Προειδοποίηση για ανεξέλεγκτη διόρθωση στην αγορά ακινήτων λόγω της αιφνίδιας και μεγάλης αύξησης των επιτοκίων απηύθυνε για άλλη μια φορά το ΔΝΤ προς τις κεντρικές τράπεζες, εστιάζοντας ιδίως στις ανεπτυγμένες οικονομίες που είχαν «φουσκωμένες» τιμές πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα είναι χώρα χαμηλού ρίσκου, σύμφωνα με την αξιολόγηση πέντε κριτηρίων.
Ειδικότερα, σε ανάλυση στο blog του ΔΝΤ, η οικονομολόγος Νίνα Μπιλιανόφσκα σημειώνει πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι τιμές των ακινήτων σε πολλές χώρες, ιδίως σε ανεπτυγμένες οικονομίες, σκαρφάλωσαν σε επίπεδα ρεκόρ όσο τα επιτόκια ήταν χαμηλά και τα διαθέσιμα σπίτια λίγα. Από πέρυσι, όμως, οι τιμές άρχισαν είτε να υποχωρούν είτε να επιβραδύνονται. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η επιβράδυνση των τιμών μπορεί να είναι και θετική εξέλιξη σε όσες χώρες είδαν αιφνίδια αύξηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Πάντως, στο πλαίσιο του κύκλου σύσφιγξης που ξεκίνησε πέρυσι, το μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου στις ανεπτυγμένες οικονομίες έφτασε το 6,8% στα τέλη του 2022, υπερδιπλάσιο σε σχέση με την αρχή του ίδιου έτους. Τώρα, εάν το κόστος δανεισμού συνεχίσει να αυξάνεται ή παραμείνει υψηλά για παρατεταμένο διάστημα, η ζήτηση και οι τιμές είναι πιθανό να εξασθενήσουν περαιτέρω, σύμφωνα με το ΔΝΤ.
Μεγαλύτερο κίνδυνο κατά το ΔΝΤ διατρέχουν οι οικονομίες με υψηλό χρέος νοικοκυριών και περισσότερα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο. Αναλύοντας τους δείκτες ρίσκου στην αγορά κατοικιών, προκύπτει ότι η Ελλάδα δεν διατρέχει κίνδυνο.
Στην πανδημία οι τιμές των ακινήτων σκαρφάλωσαν σε επίπεδα ρεκόρ, όσο τα επιτόκια ήταν χαμηλά και τα διαθέσιμα σπίτια λίγα.
Εμφάνισε μόνο έναν μέτριο βαθμό επικινδυνότητας (4/7) όσον αφορά αλλαγές στην πολιτική των επιτοκίων το πρώτο εννεάμηνο του 2022.
Ωστόσο, στα υπόλοιπα κριτήρια, δηλαδή 1) αναφορικά με την έκθεση στα χρέη των νοικοκυριών ως ποσοστό του καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος, 2) σε ό,τι αφορά το ποσοστό του χρέους με κυμαινόμενο επιτόκιο και 3) αναφορικά με το μερίδιο των νοικοκυριών με στεγαστικό δάνειο, ο κίνδυνος που διατρέχει η Ελλάδα είναι είτε χαμηλός είτε πολύ χαμηλός.
Σύμφωνα με την ανάλυση του ΔΝΤ, η τρέχουσα κατάσταση διαφέρει σημαντικά από τις συνθήκες που επικρατούσαν προ δεκαπενταετίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ είναι σχετικά απίθανο η πτώση στις τιμές των κατοικιών να πυροδοτήσει χρηματοπιστωτική κρίση, μια αιφνίδια πτώση μπορεί να επιδεινώσει τις οικονομικές προοπτικές, σημειώνει το ΔΝΤ. Και εάν πληθύνουν οι πιθανοί κίνδυνοι, απαιτείται αυστηρή εποπτεία αλλά και πιθανή παρέμβαση από τις αρμόδιες αρχές τα επόμενα χρόνια.
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά η οικονομολόγος του ΔΝΤ, οι τράπεζες είναι καλύτερα προστατευμένες σε σχέση με την περίοδο πριν από την κρίση, ενώ εφαρμόζονται και αυστηρότερα κριτήρια ασφαλείας στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες.
Ωστόσο, καταλήγει η Μπιλιανόφσκα, η μέση αναλογία χρέους νοικοκυριών έναντι εισοδήματος είναι περίπου ίδια με το 2007, ιδίως λόγω των οικονομιών που κατάφεραν να αποφύγουν τις βαριές επιπτώσεις της κρίσης και έκτοτε έχουν αυξήσει τον δανεισμό τους.