Σε τροχιά πλήρους μετασχηματισμού βρίσκεται ο κατασκευαστικός κλάδος ενόψει του όγκου των νέων έργων που θα κληθούν να υλοποιήσουν οι εταιρείες τα επόμενα χρόνια. Μόνο την τελευταία τριετία έχουν δημοπρατηθεί έργα που ξεπερνούν τα 10 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται και τα έργα, ύψους 5 δισ. ευρώ, που σταδιακά έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται στο Ελληνικό και θα ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2026. Στελέχη του κλάδου υπολογίζουν ότι τα επόμενα πέντε χρόνια ο όγκος των έργων είναι πιθανό να ξεπεράσει τα 30 δισ. ευρώ, κυρίως στους τομείς των υποδομών, των κτιρίων, της ενέργειας και των σιδηροδρομικών έργων.
Ωστόσο, το στοιχείο εκείνο που αποτελεί και ιστορική ευκαιρία για τον κλάδο έγκειται στο ότι η πλειονότητα αυτών των έργων δεν θα υλοποιηθούν με την παραδοσιακή μορφή των δημόσιων συμβάσεων, αλλά μέσω συμβάσεων παραχώρησης, εκμετάλλευσης ή ΣΔΙΤ. Εν ολίγοις, οι κατασκευαστικές εταιρείες θα έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ένα πολύ σημαντικό χαρτοφυλάκιο έργων, τα οποία θα αποφέρουν σταθερές ροές εσόδων για τα επόμενα 25-40 χρόνια. Αυτός είναι και ο «κινητήριος μοχλός» των δομικών αλλαγών, στις οποίες προχωρούν οι διοικήσεις των εταιρειών προκειμένου να μπορέσουν να διεκδικήσουν και να χρηματοδοτήσουν αυτά τα έργα.
Σε αυτό το πλαίσιο, κατά τη διάρκεια του 2022 οι μεγάλοι όμιλοι έχουν ξεκινήσει μια διαδικασία «ολικού λίφτινγκ», προχωρώντας σε σοβαρές κινήσεις είτε μετοχικών αλλαγών και ενίσχυσης της ρευστότητάς τους είτε ακόμα και πώλησης δραστηριοτήτων, όπως η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (ΑΠΕ), «ποντάροντας» ακριβώς στο ότι τους παρουσιάζεται η ευκαιρία να μετεξελιχθούν σε επενδυτικές εταιρείες διαχείρισης υποδομών και κτιρίων, όπως ακριβώς το έχουν πράξει οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι του εξωτερικού.
Συμβάσεις παραχώρησης και ΣΔΙΤ «μεταμορφώνουν» τον τρόπο λειτουργίας του κλάδου.
Η πιο πρόσφατη κίνηση πραγματοποιήθηκε από τον όμιλο Μυτιληναίου, ο οποίος ανακοίνωσε πριν από μερικές ημέρες τον νέο εταιρικό μετασχηματισμό του, θέλοντας να «ξεκλειδώσει» υπεραξίες στον τομέα των κατασκευών και των παραχωρήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκαν δύο αυτόνομες εταιρείες, η ΜΕΤΚΑ ΑΤΕ, η οποία θα είναι ο κατασκευαστικός «βραχίονας» του ομίλου, και η Μ Παραχωρήσεων, η οποία θα αποτελέσει τον επενδυτικό «βραχίονα» σε έργα παραχωρήσεων και ΣΔΙΤ, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η αρχική ρευστότητα των δύο εταιρειών αγγίζει το 1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 300 εκατ. ευρώ αφορούν το κατατεθειμένο μετοχικό κεφάλαιο και 700 εκατ. ευρώ αφορούν εγγυητικές επιστολές πάσης φύσεως.
Στελέχη του ομίλου Μυτιληναίου σημειώνουν ότι με αυτή τη νέα δομή θα παρέχεται στην επενδυτική κοινότητα μια πιο άμεση κατανόηση των δραστηριοτήτων της Μυτιληναίος. Συμπληρώνουν επίσης ότι το λειτουργικό αυτό μοντέλο ευνοεί τις εσωτερικές συνέργειες, την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων και γενικότερα κινείται προς την κατεύθυνση της προοδευτικής αποκέντρωσης των αποφάσεων της διοίκησης, στοιχείο που επιχειρείται να διαχυθεί σε όλες τις δραστηριότητες του ομίλου, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της «επόμενης ημέρας» για την εισηγμένη. Στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας ο όμιλος Μυτιληναίου υπέγραψε, σε κοινοπραξία με την Αβαξ, το μεγαλύτερο σε αξία και πρώτο οδικό έργο ΣΔΙΤ, ύψους 372 εκατ. ευρώ. Παράλληλα διεκδικεί δεκάδες νέες συμβάσεις ΣΔΙΤ και έργα παραχώρησης.
Ενδεικτικά των οικονομικών πλεονεκτημάτων των έργων παραχώρησης και ΣΔΙΤ είναι τα νούμερα που παρουσίασε πρόσφατα ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Βάσει αυτών, από τα έργα που έχει ήδη αναλάβει (Ελληνικό, Εγνατία Οδός, αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου Κρήτης κ.τ.λ.) μπορεί να προσδοκά στην είσπραξη μερισμάτων συνολικού ύψους 6 δισ. ευρώ τα επόμενα 30-35 χρόνια. Ηδη, τα σημερινά ετησιοποιημένα έσοδα από μερίσματα έργων παραχώρησης και ΑΠΕ ανέρχονται σε 100 εκατ. ευρώ και θα αυξηθούν σε 300 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, όταν θα ξεκινήσει η περίοδος εκμετάλλευσης έργων, όπως το τουριστικό συγκρότημα στο Ελληνικό και το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι. Εν τω μεταξύ, το ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων του ομίλου έχει «σκαρφαλώσει» σε ιστορικό υψηλό επίπεδο της τάξεως των 4,8-5 δισ. ευρώ.
Εξάλλου, η διοίκηση της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ φαίνεται πως επέλεξε την οδό της αποεπένδυσης από τον τομέα των ΑΠΕ, κεφαλαιοποιώντας τις σημαντικές υπεραξίες που έχουν δημιουργηθεί. Μέσω της επικείμενης υπογραφής συμφωνίας με τον όμιλο First Sentier από την Αυστραλία, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ αναμένεται να εξασφαλίσει κεφάλαια της τάξεως του 1 δισ. ευρώ, που θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση νέων συμβάσεων παραχώρησης, τις οποίες διεκδικεί ο όμιλος, όπως π.χ. εκείνη της Αττικής Οδού. Η συμφωνία για την πώληση της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή εκτιμάται ότι θα προχωρήσει στις αρχές του 2023, με τη First Sentier να βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για τη μόχλευση της εν λόγω συμφωνίας, το συνολικό ύψος της οποίας αναμένεται να ξεπεράσει τα 2,5 δισ. ευρώ, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι θα προβεί και σε υποχρεωτική δημόσια πρόταση.
Τι σχεδιάζουν Ελλάκτωρ, Intrakat και Aβαξ
Σε πολύ σημαντικές κινήσεις εξυγίανσης και εξορθολογισμού του ισολογισμού του προχώρησε ο όμιλος Ελλάκτωρ κατά τη φετινή χρήση. Πριν από λίγες ημέρες ολοκλήρωσε και τυπικά την πώληση της δραστηριότητας των ΑΠΕ, η οποία μεταβιβάστηκε σε μια νέα εταιρεία του ομίλου Motor Oil, στην οποία μάλιστα η Ελλάκτωρ διατηρεί ποσοστό 25%. Με τα έσοδα από τη σχετική συμφωνία, η διοίκηση του ομίλου προχώρησε στην πλήρη πρόωρη αποπληρωμή του διεθνούς ομολόγου που είχε συναφθεί πριν από τρία χρόνια, μια κίνηση που επέτρεψε την εξοικονόμηση κεφαλαίων 90 εκατ. ευρώ με τη μορφή τόκων και σχετικών δαπανών, που θα έπρεπε να καταβληθούν έως το τέλος του 2024. Στο πλαίσιο της σχετικής συμφωνίας, η Ακτωρ Παραχωρήσεις εξασφάλισε και πρόσθετη ρευστότητα 100 εκατ. ευρώ μέσω ενός ομολογιακού δανείου διάρκειας 15 ετών και λήξης στο τέλος του 2037.
Το 2022 σηματοδότησε και την αλλαγή σελίδας στην ιστορία της Intrakat, καθώς η οικογένεια Κόκκαλη προχώρησε στη μεταβίβαση των μετοχών της σε ομάδα εφοπλιστών, υπό τους κ. Δημ. Μπάκο και Γ. Καϋμενάκη και υπό την ηγεσία του κ. Αλ. Εξάρχου, ο οποίος εκτός από την ανάληψη της διοίκησης συμμετέχει επίσης και ως μέτοχος μειοψηφίας στη νέα αυτή προσπάθεια. Το πλάνο προβλέπει τη στρατηγική επέκταση της εταιρείας στις παραχωρήσεις και στα έργα ΣΔΙΤ, στις ΑΠΕ και στον κλάδο της φιλοξενίας και των ξενοδοχειακών ακινήτων εν γένει. Απώτερη φιλοδοξία είναι η μετατροπή της Intrakat σε έναν από τους δύο – τρεις μεγαλύτερους κατασκευαστικούς ομίλους της χώρας.
Αυτή την περίοδο υλοποιείται αύξηση κεφαλαίου κατά 100 εκατ. ευρώ, ενώ ολοκληρώνεται και η σύναψη ομολογιακού δανείου 120 εκατ. ευρώ, που θα αφορά τη χρηματοδότηση του επενδυτικού προγράμματος στον τομέα των ΑΠΕ. Αντίστοιχα, από τα έσοδα της αύξησης κεφαλαίου, 50 εκατ. ευρώ θα διοχετευθούν για την αποπληρωμή υποχρεώσεων και την εξομάλυνση της λειτουργίας του τομέα των κατασκευών, ενώ τα υπόλοιπα 50 εκατ. ευρώ θα χρηματοδοτήσουν εξαγορές μικρότερων ομοειδών εταιρειών, που θα συνεισφέρουν νέα έργα, όπως επίσης και στελεχικό και μηχανολογικό δυναμικό στην Intrakat.
Στρατηγική αποεπένδυσης από συμμετοχές και δημιουργία αυτόνομης θυγατρικής εταιρείας παραχωρήσεων προχωρεί και ο όμιλος Αβαξ. Πριν από μερικές εβδομάδες ολοκληρώθηκε η πώληση των ποσοστών της εταιρείας στις εταιρείες λειτουργίας και παραχώρησης εκμετάλλευσης της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου, αντί ποσού της τάξεως των 60 εκατ. ευρώ. Σε συνδυασμό και με τα κεφαλαιακά κέρδη ύψους 40 εκατ. ευρώ από την πώληση του τομέα ΑΠΕ της θυγατρικής Volterra, η Αβαξ δημιούργησε μια σημαντική «μαγιά» κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση του επενδυτικού της προγράμματος. Παράλληλα έγιναν και σημαντικές κινήσεις για την αποκλιμάκωση του δανεισμού του ομίλου, με τα υπόλοιπα των ομολογιακών δανείων να αναμένεται ότι θα μειωθούν σε 270 εκατ. ευρώ έως το τέλος του έτους, από 325,2 εκατ. ευρώ στο τέλος του φετινού εννεαμήνου.