Πληθαίνουν καθημερινώς οι αναλύσεις για τις επιπτώσεις που θα έχει η τεχνητή νοημοσύνη στην παγκόσμια αγορά εργασίας και μαζί τους κλιμακώνεται και η ανησυχία των εργαζομένων. Πολλοί εξ αυτών σπεύδουν να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους όπως, για παράδειγμα, οι Αμερικανοί συγγραφείς που με ανοικτή επιστολή τους προς τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες ζητούν να μη χρησιμοποιείται το έργο τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Και την ίδια στιγμή, τα εργατικά συνδικάτα της Βρετανίας καλούν το κράτος να θεσπίσει νομοθεσία για την προστασία τους. Η ανησυχία για την επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης έχει ενταθεί απότομα τους τελευταίους μήνες μετά την εμφάνιση της εφαρμογής ChatGPT από τη νεοφυή εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης OpenAI, μια εφαρμογή που μπορεί να αναπαράγει την ανθρώπινη σκέψη, να παράγει κείμενο, να απαντάει σε ερωτήσεις και σχεδόν να σπάει το φράγμα ανάμεσα στη μηχανή και τον άνθρωπο αναπτύσσοντας μιας μορφής επικοινωνία.
Σύμφωνα, όμως, με τελευταία έρευνα της HSBC, σαφώς και υπάρχουν καθοριστικοί παράγοντες που αναμένεται να οδηγήσουν σε απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη δεν συγκαταλέγεται σε αυτούς όση κι αν είναι η επιρροή της τεχνολογίας. Χρησιμοποιώντας στοιχεία από τη φετινή έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για την εργασία και τα επαγγέλματα, η HSBC καταλήγει σε τέσσερις θεμελιώδεις παράγοντες που εκτιμά πως θα σταθούν καθοριστικοί στο πώς θα διαμορφωθεί το τοπίο στην αγορά εργασίας, με αιχμή βέβαια την απώλεια θέσεων εργασίας.
Πρώτος και κυριότερος παράγων είναι, κατά την HSBC, η συνηθέστερη αιτία απολύσεων: η επιβράδυνση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, μια μονίμως αρνητική εξέλιξη που οδηγεί σε μείωση της ζήτησης και της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και νομοτελειακά σε μειώσεις προσωπικού. Τον περασμένο μήνα, η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε πως η ανάπτυξη σε όλον τον κόσμο θα είναι αισθητά χαμηλότερη σε σύγκριση με το περασμένο έτος, καθώς δεν θα υπερβεί φέτος το 2,1% όταν το 2022 είχε φτάσει στο 3,1%. Παράλληλα με τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι ελλείψεις στο επίπεδο της προσφοράς, το αυξανόμενο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων αλλά και η εκτόξευση του κόστους διαβίωσης για τους καταναλωτές και τέλος οι επιπτώσεις από την πανδημία.
Επιπτώσεις στην αγορά εργασίας προκαλούν και οι ελλείψεις στο επίπεδο της προσφοράς, το αυξανόμενο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων και οι συνέπειες της πανδημίας.
Τα πορίσματα της έκθεσης της HSBC δίνονται στη δημοσιότητα σε μια στιγμή που ο πληθωρισμός παραμένει σε ανησυχητικά υψηλά επίπεδα στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, παρά την επιθετική εκστρατεία αυξήσεων του κόστους δανεισμού στην οποία έχουν αποδυθεί οι κεντρικές τράπεζες τον τελευταίο περίπου ενάμιση χρόνο. Τα τελευταία στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα φέρουν τον δείκτη τιμών καταναλωτή στις ΗΠΑ να είναι μεν σε χαμηλότερα επίπεδα από όσο αναμενόταν, αλλά και πάλι οι πληθωριστικές πιέσεις παραμένουν. Οπως τονίζουν οι αναλυτές που συνέταξαν τη σχετική έκθεση της HSBC, «οι προκλήσεις είναι σαφείς, η αναιμική ανάπτυξη και γενικά η έλλειψη προσφοράς ή ζήτησης θα οδηγήσουν πολλές επιχειρήσεις να μειώσουν το προσωπικό τους». Προσθέτει, ωστόσο, ότι «όλες οι αλλαγές στην οικονομία δεν συνεπάγονται απαραιτήτως λιγότερους εργαζομένους» και επικαλείται τις εκτιμήσεις πολλών επιχειρήσεων που προβλέπουν πως η μετάβαση στην πράσινη οικονομία θα δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Σύμφωνα, άλλωστε, με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, πάνω από το 20% των επιχειρήσεων εκτιμούν πως η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα οδηγήσει σε προσλήψεις και όχι σε απολύσεις, καθώς θα εμφανιστούν νέες ανάγκες για εξειδικευμένο προσωπικό. Και όπως τονίζει η HSBC, «το ερώτημα είναι κατά πόσον θα μπορέσουμε να έχουμε αρκετούς εργαζομένους και με τις σωστές δεξιότητες ώστε να ικανοποιήσουμε αυτές τις ανάγκες». Οπως προκύπτει από τις δύο εκθέσεις, δύο μόνον σκέλη της σύγχρονης τεχνολογίας αναμένεται να οδηγήσουν αναπόφευκτα σε απολύσεις προσωπικού και αυτά είναι η εκτεταμένη χρήση των ρομπότ, τόσο των ανθρωποειδών ρομπότ όσο και των παραδοσιακών που αντικαθιστούν ανθρώπινες δραστηριότητες.
Σημειωτέον ότι μόλις την περασμένη εβδομάδα ο ΟΟΣΑ προσέθεσε τη φωνή του σε όσους ανησυχούν για τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, προειδοποιώντας τις ανεπτυγμένες οικονομίες ότι βρίσκονται στα πρόθυρα μιας επανάστασης στην αγορά εργασίας που θα οφείλεται στη νέα τεχνολογία. Κάλεσε μάλιστα τους ιθύνοντες στις ανεπτυγμένες οικονομίες να προετοιμαστούν για τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που θα επέλθουν όταν πολλοί κλάδοι της οικονομίας θα υιοθετούν μαζικά τη νέα τεχνολογία. Ο διεθνής οργανισμός προεξοφλεί πως τον μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν οι υψηλής εξειδίκευσης υπάλληλοι γραφείου που αντιπροσωπεύουν περίπου το 27% της απασχόλησης σε όλες τις χώρες-μέλη του.