Παρά τις οργανωμένες επιχειρήσεις των διωκτικών αρχών κατά του λαθρεμπορίου καπνού, η Ελλάδα εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων μετά τη Γαλλία. Υπολογίζεται, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ετήσιας ανεξάρτητης έκθεσης της KPMG που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Philip Morris International, ότι ένα στα τέσσερα τσιγάρα στην Ελλάδα είναι παράνομο, ενώ τα χαμένα έσοδα από την παράνομη αυτή δραστηριότητα ανέρχονται, για το 2021, σε 604 εκατ. ευρώ. Τα μεγέθη αυτά γίνονται εφιαλτικά εάν ληφθεί υπόψη ότι το 2009, πριν από την έλευση της οικονομικής κρίσης, η κατανάλωση λαθραίων τσιγάρων αντιστοιχούσε στο 3% του συνόλου, ποσοστό που αυξήθηκε στο 21% το 2014 και ανέρχεται στο 24% της συνολικής κατανάλωσης σε όλη τη χώρα, βάσει των στοιχείων για το 2021. Η μάστιγα του λαθρεμπορίου καπνού έχει πολλαπλά αίτια, όπως αναφέρουν παράγοντες της καπνοβιομηχανίας.
Υψηλοί φόροι
Η υπερφορολόγηση των νόμιμων καπνικών προϊόντων (τσιγάρα, είδη βιομηχανοποιημένων καπνών, όπως πούρα και καπνός), σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση, ωθεί τους καπνιστές σε φθηνότερα, πλην ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία, υποκατάστατα των νόμιμων τσιγάρων. Σύμφωνα, εξάλλου, με παλαιότερη (2020) έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), σε ένα πακέτο 20 τσιγάρων με τιμή 3,73 ευρώ αντιστοιχούν 1,65 ευρώ σε πάγιο φόρο (ανά μονάδα προϊόντος), 0,97 ευρώ σε αναλογικό φόρο (υπολογίζεται επί της ανώτατης τιμής λιανικής) και 0,73 ευρώ στον ΦΠΑ. Μετά την αφαίρεση των φόρων (από τη μέση σταθμισμένη τιμή λιανικής – ΜΣΛΤ) απομένουν 0,40 ευρώ που πρέπει να κατανεμηθούν στην εφοδιαστική αλυσίδα. Κατά το ΚΕΠΕ, στην Ελλάδα ο συνολικός φόρος που επιβαρύνει τα τσιγάρα ως ποσοστό της ΜΣΛΤ είναι 89,4%, έναντι 79,56% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η υπερφορολόγηση δηλαδή –πέραν της οικονομικής κρίσης– δημιουργεί συνθήκες ενισχυμένης ζήτησης παράνομων προϊόντων.
Στους υψηλούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης προστίθεται το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί διαμετακομιστικό κέντρο του διεθνούς λαθρεμπορίου, με ποσοστό άνω του 70% των λαθραίων τσιγάρων να κατευθύνεται προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οι διωκτικές αρχές έχουν προχωρήσει σε κατασχέσεις πολύ μεγάλων ποσοτήτων λαθραίων τσιγάρων και καπνού ή έχουν εντοπίσει εργοστάσια παράνομης επεξεργασίας προϊόντων καπνού και παρασκευής τσιγάρων (π.χ. πέρυσι τον Μάρτιο στη δυτική Ελλάδα).
Ενδεικτικό της ραγδαίας αύξησης του λαθρεμπορίου είναι ότι το 2009 η κατανάλωση λαθραίων τσιγάρων αντιστοιχούσε στο 3% του συνόλου και πέρυσι εκτοξεύθηκε στο 24%.
Οπως αναφέρει η έρευνα της KPMG, παρά τις σημαντικές επιτυχίες κατά των οργανωμένων παράνομων δικτύων που έχουν σημειώσει οι διωκτικές αρχές και τις σημαντικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η κυβέρνηση, το λαθρεμπόριο τσιγάρων εξακολουθεί να αποτελεί μάστιγα, πλήττοντας τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια των πολιτών και την οικονομία της χώρας. Πέρυσι, καταναλώθηκαν 3,4 δισ. παράνομα τσιγάρα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 24% της συνολικής κατανάλωσης.
Το λαθρεμπόριο αποτελεί μεγάλη πληγή και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπου η κατανάλωση παράνομων τσιγάρων αυξήθηκε κατά 3,9% (ή κατά 1,3 δισ. μονάδες) το 2021, σε σχέση με το 2020, με τη Γαλλία να καταλαμβάνει την πρώτη θέση. Αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι στη Γαλλία, πέρυσι, η παράνομη αγορά τσιγάρων αντιπροσώπευε το 29,4% της συνολικής κατανάλωσης, όταν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 13% το 2017.
Στη Γαλλία, η κατανάλωση παραποιημένων τσιγάρων εμφάνισε το 2021 σημαντική άνοδο κατά 33%, γεγονός που οδήγησε στη διόγκωση της αγοράς παράνομων τσιγάρων στην Ευρώπη. Ειδικότερα, στην Ε.Ε. η παράνομη αγορά ενισχύθηκε κυρίως από τα παραποιημένα τσιγάρα, η κατανάλωση των οποίων σημείωσε αύξηση 19% το 2021, φτάνοντας τα 12,3 δισ. τσιγάρα.
Συνολικά, το 2021 τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. απώλεσαν έσοδα ύψους 10,4 δισ. ευρώ εξαιτίας του παράνομου εμπορίου τσιγάρων, η οποία αντιπροσωπεύει το 8,1% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων.
«Το φαινόμενο του παράνομου εμπορίου τσιγάρων δεν είναι καινούργιο. Απειλεί εδώ και χρόνια τα δημόσια έσοδα, αλλά και την ίδια την κοινωνία. Αυτό που είναι περισσότερο ανησυχητικό είναι πως σήμερα επικρατούν –σε όλη την Ευρώπη– συνθήκες που μπορούν να κάνουν την κατάσταση ανεξέλεγκτη. Οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, η αύξηση του κόστους διαβίωσης και η συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης καλλιεργούν το έδαφος για περαιτέρω αύξηση της ζήτησης των παράνομων τσιγάρων», σημειώνει ο Ιάκωβος Καργαρώτος, αντιπρόεδρος της «Παπαστράτος».
«Οι απώλειες των φορολογικών εσόδων θα περιορίσουν τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να επενδύουν σε τομείς όπως η δημόσια ασφάλεια, οι δημόσιες υπηρεσίες ή οι υποδομές, σε μια περίοδο που οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι αντιμέτωποι με πολύ υψηλές τιμές σχεδόν σε όλα τα βασικά αγαθά», δήλωσε ο Γκρεγκουάρ Βερντό, ανώτερος αντιπρόεδρος Εξωτερικών Υποθέσεων της Philip Morris International.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr