Στα 2,9 τρισ. δολάρια ανέρχεται η εξαναγκαστική αποταμίευση που έχουν κάνει ώς τώρα οι καταναλωτές των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου στη διάρκεια των αλλεπάλληλων lockdowns. Αυτή η αφθονία ρευστότητας προσφέρει τη δυνατότητα μιας δυναμικής ανάκαμψης από την ύφεση της πανδημίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Bloomberg Economics, τα νοικοκυριά σε ΗΠΑ, Κίνα, Βρετανία και Ιαπωνία αλλά και στις μεγαλύτερες χώρες της Ευρωζώνης συσσώρευσαν χρήματα που δεν μπορούσαν να καταναλώσουν όταν η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα για την ανάσχεσή της, τους κράτησαν μακριά από τα καταστήματα και την κατανάλωση. Και βέβαια το ίδιο συνεχίζεται προς το παρόν και όσο παραμένουν τα περιοριστικά μέτρα και οι κυβερνήσεις προσφέρουν αφειδώς στήριξη στις οικονομίες τους.
Τα μισά από αυτά τα κεφάλαια, δηλαδή 1,5 τρισ. δολάρια με αυξητική τάση, εντοπίζονται στις ΗΠΑ. Το ποσό αυτό είναι τουλάχιστον διπλάσιο από την ετήσια αύξηση που σημειώνει το αμερικανικό ΑΕΠ σε περιόδους ανάπτυξης ενώ ισοδυναμεί με το ετήσιο ΑΕΠ της Νότιας Κορέας. Η ογκώδης αυτή αποταμίευση μπορεί και πρέπει να αποτελέσει το καύσιμο για την ανάκαμψη των οικονομιών από τη στιγμή που θα καταστεί πραγματικά υπό έλεγχο ο νέος κορωνοϊός και θα έχει προχωρήσει επαρκώς η εμβολιαστική διαδικασία. Το αισιόδοξο σενάριο είναι πως οι καταναλωτές θα επιδοθούν σε εκτεταμένες δαπάνες όταν θα έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στα εμπορικά καταστήματα, στα εστιατόρια, στους χώρους ψυχαγωγίας, στους τουριστικούς προορισμούς και στις αθλητικές διοργανώσεις αλλά και πως θα προβούν σε αγορές μεγάλων ειδών όπως τα διαρκή αγαθά. Κάποιοι λιγότερο αισιόδοξοι, πάντως, διερωτώνται μήπως οι αποταμιεύσεις διατεθούν αντιθέτως για την κάλυψη χρεών ή διατηρηθούν αδρανείς σε τραπεζικούς λογαριασμούς ως ασφαλιστική δικλίδα μέχρις ότου λήξει οριστικά η υγειονομική κρίση και βελτιωθεί η κατάσταση στην αγορά εργασίας.
Σύμφωνα, πάντως, με τις εκτιμήσεις της Bloomberg Economics, αν όσα χρήματα έχουν αποταμιεύσει τα αμερικανικά νοικοκυριά στη διάρκεια του περασμένου έτους διατεθούν σε δαπάνες, τότε η ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας μπορεί να επιταχυνθεί στο 9%, υπερβαίνοντας σαφώς την πρόβλεψη για 4,6%. Αν, αντιθέτως, παραμείνουν αδρανή, τότε η οικονομία θα αναπτυχθεί μόνον κατά 2,2%. Οπως επισημαίνει η Mαέβα Κουζέν, οικονομολόγος της Bloomberg Economics για θέματα Ευρωζώνης, «το καλοκαίρι του 2020 απεδείχθη παραπλανητικό ως τέλος της πανδημίας, αλλά έδειξε πόσο γρήγορα μπορούν να ανακάμψουν οι οικονομίες όταν εκλείψουν τα περιοριστικά μέτρα κατά του κορωνοϊού». Ερωτώμενη κατά πόσον θα μπορούσε να επαναληφθεί το ίδιο μέσα στο τρέχον έτος, η εν λόγω οικονομολόγος τονίζει πως «η ογκώδης αποταμίευση των νοικοκυρών αποτελεί έναν από τους λόγους που εμπνέει αισιοδοξία ότι θα ανακάμψει απότομα η ζήτηση».
Και βέβαια η αμερικανική οικονομία δεν είναι η μόνη που διαθέτει τέτοιου είδους «μαξιλάρι». Τα κινεζικά νοικοκυριά έχουν συγκεντρώσει στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς 2,8 τρισ. γιουάν, ποσό αντίστοιχο των 430 δισ. δολαρίων, πιο πολλά από όσα θα είχαν υπό κανονικές συνθήκες. Οι καταθέσεις αυξήθηκαν επίσης στην Ιαπωνία κατά 32,6 τρισ. γιεν, ποσό αντίστοιχο των 300 δισ. δολαρίων, και στη Βρετανία κατά 117 δισ. στερλίνες, ποσό αντίστοιχο των 160 δισ. δολαρίων. Σε ό,τι αφορά τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, οι αποταμιεύσεις αυξήθηκαν κατά 387 δισ. ευρώ, ποσό αντίστοιχο των 564 δισ. δολαρίων. Και τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι αποταμιεύσεις των Γερμανών, με 142 δισ. ευρώ πιο πολλά από όσα θα είχαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς υπό κανονικές συνθήκες.
Ενας ακόμη παράγοντας που ενδέχεται να δώσει ώθηση στις δαπάνες, δεν είναι άλλος από τα χαμηλά ή και αρνητικά επιτόκια εξαιτίας των οποίων δεν είναι καθόλου δελεαστική η παραμονή των χρημάτων σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Δεν αναμένεται, πάντως, να επιδοθούν όλοι σε εκτεταμένη κατανάλωση όταν θα έχουν αρθεί τα μέτρα. Δεν πρόκειται να το κάνουν, για παράδειγμα, όσοι κερδίζουν περισσότερο καθώς θα είχαν έτσι κι αλλιώς καταθέσεις. Δεν πρόκειται να το κάνουν μάλλον και όσα νοικοκυριά έχουν χαμηλό εισόδημα, καθώς αναγκάστηκαν ενδεχομένως να καταφύγουν στις αποταμιεύσεις τους για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες της πανδημίας. Κάποιοι άλλοι ενδέχεται να κρατήσουν τα χρήματα φοβούμενοι πως οι κυβερνήσεις θα αυξήσουν τους φόρους για να καλύψουν το κόστος των προγραμμάτων στήριξης. Η Ελενα Σουλιάτγεβα, οικονομολόγος της Bloomberg Economics, τονίζει πως «βραχυπρόθεσμα θα εξαρτηθούν πολλά από τη συμπεριφορά των καταναλωτών μετά το τέλος της πανδημίας, που ενδεχομένως να χρειαστούν καιρό για να επιστρέψουν στις προ της πανδημίας συνήθειες». Η ίδια υπογραμμίζει, πάντως, πως «μεσοπρόθεσμα θα ευεργετήσει την οικονομία η συσσωρευμένη αποταμίευση είτε διατεθεί για κατανάλωση, είτε χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή χρεών, είτε παραμείνει στην τράπεζα για κάποια δύσκολη στιγμή».