Τέλος στα μέτρα στήριξης, αλλά και στην αναστολή λειτουργίας δραστηριοτήτων που επιβλήθηκαν μέχρι και την άνοιξη του 2021 βάζει η κυβέρνηση, ακόμα και στην περίπτωση που η υγειονομική κρίση συνεχίσει να ταλαιπωρεί τις κοινωνίες. «Καμία δραστηριότητα δεν θα κοπεί για τους εμβολιασμένους», αναφέρει κορυφαίος παράγων του οικονομικού επιτελείου, σημειώνοντας ωστόσο ότι η μοναδική περίπτωση να ανατραπεί ο σχεδιασμός του καλοκαιριού –και του φθινοπώρου κυρίως– είναι να εμφανισθεί μία νέα μετάλλαξη που δεν καλύπτεται από τα εμβόλια, κάτι όμως που στην παρούσα φάση δεν φαίνεται να συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.
Μάλιστα ο ίδιος παράγων αναφέρει ότι τα μέτρα διάσωσης τελειώνουν και για τις επιχειρήσεις που θα κλείσουν λόγω COVID. Δηλαδή, στην περίπτωση που επιβληθούν πρόστιμα και λουκέτα σε μία επιχείρηση εξαιτίας μη τήρησης των υγειονομικών πρωτοκόλλων, δεν θα υπάρξουν αναστολές συμβάσεων εργασίας και αποζημιώσεις, τόσο στους εργαζομένους όσο και στους επιχειρηματίες, αλλά ούτε νέες επιστρεπτέες προκαταβολές και χρηματοδοτικά προγράμματα.
Με τις δηλώσεις αυτές μπαίνει επί της ουσίας ένα τέλος στη συζήτηση για το αν τα ταμειακά διαθέσιμα των 34 δισ. ευρώ μπορούν να αξιοποιηθούν για μέτρα στήριξης ανάλογα με αυτά της διετίας 2020- 2021, όπως επίσης και στα σενάρια προσφυγής στην πιστωτική γραμμή στήριξης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), παρά το γεγονός ότι προσφέρει ευνοϊκούς όρους δανειοδότησης. Πάντως, η πιστωτική γραμμή του ESM θα είναι διαθέσιμη έως και το 2022.
«Λεφτά από το ελικόπτερο»
Οπως τονίζουν από την κυβέρνηση, το διάστημα αυτό δόθηκαν συνολικά 41 δισ. ευρώ (23,1 δισ. ευρώ το 2020, 15,8 δισ. το 2021 και 2,1 δισ. το 2022), ποσό το οποίο φαντάζει εξωπραγματικό για τα δεδομένα της χώρας. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις θα μπορούσε να πει κανείς ότι έπεσαν «λεφτά από το ελικόπτερο», καθώς η ανάγκη να διοχετευθεί άμεσα ρευστότητα στην οικονομία οδήγησε στη χρηματοδότηση ακόμα και επιχειρήσεων που δεν επλήγησαν σε σημαντικό βαθμό από την πανδημία. Δεν είναι λίγες οι επιχειρήσεις που με τα χρήματα των επιστρεπτέων προκαταβολών προχώρησαν σε ριζικές ανακαινίσεις, ενώ άλλες απλά τα τοποθέτησαν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Αντίθετα, τα προγράμματα δεν βοήθησαν τις νεοσύστατες επιχειρήσεις του 2020 οι οποίες δυστυχώς είχαν από μηδενική έως ελάχιστη κρατική στήριξη.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις φορέων της αγοράς προκειμένου να συνεχιστούν τα μέτρα στήριξης, η κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να τα συνεχίσει. Ηδη οι απαντήσεις που έχουν λάβει οι φορείς είναι αρνητικές και όπως όλα δείχνουν η συζήτηση τελειώνει. Δεδομένου, μάλιστα, ότι ακόμα «τρέχουν» διάφορα προγράμματα, όπως για παράδειγμα των παγίων δαπανών, το οποίο μπαίνει στην τελική ευθεία. Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο με το κουπόνι που θα λάβουν οι πληττόμενες επιχειρήσεις για την πληρωμή φορολογικών και ασφαλιστικών εισφορών.
Ταυτόχρονα «τρέχουν» και τα προγράμματα των περιφερειών. Αν και έχουν εγκριθεί από τις περιφέρειες, όπως για παράδειγμα της Αττικής, οι δικαιούχοι ακόμα δεν έχουν πιστωθεί τα ποσά στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων. Το πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής, ύψους 250 εκατ., προσβλέπει στη στήριξη μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, ενώ τα κεφάλαια που θα λάβουν δεν επιστρέφονται. Ουσιαστικά, υπάρχουν ακόμα χρήματα που διοχετεύονται σταδιακά στις πληττόμενες επιχειρήσεις και μέχρι το τέλος του έτους θα συνεχίσουν να λαμβάνουν κεφάλαια στήριξης.
Σε τροχιά ανάκαμψης
Είναι ενδεικτικό ότι οι περισσότεροι οργανισμοί, οίκοι αξιολόγησης, αλλά και η Ε.Ε. εκτιμούν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα κινηθεί σε υψηλότερα επίπεδα. Η Ε.Ε. με τις θερινές προβλέψεις εκτιμά ότι το 2021 το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 4,3%, ενώ το ΙΟΒΕ στο βασικό σενάριο κάνει λόγο για αύξηση του ΑΕΠ κατά 5%-5,5%. Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση φαίνεται να εκτιμά πως η χώρα θα παραμείνει στη φάση της ανάκαμψης που έχει μπει το τελευταίο δίμηνο.
Για παράδειγμα, στην οικοδομή καταγράφεται αύξηση των νέων οικοδομικών αδειών, καθώς και αύξηση των μεταβιβάσεων. Σε αυτό συντελεί και η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, που τίθενται σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2022. Ακόμα και στον χώρο του λιανικού εμπορίου η δραστηριότητα είναι θετική. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα έσοδα του Ιουνίου πήγαν πολύ καλύτερα από αυτά του Μαΐου και ένας ασφαλής δείκτης είναι αυτός των ηλεκτρονικών συναλλαγών, οι οποίες ήταν αυξημένες κατά περίπου 15% σε σχέση με αυτές του 2019.
Μεγάλες χαμένες οι νεοσύστατες επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις που συστάθηκαν το 2020 ήταν οι χαμένες των κρατικών μέτρων στήριξης. Το γεγονός ότι στα περισσότερα προγράμματα απαραίτητος όρος ήταν η μείωση του τζίρου σε σύγκριση με το 2019, τις εξαιρούσε από τα κρατικά δάνεια. Κατάφεραν, ωστόσο, να λάβουν το ελάχιστο ποσό (2.000 ευρώ) στις δύο τελευταίες επιστρεπτέες προκαταβολές. Είναι ενδεικτική η περίπτωση (γυμναστήριο) που επένδυσε τον Ιούλιο του 2020 το ποσό των 300.000 ευρώ. Λόγω του COVID-19, στις 2 Νοεμβρίου του ιδίου έτους η εταιρεία μπήκε σε αναστολή λειτουργίας και παρέμεινε κλειστή έως τις 31 Μαΐου 2021, που δόθηκε το πράσινο φως για την επανέναρξη των γυμναστηρίων (με περιοριστικούς όρους). Ως νέα επιχείρηση και χωρίς στοιχεία τζίρων για προηγούμενα έτη, η επιχείρηση έλαβε στο πρόγραμμα επιστρεπτέας προκαταβολής το ποσό των 2.000 ευρώ στην προκαταβολή 6 και άλλα 2.000 ευρώ στην προκαταβολή 7 (από τα οποία το 50% είναι προς επιστροφή.) Στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ, ειδικό για γυμναστήρια, ανακοινώθηκε ότι μόνο οι επιχειρήσεις με έναρξη πριν από 1/1/2020 θα συμπεριληφθούν. Εχει γίνει αίτηση για επιστροφή του ΦΠΑ της επένδυσης στις αρχές Μαΐου η οποία δεν έχει ακόμα εγκριθεί. Οπως τονίζει η επιχειρηματίας: «Το κράτος, που πράγματι στήριξε ουσιαστικά τις επιχειρήσεις που είχαν να επιδείξουν μείωση τζίρου κατά τους μήνες της πανδημίας, αγνόησε ή μάλλον τιμώρησε όσους τόλμησαν μια επένδυση μέσα στο 2020! Εδειξε δηλαδή στην πράξη την αδιαφορία του για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, παρά το ότι σε κάθε ομιλία τους τα μέλη της κυβέρνησης τονίζουν την αξία της επιχειρηματικότητας και ακόμη περισσότερο της γυναικείας επιχειρηματικότητας».