Οι επενδυτές εμφανίζονται αισιόδοξοι για τις προοπτικές της Ελλάδας και κρίνουν θετικά παραμέτρους όπως οι υποδομές, οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού και, βέβαια, η ποιότητα ζωής. Αυτό εκτιμά η Τζούλι Λιν Τέιγκλαντ, επικεφαλής της EY για την Ευρώπη (Area Managing Partner EY, Europe, Middle East, India and Africa), μιλώντας στην «Καθημερινή», και σημειώνει ότι η ελκυστικότητα της Ελλάδας έχει βελτιωθεί σημαντικά, κάτι που καταγράφεται και στις σχετικές έρευνες της EY. Αλλά αυτό δεν θα πρέπει να την εφησυχάζει, αντιθέτως πρέπει να επιταχύνει τις προσπάθειες και τις μεταρρυθμίσεις. Το κορυφαίο στέλεχος του ενός από τους 4 μεγαλύτερους συμβουλευτικούς οίκους διεθνώς, και μέλος του διεθνούς εκτελεστικού συμβουλίου (EY Global Executive), εμφανίζεται επίσης επιφυλακτικό για την ταχύτητα με την οποία μπορεί να ανακάμψει η παγκόσμια οικονομία και επισημαίνει τις προκλήσεις που δημιουργούν για τις επιχειρήσεις τα αυξημένα επιτόκια, ο πληθωρισμός, η άνοδος του κόστος της ενέργειας και η διάβρωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Ούτε θεωρεί πως το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία μπορεί να φέρει αυτομάτως την ανάκαμψη. Ετσι, οι συγχωνεύσεις και εξαγορές αλλά και οι άμεσες ξένες επενδύσεις αναμένεται να παραμείνουν περιορισμένες και κατά τα επόμενα τρίμηνα.
– Ποια είναι η άποψή σας για την ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού στην Ευρώπη;
– Η Ελλάδα βρίσκει σταθερά τη θέση της στον ευρωπαϊκό επενδυτικό χάρτη. Με βάση τα στοιχεία της EY, τα επενδυτικά έργα greenfield –εκείνα, δηλαδή, που παράγουν προστιθέμενη αξία για την οικονομία– των τελευταίων δύο ετών αντιπροσωπεύουν το 24% των συνολικών τέτοιων επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία 22 χρόνια. Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζεται και στις αντιλήψεις των επενδυτών, όπως καταγράφονται στη σειρά των ερευνών της ΕΥ, Attractiveness Survey Greece. Οι επιχειρήσεις εμφανίζονται ολοένα και πιο αισιόδοξες για τις προοπτικές της χώρας και αποτιμούν θετικά βασικά στοιχεία της ελκυστικότητάς της, όπως οι υποδομές, οι δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού και, βέβαια, η ποιότητα ζωής. Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι η προσέλκυση επενδύσεων είναι μια συνεχής προσπάθεια σε ένα ολοένα και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οπως και άλλες χώρες, η Ελλάδα θα πρέπει να συνεχίσει να επενδύει, ιδιαίτερα στο ανθρώπινο κεφάλαιο, στην ψηφιακή τεχνολογία και στη βιωσιμότητα, τομείς όπου θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό η μάχη για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων.
– Πιστεύετε ότι η αύξηση των επιτοκίων και η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση θα σταματήσουν τις συναλλαγές συγχωνεύσεων και εξαγορών και θα επιβραδύνουν τις άμεσες ξένες επενδύσεις;
– Με την ανάκαμψη της οικονομίας, οι διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές αλλά και οι άμεσες ξένες επενδύσεις θα αυξηθούν ξανά. Υπάρχουν σήμερα δύο αντίρροπες δυνάμεις σε εξέλιξη. Αφενός, οι αρνητικές βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές, η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής, οι γεωπολιτικές εντάσεις και η αυξημένη αστάθεια και αβεβαιότητα περιορίζουν τις συγχωνεύσεις και εξαγορές. Ως αποτέλεσμα, οι συναλλαγές αυτές επιβραδύνθηκαν παγκοσμίως το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και οι προοπτικές για τα επόμενα τρίμηνα παραμένουν αρνητικές. Αφετέρου, οι πρόσφατες πιέσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και η ενεργειακή κρίση ανάγκασαν τις εταιρείες να αναδιαρθρώσουν τις δραστηριότητές τους, κάτι που απαιτεί επενδύσεις. Στην περίπτωση του ενεργειακού τομέα, χρειάζονται πολλά μεγάλα έργα έντασης κεφαλαίου. Επίσης, οι κυβερνήσεις, που σήμερα δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην εθνική ασφάλεια και αυτάρκειά τους, ενδέχεται να χρειαστεί να προσελκύσουν άμεσες ξένες επενδύσεις για να αυξήσουν την ικανότητα εφοδιασμού σε διάφορους τομείς. Συνεπώς η μείωση των παγκόσμιων άμεσων ξένων επενδύσεων θα αποδειχθεί πιθανότατα βραχυπρόθεσμη και ηπιότερη σε σχέση με προηγούμενες υφέσεις. Οι διασυνοριακές συναλλαγές θα ανακάμψουν μαζί με την οικονομία. Ταυτόχρονα είναι πιθανό να δούμε μια μετατόπιση στη σύνθεση των επενδύσεων προς χώρες που είναι πιο κοντινές τόσο γεωγραφικά όσο και πολιτικά.
Ολοένα και πιο αισιόδοξες οι επιχειρήσεις για τις προοπτικές της χώρας, λέει στην «Κ» το κορυφαίο στέλεχος της ΕΥ Τζούλι Λιν Τέιγκλαντ.
– Πόσο γρήγορα προβλέπετε ότι μπορούν να ανακάμψουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες εάν τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία;
– Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην τρέχουσα ενεργειακή κρίση και στην οικονομική επιβράδυνση, αυτό δεν σημαίνει ότι όταν σταματήσει ο πόλεμος η οικονομία θα ανακάμψει άμεσα. Ο κίνδυνος για δελτία στην ενέργεια τον χειμώνα στην Ευρώπη έχει εξασθενήσει, γεγονός το οποίο θα μειώσει το βάθος της ύφεσης που πιθανότατα θα υποστεί η Ευρωζώνη. Η κατάσταση πιθανόν να βελτιωθεί σταδιακά το 2023, καθώς οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας μειώνονται και η πτώση του πληθωρισμού ενισχύει τα πραγματικά εισοδήματα. Ενώ η ύφεση αναμένεται να είναι σύντομη και ρηχή, η ανάκαμψη είναι πιθανό να είναι αργή και σταδιακή και θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις καταναλωτικές δαπάνες. Οι εξελίξεις στις αγορές ενέργειας θα συνεχίσουν, επίσης, να επηρεάζουν τις οικονομικές προοπτικές. Καθώς η τροφοδοσία της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη το επόμενο έτος, η αναπλήρωση των αποθεμάτων φυσικού αερίου θα είναι πολύ δύσκολη, ειδικά εάν ο χειμώνας είναι βαρύς. Το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία αναμφίβολα θα συνέβαλε στην ομαλοποίηση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων και στην ανάκαμψη στην Ευρώπη. Αλλά είναι μάλλον απίθανο να ζήσουμε μια ισχυρή και γρήγορη ανάκαμψη το 2023.
– Ποιες επιχειρήσεις θεωρείτε πιο ευάλωτες στο σημερινό πληθωριστικό περιβάλλον;
– Οι πιο ευάλωτες είναι εκείνες που είναι πιο ευαίσθητες στην αύξηση των επιτοκίων και στις υψηλές τιμές της ενέργειας. Οι εταιρείες με υψηλό δανεισμό βλέπουν το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους τους να αυξάνεται. Οι κατασκευές κατοικιών και οι συναφείς τομείς, όπως η κατασκευή επίπλων, ηλεκτρονικών και οικιακών συσκευών, έχουν δεχθεί πλήγμα από την αύξηση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων, που επηρεάζουν αρνητικά την αγορά κατοικίας. Παράλληλα, η χημική βιομηχανία είναι ένα παράδειγμα κλάδου ιδιαίτερα ευάλωτου στις υψηλές τιμές ενέργειας. Μέχρι πρόσφατα, λόγω της αυξημένης ζήτησης, πολλές επιχειρήσεις ήταν σε θέση να μετακυλήσουν το αυξανόμενο κόστος στους πελάτες τους. Ωστόσο, ο πληθωρισμός επιβαρύνει ολοένα και περισσότερο τα πραγματικά εισοδήματα, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να μειώνουν τις δαπάνες τους. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι ο βαθμός έκθεσης των επιχειρήσεων στον πληθωρισμό ποικίλλει από χώρα σε χώρα – στη Ζώνη του Ευρώ τα επιτόκια δεν έχουν αυξηθεί όσο σε ορισμένες άλλες οικονομίες. Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης αντλούν κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο τονώνει τον κατασκευαστικό τομέα. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας από τους ανταγωνιστές τους στην Αμερική και στην Ασία, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών έντασης ενέργειας.
– Πόσο σημαντική είναι η ελληνική αγορά για την ΕΥ; Σκοπεύετε να επεκταθείτε περαιτέρω στην Ελλάδα;
– Η Ελλάδα είναι σήμερα μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ε.Ε., με θετικές προοπτικές, επομένως αποτελεί μια σημαντική αγορά για εμάς. Η ΕΥ αναπτύσσεται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια με εντυπωσιακούς ρυθμούς και πλέον είμαστε η κορυφαία εταιρεία επαγγελματικών υπηρεσιών στη χώρα. Ο αριθμός των εργαζομένων μας αυξήθηκε από περίπου 500 το 2010 σε σχεδόν 2.200 άτομα σήμερα, ενώ πρόσφατα ανοίξαμε το τρίτο μας γραφείο, στην Πάτρα. Είμαι βέβαιη ότι η παρουσία μας στην Ελλάδα θα εξακολουθήσει να ενισχύεται.
