Λίγες μόνον ημέρες πολέμου απεδείχθησαν αρκετές για να απειληθεί η παγκόσμια οικονομία, να αναπαραχθούν, να πολλαπλασιαστούν αλλά και να οξυνθούν στο έπακρον όσα προβλήματα γέννησε η πανδημία και παραμένουν άλυτα. Προφανώς η κλίμακα των επιπτώσεων αλλά και της ανησυχίας απορρέει από το γεγονός ότι η χώρα που κήρυξε τον πόλεμο είναι η πρώτη στον κόσμο σε εξαγωγές πετρελαίου και πρώτη σε εξαγωγές σιτηρών, ως ο μεγαλύτερος σιτοβολώνας της Ευρώπης. Αρκούσε, συνεπώς και μόνον η εμπλοκή της Ρωσίας σε πόλεμο και η συνεπακόλουθη αβεβαιότητα για να οδηγήσει στα ύψη τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, μολονότι η οικονομία της δεν αντιπροσωπεύει παρά μόνον το 1,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Θα αρκούσε επίσης και για να οδηγήσει σε άνοδο τις τιμές των σιτηρών, του καλαμποκιού και των δημητριακών σε τιμές ικανές να προκαλέσουν διατροφική κρίση τουλάχιστον στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Με την επιβολή των κυρώσεων από τις χώρες της Δύσης, όμως, ο αντίκτυπος πολλαπλασιάζεται καθώς αποκλείεται από την παγκόσμια αγορά ο ενεργειακός της πλούτος και τα σιτηρά τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας, ενώ προστίθενται νέα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα με τα λιμάνια που κλείνουν και τα πλοία που καθηλώνονται εξαιτίας της αβεβαιότητας αλλά και των κυρώσεων. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο οικονομικός της αντίκτυπος έρχεται, άλλωστε, σε μια εκρηκτική συγκυρία ενεργειακής κρίσης, σοβαρότατης σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, υψηλού και διαρκώς επιταχυνόμενου πληθωρισμού και ενός παρατεταμένου εμφράγματος στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Φέρνει, έτσι, κεντρικές τράπεζες και οικονομικά επιτελεία κυβερνήσεων ενώπιον διλημμάτων, νοικοκυριά και επιχειρήσεις ενώπιον δυσβάσταχτης ακρίβειας και την παγκόσμια οικονομία ενώπιον του φάσματος του πληθωρισμού και των ελλείψεων βασικών πρώτων υλών και αγαθών.
Εκφράζονται φόβοι για επιτάχυνση του δείκτη καταναλωτή παγκοσμίως σε επίπεδα τουλάχιστον 7%, αλλά και για επιβρά-δυνση της ανάπτυξης.
Λίγες ώρες από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη επιταχύνθηκε περαιτέρω στο 5,8% και ενώ στις ΗΠΑ βρίσκεται από τον Ιανουάριο στο 7,5%, οι τιμές του πετρελαίου σημείωναν τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων εννέα ετών, με το αργό δυτικού Τέξας να πλησιάζει τα 114 δολάρια το βαρέλι και το Brent τα 117 δολάρια το βαρέλι, ενώ νωρίτερα είχε φτάσει στα 119 δολάρια. Ο αντίκτυπος στον πληθωρισμό αναμένεται να είναι άμεσος και οι εκτιμήσεις συγκλίνουν σε εκείνη της Capital Economics που έχει προειδοποιήσει πως αν οι τιμές του «μαύρου χρυσού» κυμανθούν από 120 έως 140 δολάρια το βαρέλι θα επιταχυνθεί ο πληθωρισμός κατά δύο εκατοστιαίες μονάδες σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Πιο απαισιόδοξη η αμερικανική επενδυτική JPMorgan δεν αποκλείει ακόμη και την εκτόξευση του «μαύρου χρυσού» στα 150 δολάρια το βαρέλι και προειδοποιεί ότι στην περίπτωση αυτή όχι μόνον θα επιταχυνθεί ο πληθωρισμός παγκοσμίως σε επίπεδα τουλάχιστον 7%, αλλά θα ανακοπεί πλήρως η ανάπτυξη.
Το εύρος της ανησυχίας που προκαλεί η προοπτική μιας τέτοιας καθίζησης της οικονομίας τείνει ήδη να επηρεάσει τους οικονομικούς και δημοσιονομικούς σχεδιασμούς των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Στη διάρκεια της εβδομάδας, η Κομισιόν αποφάσισε να αναβάλει κατά δύο μήνες την κρίσιμη απόφαση για το κατά πόσον θα επανενεργοποιήσει το Σύμφωνο Σταθερότητας από το επόμενο έτος, ή θα παρατείνει για μια ακόμη χρονιά την αναστολή των αυστηρών κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Ανάβει φωτιές η συμμαχία ΟΠΕΚ – Ρωσίας στο πετρέλαιο
Την ίδια στιγμή που το πετρέλαιο σημείωνε τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων εννέα ετών, η τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου εκτοξευόταν στα 197,15 ευρώ η μεγαβατώρα, σημειώνοντας άλμα 19%. Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και των βασικών ειδών διατροφής δεν εξαντλείται στην ακρίβεια, που ήδη ήταν μείζον πρόβλημα για την Ευρώπη. Αντιμέτωπες με μια νέα διάσταση της ενεργειακής κρίσης στην προσπάθειά τους να αποφύγουν το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο της Ρωσίας, οι ευρωπαϊκές χώρες στρέφονται αναγκαστικά σε εναλλακτικούς προμηθευτές, είτε στο Αζερμπαϊτζάν και στην Αλγερία είτε στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), κυρίως το αμερικανικό που ενδεχομένως θα είναι ο μεγάλος νικητής της κρίσης στην Ουκρανία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία λειτουργεί παράλληλα ως καταλύτης στις προσπάθειες της Ε.Ε. να περιορίσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία και επαναφέρει το ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια. Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg, ακόμη και η Γερμανία που σχεδίαζε να κλείσει όλους τους πυρηνικούς της αντιδραστήρες εντός του έτους αρχίζει να αναθεωρεί τα σχέδιά της.
Παράλληλα, όμως, αυξάνεται ο κίνδυνος μιας γενικευμένης ενεργειακής κρίσης με παγκόσμιες διαστάσεις από τη στάση του ΟΠΕΚ, που δεν συντάσσεται με τις δυτικές οικονομίες και, αντιθέτως, διατηρεί τη συμμαχία του με τη Ρωσία, ατύπως εδώ και χρόνια μέλος του διεθνούς καρτέλ πετρελαίου. Κωφεύοντας, άλλωστε, στις εκκλήσεις της Ουάσιγκτον για αύξηση της παραγωγής του, το διεθνές καρτέλ του πετρελαίου εμμένει στα προ του πολέμου σχέδιά του για σταδιακή αλλά και ήπια αύξηση της παραγωγής του, αρχής γενομένης από τον Απρίλιο με αύξηση μόλις κατά 400.000 βαρέλια την ημέρα. Παράγοντες της αγοράς θεωρούν ασήμαντη αυτήν την αύξηση της παραγωγής, όπως, άλλωστε, και τα 60 εκατ. βαρέλια πετρελαίου που θα διαθέσουν οι χώρες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας από τα αποθέματά τους. Οχι μόνον επειδή η παγκόσμια ζήτηση έχει εκτοξευθεί μετά την πανδημία, αλλά και επειδή ο ίδιος ο πόλεμος δημιουργεί νέες ενεργειακές ανάγκες. Η Ρωσία έχει κλείσει τον εναέριο χώρο της σε 36 χώρες αναγκάζοντας τα αεροσκάφη που μεταφέρουν φορτία να καταφεύγουν σε εναλλακτικές διαδρομές, που απαιτούν πολύ περισσότερα καύσιμα. Φορτίζοντας περισσότερο την ανησυχία για ελλείψεις στην παγκόσμια αγορά, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου ανακοίνωσε ότι τα αποθέματα αμερικανικού αργού μειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα κατά 6,1 εκατ. βαρέλια.
Την ίδια στιγμή, οι τιμές των σιτηρών έχουν εκτοξευθεί περισσότερο από 40% μέσα σε λίγες ημέρες και εξακολουθούν να κινούνται ανοδικά, με παράγοντες της παγκόσμιας αγοράς να προειδοποιούν για τον κίνδυνο να σημειωθούν ελλείψεις στα τρόφιμα μετά τη διακοπή των εξαγωγών σιτηρών από Ρωσία και Ουκρανία. Σύμφωνα με τη S&P Global Platts, οι εξαγωγές των δύο χωρών δεν μπορούν να υποκατασταθούν από εκείνες των ΗΠΑ, της Ε.Ε. και του Καναδά. Η συγκυρία είναι και πάλι εξαιρετικά δυσοίωνη, καθώς συμπίπτει με την ξηρασία που έχει πλήξει άλλες χώρες παραγωγούς.
Live: Πόλεμος στην Ουκρανία – Όλες οι εξελίξεις από τη 12η ημέρα της ρωσικής εισβολής
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
