Το τελευταίο κεφάλαιο της ιστορίας της φαίνεται να εγκαινιάζει πλέον η παλαιότερη τράπεζα του κόσμου, η εμβληματική ιταλική Monte dei Paschi di Siena, η οποία για 500 χρόνια λογιζόταν πυλώνας ευημερίας της Σιένας και ευρύτερα της Τοσκάνης, αλλά μέσα στην τελευταία δεκαετία φάνηκε να γίνεται συνώνυμη της δυσλειτουργίας και των προβλημάτων. Εδώ και κάποιον καιρό διενεργούνται συζητήσεις ανάμεσα στο υπουργείο Οικονομικών της Ιταλίας και στη διοίκηση της UniCredit, η οποία σχεδιάζει να αποκτήσει τα βιώσιμα περιουσιακά στοιχεία της Monte dei Paschi – και όλα αυτά λαμβάνουν χώρα κεκλεισμένων των θυρών. Το ιστορικό ίδρυμα συστάθηκε το 1472 από επιβιώσαντες του «μαύρου θανάτου», της πανούκλας δηλαδή, αλλά σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπο με το φάσμα της εξαφάνισής του ως απόρροια εσφαλμένων χορηγήσεων, υπερφίαλων και μεγαλόσχημων σχεδίων επέκτασης αλλά και εγκληματικής συμπεριφοράς επί σειράν ετών, που πρώτο το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg αποκάλυψε το 2013.
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι απλά, δεδομένου ότι το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, περί ου ο λόγος, είναι άρρηκτα δεμένο με την οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Τοσκάνης. Πρόκειται γι’ αυτό που οι Σιενέζοι αποκαλούν «μια αρμονική διαπλοκή» επιχειρηματικότητας και πολιτικής, η οποία διαπερνά τους αιώνες. Η αυριανή εκλογική αναμέτρηση για μία βουλευτική έδρα-κλειδί έχει πρωτίστως επικεντρωθεί στην τύχη της φημισμένης τράπεζας και στις πάμπολλες απολύσεις, οι οποίες θα προκύψουν με την αλλαγή ιδιοκτησίας. Ο νέος διευθύνων σύμβουλος της UniCredit, Αντρεά Ορσέλ, ο οποίος έχει εμπειρία από ορισμένες από τις μεγάλες τραπεζικές συμφωνίες στην Ευρώπη, διαφωνεί με την κυβέρνηση του Μάριο Ντράγκι για τα εναπομείναντα τμήματα της Monte Paschi. Ο πρώτος ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει το μεγάλου ατού της τραπέζης, δηλαδή την πελατειακή βάση της των 4 εκατομμυρίων σε μια πλούσια περιοχή όπως η Σιένα και τα πέριξ αυτής, αρκεί να αποφύγει τους νομικούς κινδύνους και τα κόκκινα δάνεια. Ο Μάριο Ντράγκι, από την άλλη, ενδιαφέρεται το ιταλικό δημόσιο να αποκτήσει μερίδιο στην UniCredit και στα μελλοντικά έσοδα.
Οπως γίνεται αντιληπτό, διεξάγεται ένα υψηλού επιπέδου παιχνίδι εξουσίας, ενώ επιχειρηματίες και άνθρωποι επιρροής στην ιστορική πόλη της Σιένας είναι διχασμένοι ανάμεσα στο να διατηρήσουν ένα τραπεζικό ίδρυμα αιώνων, το οποίο αποτελεί μέρος της ταυτότητας της, και στην ανάγκη να υπάρξει εξέλιξη και να διασφαλιστεί η οικονομική ανάπτυξη ύστερα από χρόνια κρίση και τις επιπτώσεις από την πανδημία.
Toν 15o αιώνα, η πόλη-κράτος της Σιένας ίδρυσε την τράπεζα για να δίνει δάνεια στους αγρότες και ταυτόχρονα διαμόρφωσε τα θεμέλια του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η δραστηριότητα κατά τους αιώνες που ακολούθησαν, επεκτάθηκε σε ελαιώνες και αμπέλια, μετά την ενοποίηση της Ιταλίας τον 19ο αιώνα εξαπλώθηκε και πέραν των ορίων της Τοσκάνης, ενώ το φιλανθρωπικό ίδρυμα της Monte dei Ρaschi χρηματοδοτούσε έργα κοινωνικά και πολιτιστικά. Η σκοτεινή πλευρά της ιστορίας ήταν τα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι επικριτές της λένε πως η Monte dei Ρaschi αυτοκαταστράφηκε, διότι ήθελε να επεκταθεί πολύ και γρήγορα, αγοράζοντας το 2007 την Banca Antonveneta με υψηλό αντίτιμο, ενώ το 2009 αύξησε δραστικά την έκθεσή της στα ιταλικά ομόλογα. Μη δυνάμενη να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, αναγκάστηκε να μειώσει τα δάνεια. Τη διέσωσε αρκετές φορές το κράτος, ενώ σοβαρό πλήγμα υπέστη με τις αποκαλύψεις ότι στελέχη της είχαν χρησιμοποιήσει παράγωγα από τις Deutsche Bank και Nomura Holdings για να συγκαλύψουν τις ζημίες της, πράξεις για τις οποίες επιλήφθηκε η Δικαιοσύνη.