4. Για πολλά θέματα δεν έχει λάβει επισήμως θέση το υπουργείο Εργασίας, με αποτέλεσμα στον e-ΕΦΚΑ να μη γνωρίζουν πώς να τα αντιμετωπίσουν.
5. Για πολλά ζητήματα εκδόθηκαν εγκύκλιοι, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη μηχανογραφικές εφαρμογές να υποστηρίξουν τα όσα προβλέπονται.
6. Δεν είναι αποτυπωμένος και προσδιορισμένος ο χρόνος ασφάλισης κυρίως στους ελεύθερους επαγγελματίες. Ο προσδιορισμός κατά κανόνα γίνεται μετά την υποβολή της αίτησης και αυτό προκαλεί τεράστιες καθυστερήσεις, ιδίως όταν ο ασφαλισμένος έχει μεταβολές στη διαδρομή του.
7. Σε πολλές περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης ο συνταξιοδοτικός φάκελος μεταφέρεται από υπάλληλο σε υπάλληλο, ανάλογα με τους φορείς που έχει ασφαλισθεί.
8. Ακόμη δεν έχει καταρτιστεί και εφαρμοστεί ο Ενιαίος Κανονισμός Ασφάλισης.
9. Αντιστοίχως δεν υπάρχει και Ενιαίος Κανονισμός Παροχών.
10. Η ασφαλιστική νομοθεσία είναι πολύπλοκη με διαφορετικές και αντιφατικές διατάξεις.
11. Είναι πολύπλοκη και απαιτεί απλούστευση αυτή καθαυτή η διαδικασία συνταξιοδότησης.
12. Οι υπηρεσίες και οι υπάλληλοι χρησιμοποιούν τεχνικά μέσα 20ετίας.
13. Στους ελεύθερους επαγγελματίες που οφείλουν, καθυστερεί ο ακριβής προσδιορισμός της οφειλής.
Δεν είναι ενιαίος
Το πρώτο γράμμα του αρκτικόλεξου το οποίο επιλέχθηκε για την ονομασία του νέου ασφαλιστικού φορέα, που από το 2017 καλύπτει το σύνολο των ασφαλισμένων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, μισθωτών, αγροτών, ναυτικών, ελεύθερων επαγγελματιών και επιστημόνων, είναι αυτό που δημιουργεί ή έστω διαιωνίζει το πρόβλημα των καθυστερήσεων, επισημαίνουν οι ειδικοί. Και εξηγούν πως ο ΕΦΚΑ δεν είναι ένας «Ενιαίος» ασφαλιστικός οργανισμός.
Οπως δηλώνει στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης, ενώ ο νόμος 4387 που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2016 και έμεινε γνωστός ως «νόμος Κατρούγκαλου» το προβλέπει, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη ένας κανονισμός ενιαίας λειτουργίας του φορέα, με την έννοια της ύπαρξης ενιαίων κανόνων συνταξιοδότησης, ενιαίων προϋποθέσεων, καθώς και ενιαίου τρόπου καθορισμού του ποσού της σύνταξης.
Η κανονιστική αυτή πράξη δεν έχει συντελεσθεί, σημειώνει ο κ. Ρομπόλης, με αποτέλεσμα να ισχύουν ουσιαστικά ακόμα οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και υπολογισμού του ποσού της σύνταξης για κάθε Ταμείο που λειτουργεί εντός του ΕΦΚΑ, ξεχωριστά.
Ετσι, επισημαίνει ο δρ του Παντείου Πανεπιστημίου Βασίλης Μπέτσης, το μεγαλύτερο πρόβλημα από άποψη καθυστέρησης εμφανίζεται σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, σε υποθέσεις παράλληλης ασφάλισης όπως και σε περιπτώσεις συντάξεων θανάτου ενεργού ασφαλισμένου και συνταξιούχου αλλά ακόμα περισσότερο σε συντάξεις αναπηρίας. Ακόμη δυσκολότερη, για τις ίδιες περιπτώσεις, είναι η διαδικασία συνταξιοδότησης από το ΕΤΕΑΕΠ, επισημαίνουν οι δύο ειδικοί, καθώς η σύνταξη υπολογίζεται σε δύο μέρη:
α) Το πρώτο μέχρι 31/12/2014, όπου υπολογίζεται η σύνταξη με βάση έναν συντελεστή αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές του ασφαλισμένου.
β) Το δεύτερο υπολογίζεται με το σύστημα των καθορισμένων εισφορών νοητής κεφαλαιοποίησης. Για να καταλήξουν ότι σαφώς ο τρόπος ενιαιοποίησης των όρων ασφάλισης αποτελεί μια πολιτική απόφαση, όμως η καθυστέρηση δεν βοηθάει κανέναν.