«Οι τράπεζες έχουν τα κατάλληλα εργαλεία και οφείλουν να εντοπίσουν εγκαίρως εκείνους τους πιστούχους που αντιμετωπίζουν προσωρινές δυσκολίες και να κάνουν σχετικές ενέργειες όπου χρειάζεται». Αυτό διαμηνύει με δήλωσή του στην «Κ» ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος συναντήθηκε προχθές το βράδυ με τις διοικήσεις των συστημικών τραπεζών σε μια προσπάθεια να διαμορφωθεί η τελική πρόταση για τα ευάλωτα νοικοκυριά που θα αποσταλεί στον SSM. Ο κ. Στουρνάρας σημειώνει ότι «η Πολιτεία, τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όσο και σήμερα, έχει υιοθετήσει και εφαρμόσει σημαντικά μέτρα στήριξης, ιδίως στα πιο αδύναμα στρώματα της κοινωνίας» και όπως υπογραμμίζει, «με τα έως τώρα δεδομένα, δεν χρειάζεται νέα συνδρομή της Πολιτείας στο τραπεζικό σύστημα».
Η ΤτΕ εργάζεται από κοινού με τις τράπεζες με στόχο η πρόταση που θα στηρίζει τα ευάλωτα νοικοκυριά, μέσω επιδότησης του 50% της αύξησης που προκύπτει από την άνοδο των επιτοκίων, να μην επιβαρύνει τα κεφάλαια των τραπεζών μέσω πρόσθετων προβλέψεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, η τεχνική λύση που σχεδιάζεται μπορεί να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο και προϋπόθεση είναι να μη γίνει τροποποίηση των συμβάσεων για τα δάνεια που θα επιδοτηθούν. Για τον λόγο αυτό εξετάζεται, η πρόταση που θα κατατεθεί να προβλέπει τη δημιουργία ενός κοινού ταμείου με τη μορφή κουμπαρά, στον οποίο οι τράπεζες θα συνεισφέρουν έτσι ώστε να δοθεί η επιδότηση.
Η υπό διαμόρφωση πρόταση εξαιρεί τα τιτλοποιημένα δάνεια και περιορίζει την περίμετρο των δανείων προς επιδότηση σε αυτά που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους οι τράπεζες και όχι τα τιτλοποιημένα. «Οι τράπεζες δεν μπορούν να επιδοτήσουν δάνεια που δεν είναι πλέον στην κυριότητά τους, δηλαδή αυτά που έχουν μεταβιβαστεί σε funds», υπογραμμίζουν αρμόδιες πηγές. Με αυτά τα δεδομένα περιορίζεται η περίμετρος των δανείων που θα επιδοτηθούν λίγο πιο κάτω από 2 δισ. ευρώ και ο αριθμός των ευάλωτων νοικοκυριών που θα στηριχθούν εκτιμάται ότι θα είναι περί τις 30.000, ενώ η επιβάρυνση για τις τράπεζες θα είναι μικρή και διαχειρίσιμη ως προς το κόστος της.
Το θέμα του ελεγχόμενου κόστους, έτσι ώστε να μην πληγεί η κερδοφορία, αποτελεί άλλωστε προτεραιότητα για τις τράπεζες, από την πλευρά των οποίων αρμόδιες πηγές απορρίπτουν την επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται για τα υπερκέρδη. Οι τράπεζες «προσπαθούν να ορθοποδήσουν ύστερα από μια 10ετή κρίση», σημειώνουν χαρακτηριστικά αρμόδιες πηγές στην «Κ», υπογραμμίζοντας ότι «λειτουργούν εντός αυστηρών εποπτικών ευρωπαϊκών κανόνων με σαφείς οδηγίες να ενισχύσουν περαιτέρω τα κεφάλαιά τους και η κερδοφορία τους είναι απαραίτητη σε αυτή την κατεύθυνση». Στη βάση αυτή απαντούν στην επιχειρηματολογία για:
1. Υπερκέρδη. Το 2022 η κερδοφορία εκτιμάται στα 3,5 δισ. ευρώ, αλλά όπως εξηγούν πηγές από τις τράπεζες, μεγάλο μέρος της –υπολογίζεται στο 30%– βασίζεται σε κέρδη από μη επαναλαμβανόμενες πηγές όπως η διαπραγμάτευση διατραπεζικών επιτοκίων, τα κέρδη από ομόλογα, καθώς και κέρδη από τις δραστηριότητες στο εξωτερικό. Υπενθυμίζεται ότι το 9μηνο του 2021 οι τράπεζες εμφάνισαν σωρευτικές ζημίες ύψους 4,5 δισ. και με δεδομένο ότι και η κερδοφορία του 2022 βασίζεται σε σημαντικό βαθμό σε έκτακτα κέρδη, το επιχείρημα για υπερκέρδη, όπως υπογραμμίζουν, δεν έχει βάση, παραπέμποντας επίσης στο γεγονός ότι «οι τραπεζικές μετοχές διαπραγματεύονται σημαντικά κάτω από τη λογιστική τους αξία».
Εξετάζεται η δημιουργία ενός «κουμπαρά», στον οποίο οι τράπεζες θα συνεισφέρουν ώστε να δοθεί η επιδότηση.
2. Χορηγήσεις. Η κερδοφορία και η ρευστότητα, όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, επιτρέπει στις τράπεζες να δίνουν καινούργια δάνεια και για αυτό η πιστωτική επέκταση ανήλθε φέτος σε 12,5%, όταν η ανάπτυξη είναι στο 6%. «Εάν μειωθεί με παρεμβάσεις η κερδοφορία και τα έσοδα, θα σφίξει και ο δανεισμός αντίστοιχα», υποστηρίζουν οι τράπεζες, κρούοντας τον κώδωνα ότι «το αφήγημα της ανάπτυξης θα βρεθεί χωρίς την απαραίτητη χρηματοδοτική βάση».
3. Επιτόκια χορηγήσεων. Η διατήρησή τους σε υψηλότερα επίπεδα, όπως π.χ. στα στεγαστικά δάνεια, έναντι των υπόλοιπων χωρών της Ευρωζώνης, αποδίδεται σύμφωνα με τις τράπεζες στο υψηλό κόστος επισφαλειών, που είναι τουλάχιστον διπλάσιο από αυτό των τραπεζών στην Ευρώπη. Βασικότερη αιτία για αυτό, όπως σημειώνουν, είναι «το πλήγμα που έχει υποστεί κατά τη διάρκεια της κρίσης και όχι μόνο, η κουλτούρα πληρωμών, μιας και ακόμη και σήμερα το πολιτικό σύστημα ενθαρρύνει εμμέσως πρακτικές στρατηγικών κακοπληρωτών, οι οποίοι κρύβονται πίσω από τα ευάλωτα τμήματα της κοινωνίας».
4. Υψηλές προμήθειες. Σύμφωνα με τις τράπεζες, τα έσοδα από προμήθειες ως ποσοστό των οργανικών εσόδων είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρωζώνη, στοιχείο που έχει επισημανθεί και από τις εποπτικές αρχές, παραπέμποντας σε σχετική επιστολή του επικεφαλής του SSM Αντρέα Ενρία.
5. Κεφάλαια. Από το 2008 έως σήμερα οι τράπεζες δεν έχουν διανείμει μέρισμα και όλα τα κέρδη τους παραμένουν εντός του ισολογισμού τους, στηρίζοντας την κεφαλαιακή τους βάση. Υψηλοί κεφαλαιακοί δείκτες, όπως υπογραμμίζουν, συνεπάγονται «μεγαλύτερη ασφάλεια για τους καταθέτες και αποτελούν στοιχείο υγείας για την οικονομία συνολικά, καθώς λαμβάνονται υπόψη για την πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας. Για κάθε ευρώ νέων κεφαλαίων, κάθε τράπεζα μπορεί να δίνει περίπου 7 ευρώ δάνεια και άρα η διατήρηση της κεφαλαιακής επάρκειας σε υψηλά επίπεδα συνεπάγεται μεγαλύτερη δυνατότητα χρηματοδοτήσεων.
«Οι τράπεζες θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τους πελάτες τους, με κοινωνική ευαισθησία, όπως με συνέπεια πράττουν εδώ και χρόνια, αλλά αυστηρά εντός των εποπτικών κανόνων», καταλήγουν οι ίδιες πηγές, υπογραμμίζοντας ότι «η προστασία και ενίσχυση της κουλτούρας πληρωμών που είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας συνολικά είναι ευθύνη των τραπεζών, αλλά και ευθύνη του πολιτικού συστήματος».