Με πολλές εξαιρέσεις αλλά και δεκάδες προϋποθέσεις αναμένεται να προχωρήσει η διαδικασία απόδοσης των κατεχομένων κτημάτων που βρίσκονται στην κατοχή των παράνομων καταπατητών για περισσότερα από 40 χρόνια.
Το νομοσχέδιο έχει ήδη καταρτιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου, ενώ το συνοδεύει και ειδική λίστα με τα 70.000 ακίνητα που έχουν καταπατηθεί. Ενδεχομένως η λίστα αυτή να είναι ελλιπής, καθώς το ελληνικό Δημόσιο δεν γνωρίζει όλες τις εκτάσεις που έχουν καταπατηθεί, αλλά σημασία έχει ότι όσοι αγνοήσουν τις ρυθμίσεις που θα θεσμοθετηθούν, όπως όλα δείχνουν τον Σεπτέμβριο, θα πρέπει να επιστρέψουν στο κράτος τις εκτάσεις που κατέχουν παρανόμως, εφόσον εντοπιστούν.
Οπως προαναφέρθηκε, το σχέδιο νόμου θα έχει πολλές εξαιρέσεις. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν πληρούνται από κάποιους καταπατητές οι όροι και οι προϋποθέσεις εξαγοράς των εκτάσεων που κατέχουν αυθαίρετα, δεν θα τους αποδοθούν για λόγους δημοσίου συμφέροντος.
Τα υπουργεία και το βέτο
Η λίστα με τα 70.000 ακίνητα έχει αποσταλεί σε όλα τα υπουργεία προκειμένου να ελέγξουν ή ακόμα και να ζητήσουν την εξαίρεση κάποιου ακινήτου από τον νόμο. Για παράδειγμα, το υπουργείο Αμυνας αναμένεται για λόγους ασφαλείας να θέσει βέτο στην παραχώρηση κάποιων ακινήτων που γειτνιάζουν με συγκεκριμένα στρατόπεδα ή χώρων φύλαξης οπλικών συστημάτων. Παράλληλα, το υπουργείο Ανάπτυξης και η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) μπορούν να ζητήσουν κάποια από τα ακίνητα της λίστας για επενδυτικούς σκοπούς κ.λπ. Οσα λοιπόν ακίνητα επιλεγούν με επαρκή αιτιολόγηση από τα ενδιαφερόμενα υπουργεία δεν θα αποδοθούν στους καταπατητές, οι οποίοι θα αποβληθούν από τις εκτάσεις αυτές.
Παράλληλα, προκειμένου κάποιος να εγείρει αξιώσεις εξαγοράς της κατεχόμενης έκτασης, θα πρέπει μεταξύ άλλων να χρησιμοποιείται είτε για πρώτη κατοικία είτε για επαγγελματική εγκατάσταση. Ωστόσο, το είδος της εγκατάστασης, δηλαδή της χρήσης θα προβλέπεται στο σχέδιο νόμου, καθώς και στις αποφάσεις που θα εξειδικεύσουν τον νόμο.
Με βάση λοιπόν τα ανωτέρω, το δικαίωμα εξαγοράς δεν θα αφορά όλους τους καταπατητές, καθώς θα πρέπει να πληρούνται οι όροι των διατάξεων του νομοσχεδίου σωρευτικά. Κάποιοι από αυτούς ορίζουν τον χρόνο καταπάτησης του ακινήτου, το μέγεθός του, τη χρήση του, αλλά και το πού βρίσκεται. Στέλεχος του οικονομικού επιτελείου σημειώνει ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να θιγούν τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου, αλλά αντιθέτως σχεδιάστηκε για λόγους δικαιοσύνης απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.
Τι θα εξετάζεται
Το τίμημα θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες και με ποσοστό έκπτωσης ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της καταπάτησης και το είδος του ακινήτου.
Το νομοσχέδιο θα προβλέπει τη συγκρότηση επιτροπής στην οποία ο κάθε δικαιούχος θα καταθέτει τα δικαιολογητικά που διαθέτει έτσι ώστε να εξεταστεί η νομιμότητα των ακινήτων. Κατά την εξέταση από την επιτροπή θα συνεκτιμηθεί και η δικαστική προσφυγή όποιων έχουν καταθέσει. Ειδικότερα:
1. Οι αυθαίρετοι κάτοχοι των δημοσίων εκτάσεων (καταπατημένων) θα μπορέσουν να αποκτήσουν, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, το δικαίωμα να εξαγοράσουν από το κράτος τις εδαφικές εκτάσεις που καταπάτησαν έναντι τιμήματος που θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και με ποσοστό έκπτωσης το οποίο θα κλιμακώνεται ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της καταπάτησης και το είδος του ακινήτου.
2. Ως έτος βάσης για την απόδοση – έλεγχο καταπατημένων θα είναι το 1980. Δηλαδή για να εγείρει κάποιος αξιώσεις εξαγοράς καταπατημένου ακινήτου θα πρέπει να το έχει τουλάχιστον 40 χρόνια στην κατοχή του, δηλαδή πριν από το 1980.
3. Για τους καταπατητές, μετά τη χρονολογία που θα αποφασισθεί από την κυβέρνηση, το σχέδιο νόμου θα ορίζει την απομάκρυνση από τα παρανόμως καταπατημένα ακίνητα, ενδεχομένως και με πρόστιμο.
4. Δικαίωμα εξαγοράς έχουν μόνο όσοι έχουν καταπατήσει εκτάσεις και έχουν ανεγείρει πρώτη κατοικία. Δηλαδή, θα εξαιρεθούν οι περιπτώσεις εξοχικής κατοικίας. Επίσης, δικαίωμα εξαγοράς έχουν και οι καταπατητές που έχουν δημιουργήσει στις εκτάσεις αυτές επαγγελματική εγκατάσταση, υπό προϋποθέσεις.
5. Εξετάζεται να αποκλειστούν μεγάλες στρεμματικές εκτάσεις.
6. Το τίμημα που θα καταβάλουν όσοι επιθυμούν να εξαγοράσουν τα ακίνητα αυτά, θα διαφοροποιείται και θα λαμβάνονται υπόψη και κοινωνικά κριτήρια. Δηλαδή, θα είναι χαμηλό για τους πολίτες με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία, για ευπαθείς ομάδες όπως πολύτεκνοι και ανάπηροι και για περιπτώσεις που επί του καταπατημένου ακινήτου έχει ανεγερθεί πρώτη κατοικία.
Αγνωστο παραμένει πώς θα αντιμετωπισθούν αγροτικές εκτάσεις που έχουν καταπατηθεί.
Τα ακίνητα που εξαιρούνται
Δεν είναι δυνατή η εξαγορά ακινήτου εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημόσιου συμφέροντος αναγόμενοι αποκλειστικά σε ζητήματα:
• Εθνικής άμυνας.
• Δημόσιας ασφάλειας.
• Δημόσιας υγείας.
• Αλλης αιτιολογημένης κρατικής ανάγκης.
Επιπλέον, εξαιρούνται της εξαγοράς ακίνητα ή τμήματα αυτών τα οποία:
• Εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αποφάσεων που κηρύσσουν απαλλοτρίωση ή επιβάλλουν ρυμοτομία.
• Εμπίπτουν στις απαγορευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας για την αντίστοιχη χρήση.
• Βρίσκονται εντός ζώνης αιγιαλού, παλαιού αιγιαλού και παραλίας.
• Εμπίπτουν σε χώρο που έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός, σύμφωνα με βεβαίωση που έχει εκδώσει ή εκδίδει η αρμόδια Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Στο σχέδιο νόμου θα υπάρχει και ένα ακόμα κεφάλαιο που αφορά τα ανταλλάξιμα ακίνητα. Ουσιαστικά, το ελληνικό Δημόσιο προχωρεί μετά 100 και πλέον χρόνια στην απόδοση τίτλων ιδιοκτησίας στους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας για ακίνητα που διαθέτουν σε συνολικά 28 νομούς της χώρας. Τα ακίνητα αυτά θεωρούνται σήμερα δημόσια κτήματα και πλέον στόχος είναι να δοθούν τίτλοι ιδιοκτησίας στους κατόχους τους.
Η τακτοποίηση των κατεχόμενων δημόσιων και ανταλλάξιμων κτημάτων αναμένεται να εξασφαλίσει σημαντικά έσοδα στον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ ταυτόχρονα λύνει προβλήματα του παρελθόντος, όπως:
• Την εξάλειψη ιστορικά τεκμηριωμένων κοινωνικών αδικιών και συγκρούσεων ή διεκδικήσεων κάθε μορφής, που εκδηλώνονται κάθε φορά που η πολιτεία προσπαθεί να προστατεύσει με συγκεκριμένα μέτρα αλλά με σημαντική χρονική υστέρηση την περιουσία της.
• Την απελευθέρωση των αρμόδιων διοικητικών υπηρεσιών και των δικαστηρίων από σημαντικό αριθμό δικών, εξόδων και γραφειοκρατικών διαδικασιών.
• Την εισροή σημαντικών εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό.