Συνολικές επενδύσεις της τάξεως των 491,4 εκατ. ευρώ πραγματοποίησαν κατά τη διάρκεια του 2022 οι εταιρείες επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ), αριθμός που εκτιμάται ότι θα μεγεθυνθεί κατακόρυφα το 2023, καθώς θα ξεκινήσει η υλοποίηση μιας σειράς από σημαντικά αναπτυξιακά έργα ακινήτων. Οι περισσότερες εταιρείες ακολούθησαν μια σχετικά συντηρητική πολιτική, αναφορικά με τις νέες αναπτύξεις τους, εστιάζοντας κυρίως στην απόκτηση οικοπέδων και την αδειοδοτική ωρίμανση αυτών και λιγότερο στην υλοποίηση κατασκευαστικών έργων. Ο λόγος ασφαλώς είναι η απότομη αύξηση του κόστους των υλικών κατασκευής, που εκτίναξε τους σχετικούς προϋπολογισμούς και μεγέθυνε το επενδυτικό ρίσκο.
Η κυρίαρχη τάση του 2022 και εκείνη που αναμένεται ότι θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια, αφορά την πρόθεση των εταιρειών ακινήτων να δημιουργήσουν χαρτοφυλάκια πράσινων ακινήτων. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται πλέον σχεδόν κάθε επενδυτική τους κίνηση. Δεδομένου ότι αυτού του είδους τα ακίνητα εξακολουθούν να αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνολικού κτιριακού αποθέματος, η στρατηγική των εταιρειών αφορά είτε στην απόκτηση παλιών ακινήτων σε επίκαιρες τοποθεσίες, που να μπορούν να αναβαθμιστούν ενεργειακά είτε στην εξ ολοκλήρου ανάπτυξη νέων ακινήτων, που ασφαλώς θα υιοθετούν βιοκλιματικά χαρακτηριστικά.
Σε επενδύσεις συνολικού ύψους 250 εκατ. ευρώ προχώρησε κατά το 2022 η Prodea Investments. Η μεγαλύτερη σε αξία μεμονωμένη επένδυση αφορούσε την απόκτηση του κτιρίου γραφείων που φιλοξενεί το υπουργείο Τουρισμού στην Πλατεία Συντάγματος, επί της οδού Αμαλίας 12-14. Η συγκεκριμένη επένδυση ανήλθε σε 49 εκατ. ευρώ. Το κτίριο των 9.000 τ.μ. είχε αποκτηθεί από το Ιδρυμα Ωνάση το 2006, στο πλαίσιο σχετικού διαγωνισμού της Εθνικής Τράπεζας, στην οποία ανήκε μέχρι τότε το ακίνητο. Στο παρελθόν στέγαζε τα κεντρικά γραφεία της ΕΤΕΒΑ, η οποία συγχωνεύτηκε με την Εθνική πριν από περίπου δύο δεκαετίες.
Εντός της εβδομάδας που προηγήθηκε, η εισηγμένη ολοκλήρωσε και την εξαγορά του κτιρίου της Viva Wallet στην οδό Αμαρουσίου-Χαλανδρίου 18-20 στην περιοχή του Αμαρουσίου. Η Viva Wallet είναι σήμερα ο μισθωτής του ακινήτου, το οποίο φέρει περιβαλλοντική πιστοποίηση κι ενσωματώνει χαρακτηριστικά βιωσιμότητας. Το ύψος του τιμήματος ανήλθε σε 31,5 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτήθηκε από τα κεφάλαια που είχαν αντληθεί με την περυσινή έκδοση πράσινου ομολόγου. Το κτίριο είναι συνολικής επιφανείας 20.100 τ.μ.
Οι συνολικές επενδύσεις των εταιρειών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία έφθασαν το μισό δισ. το 2022 – Τα ντιλ που ξεχώρισαν.
Νωρίτερα εντός του έτους είχε αποκτηθεί αντί 35 εκατ. ευρώ κτίριο γραφείων 14.000 τ.μ. στη συμβολή των οδών Χειμάρρας 8Β και Γραβιάς στο Μαρούσι, το οποίο μισθώνεται από την EY. Παράλληλα, η εταιρεία απέκτησε και πέντε όμορα οικόπεδα 10,4 στρεμμάτων στη Λ. Κηφισίας, πλησίον του κόμβου της Αττικής οδού. Στο εν λόγω ακίνητο σχεδιάζεται η κατεδάφιση των υφιστάμενων κτισμάτων (φιλοξενούσαν την έδρα της Εκκλησίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά) και η κατασκευή δύο ανεξάρτητων κτιρίων γραφείων, συνολικής επιφανείας άνω των 17.000 τ.μ.
Αυτή την περίοδο η Prodea Investments προχωράει στην υλοποίηση επενδυτικού σχεδίου της τάξεως των 600 εκατ. ευρώ έως το 2025, για την απόκτηση ή ανάπτυξη πάνω από 417.000 τ.μ. νέων κτιρίων. Η πλειονότητα εξ αυτών (περίπου 90%) θα αφορά ακίνητα που θα έχουν πράσινες πιστοποιήσεις για την υψηλή ενεργειακή τους απόδοση. Η στόχευση αφορά κυρίως την αγορά γραφείων, logistics, κατοικίας και φιλοξενίας.
Στον τομέα των κατοικιών, η Prodea έχει συνάψει στρατηγική συνεργασία με την εξειδικευμένη εταιρεία ανάπτυξης οικιστικών συγκροτημάτων Livewise. Η τελευταία έχει θέσει σε τροχιά υλοποίησης 10 πράσινα κτίρια κατοικιών σε επιλεγμένες περιοχές της Αττικής, όπως η Αγία Παρασκευή, η Νέα Ερυθραία και το Χαλάνδρι. Τα πρώτα ακίνητα θα αρχίσουν να παραδίδονται σταδιακά από το τέλος του 2023 και μέχρι τα μέσα του 2024. Αντίστοιχα, στα logistics σχεδιάζεται μια σημαντική νέα ανάπτυξη υποδομών 40.000 τ.μ. σε έκταση 110 στρεμμάτων, που αποκτήθηκε για τον σκοπό αυτό στην περιοχή του Ασπροπύργου. Η επένδυση αυτή αναμένεται να ξεκινήσει να υλοποιείται το 2023.
Κεφάλαια 60 εκατ. ευρώ για νέες αγορές ακινήτων υλοποίησε εντός του 2022 η Premia Properties ΑΕΕΑΠ. Η εισηγμένη επενδύει στρατηγικά σε τομείς, όπως τα κτίρια κοινωνικού χαρακτήρα (π.χ. φοιτητικές κατοικίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα κτλ.), τα logistics κι εσχάτως και τα κτίρια γραφείων, καθώς για το 2023 σχεδιάζει τη μετατροπή του εμπορικού κέντρου Athens Heart σε κτίριο γραφείων πράσινου χαρακτήρα. Από τις σημαντικότερες κινήσεις της εταιρείας φέτος ήταν η εξαγορά των εγκαταστάσεων των Εκπαιδευτηρίων Δούκα στο Μαρούσι, ενώ στην κατοχή της περιήλθε και το σύνολο της ακίνητης περιουσίας της οινοποιίας Μπουτάρη, στο πλαίσιο του σχεδίου εξυγίανσης της τελευταίας. Η Premia δρομολογεί επενδύσεις της τάξεως των 150 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια των επόμενων 12-18 μηνών, θέλοντας να δημιουργήσει ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων 500 εκατ. ευρώ έως το 2025.
Στην αγορά γραφείων στοχεύει η Noval
Σημαντικές επενδυτικές κινήσεις πραγματοποίησε και η Noval Property του ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Σύμφωνα με την εταιρεία, κατά το 2022 επενδύθηκαν συνολικά κεφάλαια της τάξεως των 55 εκατ., μεγάλο μέρος των οποίων αφορούσε την αγορά γραφείων. Το συνολικό επενδυτικό πρόγραμμα για τα επόμενα χρόνια αγγίζει τα 350 εκατ.
Η σημαντικότερη κίνηση του 2022 αφορά την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας κατά το ποσό των 21 εκατ. ευρώ, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής να αφορά εισφορά ακινήτων, κυρίως από εταιρείες και φορείς που συνδέονται με τη μητρική ΒΙΟΧΑΛΚΟ. Μεταξύ άλλων, στα σχέδια της Noval προβλέπεται η ανάπτυξη σύγχρονων χώρων αποθήκευσης επιφάνειας άνω των 20.000 τ.μ. στη Μάνδρα (Αττική) και στην Κρήτη. Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ των ακινήτων που θα εισφερθούν περιλαμβάνεται έκταση 25 στρεμμάτων στη Μάνδρα, στην οποία βρίσκεται ένα εγκαταλελειμμένο βιομηχανοστάσιο, όπως επίσης και μια εκτός σχεδίου έκταση στη Μαγούλα, επιφάνειας 28 στρεμμάτων. Παράλληλα, η Noval σχεδιάζει την ενεργότερη είσοδό της στον τομέα των πολυτελών διαμερισμάτων και κατοικιών.
Αντιστοίχως, πάνω από 90 εκατ. υπολογίζεται το ύψος των επενδύσεων που δρομολογεί η Noval στην αγορά γραφείων της περιοχής του Αμαρουσίου. Η τελευταία κίνηση της εταιρείας προβλέπει την κατασκευή ενός νέου πράσινου κτιρίου γραφείων επιφάνειας της τάξεως των 9.300 τ.μ., ενώ σύμφωνα με πληροφορίες το εκτιμώμενο ύψος της επένδυσης αναμένεται να ξεπεράσει τα 11 εκατ. Για τον σκοπό αυτό, αποκτήθηκαν δύο όμορες εκτάσεις συνολικής επιφάνειας 2,6 στρεμμάτων στην οδό Αμαρουσίου – Χαλανδρίου, στο ύψος της συμβολής με την οδό Φραγκοκλησιάς.
Κατά τους πρώτους μήνες του 2023 προβλέπεται και η έναρξη της κατασκευής ενός νέου συγκροτήματος πράσινων κτιρίων γραφείων, συνολικής επιφάνειας 50.000 τ.μ. Η συγκεκριμένη επένδυση προωθείται από ένα κοινό σχήμα (50%-50%) ανάμεσα στη Noval Property και στο επενδυτικό fund Brook Lane Capital, στο ακίνητο της πρώην Kodak στο Μαρούσι. Το συνολικό ύψος της επένδυσης αναμένεται να προσεγγίσει τα 80 εκατ. Παράλληλα, η Noval σχεδιάζει και την κατασκευή ενός ακόμη βιοκλιματικού κτιρίου γραφείων επιφάνειας 20.175 τ.μ. στην οδό Χειμάρρας 16, σε έτερη ιδιόκτητη έκταση.
Εμπορικό πάρκο 30.000 τ.μ. στο Ελληνικό από την Trade Estates
Ιδιαίτερα δυναμική είναι και η πορεία της Trade Estates του ομίλου Φουρλή, η οποία κατά τη διάρκεια του 2022 υλοποίησε νέες επενδύσεις συνολικού ύψους 70 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών, 64 εκατ. ευρώ αφορούσε νέες αγορές ακινήτων, ενώ επιπλέον 5 εκατ. ευρώ τοποθετήθηκαν για τη χρηματοδότηση νέων αναπτύξεων. Στόχος της διοίκησης της εταιρείας είναι η αύξηση της αξίας του χαρτοφυλακίου της από 286 εκατ. ευρώ σε 476 εκατ. ευρώ έως το 2026 και σε 700 εκατ. ευρώ μέχρι το 2028.
Η έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη εμπορικών πάρκων και ακινήτων logistics. Πρόσφατα η εταιρεία ανακοίνωσε τη δημιουργία της Top Parks, επωνυμία που θα φέρουν εφεξής όλα τα εμπορικά πάρκα της, αρχής γενομένης από εκείνο στη συμβολή της οδού Πειραιώς με τη Λ. Κηφισού, που ξεκίνησε τη λειτουργία του τον προηγούμενο Ιούνιο.
Η μεγαλύτερη προωθούμενη επένδυση της Trade Estates θα αφορά την κατασκευή εμπορικού πάρκου 30.000 τ.μ. στην εμπορική ζώνη του ακινήτου του Ελληνικού. Το συνολικό ύψος της επένδυσης θα ανέλθει σε 70 εκατ. ευρώ, καθώς πρόκειται να δημιουργηθούν τέσσερα μεγάλα κτίρια όπου θα φιλοξενούνται σειρά καταστημάτων, μεταξύ των οποίων και ένα της ΙΚΕΑ. Παράλληλα, η Trade Estates δρομολογεί, σε συνεργασία με την εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Ten Brinke Hellas, τρία ακόμη εμπορικά πάρκα σε Σπάτα (9.650 τ.μ.), Πάτρα (13.900 τ.μ.) και Ηράκλειο Κρήτης (10.600 τ.μ.).
Κεφάλαια της τάξεως των 45 εκατ. ευρώ επένδυσε το 2022 στην αγορά ακινήτων η Trastor ΑΕΕΑΠ του ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, ενισχύοντας την αξία του χαρτοφυλακίου της σε πάνω από 380 εκατ. ευρώ. Η εισηγμένη εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στην αγορά γραφείων και τα logistics με πράσινο χαρακτήρα, ενώ επιδιώκει την αναδιάταξη του χαρτοφυλακίου της, μειώνοντας τα ακίνητα μικρής και μεσαίας επιφανείας υπέρ των κτιρίων μεγαλύτερης.
Απώτερος στόχος της διοίκησης της Trastor είναι η σταδιακή μεγέθυνση του χαρτοφυλακίου της εταιρείας σε 600 εκατ. ευρώ μέχρι το 2025.
Εμφαση θα δοθεί κατά κύριο λόγο σε κτίρια γραφείων και logistics, που αποτελούν τους δύο βασικούς επενδυτικούς πυλώνες της εταιρείας.
Πρόσφατα, η εισηγμένη προχώρησε στην απόκτηση ενός νέου χώρου logistics, επιφανείας 17.708 τ.μ. στην περιοχή του Ασπροπύργου. Πρόκειται για δύο αυτοτελείς αποθήκες, οι οποίες μισθώνονται στον όμιλο της BMW Ελλάς και τον όμιλο BSH (Bosch-Siemens). Το κόστος για την εν λόγω κίνηση ανήλθε σε 12,95 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, νωρίτερα εντός του έτους η Trastor δαπάνησε 27 εκατ. ευρώ για την απόκτηση ενός κτιρίου γραφείων 16.795 τ.μ. στο Μαρούσι, στη συμβολή των οδών Σωρού 18-20 και Αμαρουσίου-Χαλανδρίου.
Παράλληλα, η Trastor θα ξεκινήσει και σημαντικά έργα ανάπτυξης logistics και γραφείων στον Ασπρόπυργο και το Μαρούσι αντίστοιχα. Πριν από μερικές ημέρες η εταιρεία ολοκλήρωσε την απόκτηση τριών νέων οικοπέδων, συνολικής επιφανείας 21 στρεμμάτων στη θέση Μελίσσια, απέναντι από το Θριάσιο Πεδίο. Τα ακίνητα αυτά είναι όμορα με άλλες ιδιοκτησίες της εταιρείας. Στόχος είναι η ανάπτυξης μιας νέας σύγχρονης εγκατάστασης, επιφανείας 8.000 τ.μ.
To 2023 θα προχωρήσει και η διαδικασία εισφοράς ακινήτων της Τράπεζας Πειραιώς στην Trastor, κάτι που έχει ξεκινήσει ήδη με την έκδοση ενός μετατρέψιμου (σε μετοχές) ομολογιακού δανείου, ύψους έως 55 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, η Trastor θα αποκτήσει τρία ακίνητα του ομίλου Πειραιώς, συνολικής αξίας 10,4 εκατ. ευρώ.
Νέα αποθήκη στην υφιστάμενη εγκατάστασή της στη θέση Ημερος Τόπος, επίσης στον Ασπρόπυργο, σχεδιάζει και η Briq Properties ΑΕΕΑΠ, η οποία το 2022 έχει επενδύσει 8 εκατ. ευρώ. Πρόσφατα η εταιρεία προχώρησε στην εξαγορά δύο νέων οικοπέδων συνολικής επιφανείας 11 στρεμμάτων στην περιοχή, δημιουργώντας πλέον μια ενιαία έκταση 114 στρεμμάτων. Στόχος είναι η κατασκευή μιας νέας εγκατάστασης logistics 19.000 τ.μ. (από 14.500 τ.μ. που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός). Η σχετική επένδυση θα ολοκληρωθεί το αργότερο έως τις αρχές του 2024.
Δύο νέα ακίνητα αντί ποσού 4,4 εκατ. ευρώ απέκτησε φέτος και η Μπλε Κέδρος των αδελφών Ευμορφίδη. Το πρώτο εξ αυτών είναι ένα βιομηχανικό κτίριο 7.280 τ.μ. στη Μεταμόρφωση και το δεύτερο ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα επιφανείας 5.800 τ.μ. σε παραθαλάσσιο οικόπεδο 20,6 στρεμμάτων στα Αραχωβίτικα του Δήμου Πατρέων (Ρίο). Στο εν λόγω ακίνητο η Μπλε Κέδρος προωθεί τη μεγαλύτερη επένδυσή της, καθώς δρομολογείται η ανάπτυξη ξενοδοχείου πέντε αστέρων, που θα συνδυαστεί και με τουριστικές κατοικίες προς πώληση. Η δόμηση θα ξεπεράσει τα 10.000 τ.μ., ενώ ο ορίζοντας υλοποίησης του εν λόγω έργου προσδιορίζεται εντός των επόμενων δύο-τριών ετών.