Η τηλεργασία αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας, σε αντίθεση με την εργασία μέσω ψηφιακών πλατφορμών, που η σχέση –είτε αφορά σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είτε σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών έργου– τεκμαίρεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τις εργασιακές σχέσεις μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου με τηλεργασία και ψηφιακών πλατφορμών με παρόχους υπηρεσιών, και κατά συνέπεια τον διαφορετικό τρόπο ασφάλισης ξεκαθαρίζει εγκύκλιος του ΕΦΚΑ που εκδόθηκε χθες, με στόχο την όσο το δυνατόν ευκολότερη και σωστότερη ασφαλιστική αντιμετώπιση των σύγχρονων μορφών απασχόλησης. Ερχεται, δε, σε συνέχεια του τελευταίου εργασιακού νόμου Χατζηδάκη (Ν. 4808/2021), με τον οποίο επιχειρήθηκε να μπει ένα όριο στην καταχρηστική χρήση των συγκεκριμένων μορφών απασχόλησης.
Ετσι, ο ΕΦΚΑ, με την εγκύκλιο ξεκαθαρίζει την εργασιακή σχέση και κατ’ επέκταση τον τρόπο ασφάλισης για δύο κατηγορίες απασχολουμένων:
Α. Των εργαζομένων εξ αποστάσεως, δηλαδή με τηλεργασία.
Β. Των παρόχων υπηρεσιών που συνδέονται με ψηφιακές πλατφόρμες.
Στην περίπτωση μάλιστα της τηλεργασίας ξεκαθαρίζεται ότι ο νόμος ρητώς ορίζει ότι αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας, καθώς και ότι ο χαρακτηρισμός της απασχόλησης (πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής) δεν αλλοιώνεται από τον συγκεκριμένο τρόπο που εκτελείται, αλλά προκύπτει από τη σύμβαση εργασίας. Η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται κατά πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με απασχόληση στις εγκαταστάσεις του εργοδότη. Συμφωνείται, δε, μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου κατά την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας, ενώ το ωράριο καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη δηλώνονται στο σύστημα «Εργάνη».
Οσον αφορά τη σύμβαση μεταξύ ψηφιακής πλατφόρμας και παρόχου υπηρεσιών, η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει ότι για να μη θεωρηθεί σύμβαση εξαρτημένης εργασίας πρέπει σωρευτικά να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις για τον πάροχο υπηρεσιών:
1) Να χρησιμοποιεί υπεργολάβους ή υποκατάστατους για να παρέχουν τις υπηρεσίες που έχει αναλάβει να προσφέρει. Η προϋπόθεση αυτή πληρούται, ακόμα και αν η ψηφιακή πλατφόρμα αξιώνει οι υπεργολάβοι και οι υποκατάστατοι που θα χρησιμοποιήσει ο πάροχος υπηρεσιών να έχουν υποβληθεί σε εκπαίδευση ή να φέρουν στολή.
Εγκύκλιος του ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζει πότε αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας και κατ’ επέκταση τον τρόπο ασφάλισης των εργαζομένων.
2) Να επιλέγει τα διάφορα έργα που η ψηφιακή πλατφόρμα τού προτείνει να αναλάβει ή να θέτει μονομερώς ο ίδιος τον μέγιστο αριθμό τέτοιων έργων που εκάστοτε θα αναλαμβάνει.
3) Να παρέχει τις ανεξάρτητες υπηρεσίες του προς οποιονδήποτε τρίτο ή να εκτελεί έργα για οποιονδήποτε τρίτο, συμπεριλαμβανομένων ανταγωνιστών της ψηφιακής πλατφόρμας.
4) Να καθορίζει ο ίδιος τον χρόνο παροχής των υπηρεσιών του.
Εφόσον ισχύει κάτι τέτοιο, οι πάροχοι αντιμετωπίζονται ασφαλιστικά ως μη μισθωτοί.
Αντίθετα, κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της εργασίας ως εξαρτημένης αποτελούν η προσωπική εργασία, η διευθυντική εξουσία του εργοδότη απέναντι στον εργαζόμενο, η απασχόληση για λογαριασμό και προς όφελος άλλου προσώπου, καθώς και η οικονομική εξάρτηση του εργαζομένου από τον εργοδότη.
Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει πως σύμβαση έργου συνάπτεται όταν ένα πρόσωπο αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτελέσει ορισμένο έργο για λογαριασμό άλλου φυσικού ή νομικού προσώπου αντί καταβολής συμφωνημένου μισθού σε καθορισμένο ή όχι χρονικό διάστημα.
Αντίστοιχα, σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών συνάπτεται όταν υπάρχουν ελευθερία και πρωτοβουλία από τον εργαζόμενο προκειμένου να καθορίζει ο ίδιος τις συνθήκες εργασίας του, χωρίς να υπόκειται στον έλεγχο του εργοδότη.
Προσοχή όμως. Σε καμία από τις περιπτώσεις δεν υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης και ασφάλισης με βάση τους τίτλους κτήσης (αποδείξεις δαπάνης).