Εχουν παρέλθει τριάμισι χρόνια από το πρώτο lockdown, η πανδημία αποτελεί σε μεγάλο βαθμό παρελθόν και οι περισσότερες πλευρές της ζωής έχουν επιστρέψει στην κανονικότητα. Οι κινηματογραφικές αίθουσες γεμίζουν, τα αεροπλάνα και τα αεροδρόμια είναι πλήρη με ταξιδιώτες που μετακινούνται για τις θερινές διακοπές τους και τα παιδιά έχουν επιστρέψει στις αίθουσες διδασκαλίας στο σχολείο τους. Υπάρχει, όμως, μία από τις παρενέργειες της πανδημίας που παραμένει επίμονα παρούσα: η τηλεργασία. Επιχειρήσεις, εργοδότες και εργαζόμενοι αλλά και οι κυβερνήσεις προσπαθούν ακόμη να προσαρμοστούν στις αλλαγές της επιχειρηματικής ζωής που δείχνουν να παγιώνονται, καθώς σε πολλά μέρη οι εργαζόμενοι επιμένουν να εργάζονται από το σπίτι τους ή γενικότερα να μην επιστρέφουν στον χώρο εργασίας τους. Και στο μεταξύ από την επιστροφή στους χώρους εργασίας εξαρτάται η απώλεια 1,3 τρισ. δολ. από τη συνολική αξία των ακινήτων, όπως επισημαίνει η McKinsey που διαπιστώνει πως το μεγαλύτερο πλήγμα έχουν δεχθεί τα επαγγελματικά ακίνητα στις ΗΠΑ, καθώς εκεί παραμένουν τα περισσότερα κενά. Οι διαφορές ανάμεσα στις γεωγραφικές ζώνες είναι μεγάλες σε ό,τι αφορά το ποσοστό των εργαζομένων που εξακολουθούν να εργάζονται από απόσταση.
Σύμφωνα με το Bloomberg, Ασιάτες και Ευρωπαίοι εργαζόμενοι έχουν σε μεγάλο ποσοστό επιστρέψει στους χώρους εργασίας, σε αντίθεση με τους ομολόγους τους στις ΗΠΑ που διατηρούν ακόμη πολύ μεγαλύτερη ευελιξία και ανοικτές επιλογές ως προς τον τόπο από τον οποίο θα εργάζονται. Αλλο ρεπορτάζ των New York Times, όμως, βλέπει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους Ασιάτες από τη μια πλευρά και τους εργαζομένους Ευρώπης και ΗΠΑ από την άλλη. Η ομάδα που διεξήγαγε τη σχετική έρευνα απέδωσε τη διαφορά εν μέρει στο ότι οι χώρες της Ασίας αντιμετώπισαν αρκετά αποτελεσματικά την πανδημία στη διάρκεια του πρώτου έτους της, έτσι οι άνθρωποι εκεί δεν συνήθισαν να εργάζονται από το σπίτι τους, γι’ αυτό και ήταν πολύ πιο εύκολη η επιστροφή τους στον χώρο εργασίας τους. Η ομάδα που διεξήγαγε τη σχετική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι διαφορές στην ποιότητα και την έκταση της στέγης έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στα ποσοστά των εργαζομένων που έχουν επιστρέψει στο γραφείο τους.
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, και ιδιαιτέρως στα προάστια μητροπόλεων της υπερδύναμης, οι άνθρωποι έχουν σαφώς μεγαλύτερες κατοικίες και συχνά έχουν μέσα στην κατοικία τους ένα χώρο που διαθέτουν για γραφείο. Εχουν επομένως ιδιαιτέρως άνετες συνθήκες, γι’ αυτό και αργούν να επιστρέψουν στο γραφείο και επιμένουν στην τηλεργασία. Οπως τονίζουν οι Μαρκ Μόρτενσεν και Χένρικ Μπρέσμαν, καθηγητές στη σχολή επιχειρήσεων INSEAD, η τηλεργασία έγινε γενικώς πιο αποδεκτή και πιο διαδεδομένη στις ΗΠΑ επειδή κυριαρχούν στον επαγγελματικό χώρο η τεχνολογία, τα χρηματοοικονομικά και οι υπηρεσίες. Εν ολίγοις οι Αμερικανοί είναι «οι εργαζόμενοι της γνώσης», απασχολούνται σε εταιρείες εντάσεως τεχνολογίας και επομένως ταιριάζει η τηλεργασία στα επαγγέλματά τους. Στην έρευνα των Μόρτενσεν και Μπρέσμαν το ποσοστό των εργαζομένων που δήλωσαν ότι με την τηλεργασία αυξήθηκε η παραγωγικότητά τους στις ΗΠΑ ήταν σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό στον υπόλοιπο κόσμο.
Στον αντίποδα βρίσκονται οι χώρες της Ασίας, με τις άκρως πυκνοκατοικημένες πόλεις τους που παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά επιστροφής στο γραφείο. Είναι ενδεικτικό ότι από άλλη έρευνα στην Ινδία προέκυψε πως όσοι εργάζονται από το σπίτι τους είναι κατά 18% λιγότερο παραγωγικοί. Αιτία τα ιδιαιτέρως μικρά διαμερίσματα στα οποία αναγκάζεται να στριμώχνεται όλη η οικογένεια και κάθε άλλο παρά προσφέρουν ιδανικές συνθήκες για τηλεργασία. Μιλώντας στους New York Times ο Χοσέ Μαρία Μπαρέρο, οικονομολόγος στο Instituto Tecnologico Autonomo de Mexico (ITAM), που συμμετείχε στη σχετική έρευνα, υπογραμμίζει πως «είναι πραγματικά δύσκολο να εργάζεται κανείς στο σπίτι του αν ζει με τον σύντροφό του σε ένα διαμέρισμα με μόνο μία κρεβατοκάμαρα». Ο ίδιος επισημαίνει πως «στο Τόκιο, για παράδειγμα, τα διαμερίσματα είναι συνήθως αρκετά μικρά».
Το ποσοστό των εργαζομένων που δήλωσαν ότι με την τηλεργασία αυξήθηκε η παραγωγικότητά τους στις ΗΠΑ ήταν σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό στον υπόλοιπο κόσμο.
Από την έρευνα των Μόρτενσεν και Μπρέσμαν προέκυψε πως οι εργαζόμενοι στην Ευρώπη έχουν ένα κοινό με τους εργαζομένους στην Ασία: ανησυχούν μήπως χάσουν τις επαγγελματικές διασυνδέσεις τους πολύ περισσότερο από όσο προβληματίζονται για κάτι τέτοιο οι Αμερικανοί.
Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Αντρέα Λοβάτο, στελέχους της F&P Equity Partners στο Μιλάνο, που δηλώνει ότι δεν εναντιώνεται μεν στην τηλεργασία, αλλά υποστηρίζει ότι «η εργασία με την εκ του σύνεγγυς επαφή με συναδέλφους έχει πολλά πλεονεκτήματα, καθώς όταν μοιράζεται κανείς τον ίδιο χώρο με άλλους υπάρχει σημαντική αλληλεπίδραση ανάμεσά τους και μια πιο αυθόρμητη ανάπτυξη ιδεών και καινοτομίας, όπως και μεγαλύτερη δέσμευση από πλευράς των ανθρώπων».