Σημαντικότατες επιπτώσεις στην οικονομία των νησιών αναμένεται να έχει η δέσμη μέτρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Fit for 55, και οι στόχοι που θέτει για τη μετάβαση της επιβατηγού ναυτιλίας σε πρότυπο χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Και αυτό διότι εφόσον δεν στηριχθεί επαρκώς η ακτοπλοΐα για να επιτύχει τη μετάβαση, αναμένεται να περάσει το κόστος των ρύπων που θα επωμιστεί στις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, δημιουργώντας σημαντικές επιβαρύνσεις για τις νησιωτικές οικονομίες. Αυτό είναι το συμπέρασμα που προκύπτει από τη μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ, με τίτλο «Επίδραση της δέσμης προτάσεων “Fit for 55” στην επιβατηγό ναυτιλία και στη νησιωτική Ελλάδα».
Οι νέοι κανονισμοί προβλέπουν ένταξη της ακτοπλοΐας από το 20% το 2023 έως το 100% το 2026 των εκπομπών των υδάτινων μεταφορών στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ – ETS), επιβολή ελάχιστων φόρων στα καύσιμα για τις θαλάσσιες μεταφορές και μείωση της έντασης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ενέργειας που χρησιμοποιείται στα πλοία κατά 2% από το 2025, με σταδιακή κλιμάκωση στη συνέχεια (75% μείωση από το 2050).
Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, η εφαρμογή της δέσμης μέτρων Fit for 55 αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση του λειτουργικού κόστους κατά 207 εκατ. ευρώ το 2026 (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής της δέσμης μέτρων) που σημαίνει επιβάρυνση των τιμών των εισιτηρίων κατά 30% το 2026. Η επιβατική κίνηση ενδέχεται να μειωθεί κατά 5,4 εκατ. επιβάτες (-28%) και τα έσοδα των επιχειρήσεων του κλάδου να μειωθούν κατά 183 εκατ. έως το ίδιο έτος. Τα φορολογικά έσοδα του κράτους σε παρούσα αξία στο σύνολο της τετραετίας θα είναι κατά 761 εκατ. λιγότερα και το ΑΕΠ κατά το 2026 θα έχει απώλεια 903 εκατ. (0,3%).
Η εφαρμογή του Fit for 55 αναμένεται να αυξήσει κατά 30% τα εισιτήρια το 2026, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ.
Το ΙΟΒΕ προτείνει μεταξύ άλλων να βελτιστοποιηθεί η αξιοποίηση πόρων για την προώθηση της πράσινης μετάβασης της ακτοπλοΐας από διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας – RRF, ΕΣΠΑ, αναπτυξιακός νόμος) και να προχωρήσει η επιδότηση επενδυτικών δαπανών για την προσαρμογή του υφιστάμενου στόλου.
Προτείνει ακόμα εξέταση της δυνατότητας μεγαλύτερης μεταβατικής περιόδου για την εφαρμογή της δέσμης Fit for 55 στην επιβατηγό ναυτιλία, επιτάχυνση της ανάπτυξης των υποδομών εφοδιασμού με εναλλακτικά καύσιμα και ηλεκτρισμό στα λιμάνια της χώρας και εφαρμογή ενός «Σχεδίου δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης» (ΣΔΑΜ) στις νησιωτικές οικονομίες στα πρότυπα του ΣΔΑΜ για τις λιγνιτικές περιοχές, όπως και χρήση του μηχανισμού για το μεταφορικό ισοδύναμο για επιδότηση του επιπλέον κόστους του ναύλου.