Καθώς οι ανατιμήσεις σε βασικά είδη συνεχίζονται, το υπουργείο Ανάπτυξης προσπαθεί να ελέγξει το κύκλωμα της αγοράς για να διαπιστώσει εάν οι αυξήσεις των τιμών είναι «εισαγόμενες», εάν δηλαδή οφείλονται στο διεθνές περιβάλλον, ή εάν –και σε ποιο βαθμό– οφείλονται σε στρεβλώσεις της εγχώριας αγοράς και κερδοσκοπικές πρακτικές.
Πάντως και χθες ο κ. Σκρέκας, όπως και ο προκάτοχός του στο υπουργείο Ανάπτυξης, επέμεινε ότι ο πληθωρισμός είναι κατά κύριο λόγο εισαγόμενος, έστω κι αν την ίδια ώρα ανακοίνωνε μέτρα κατά της αισχροκέρδειας και τόνιζε ότι θα είναι αμείλικτος σε πρακτικές που παραβιάζουν τον νόμο, αναφέροντας ότι κανείς δεν πρόκειται να ξεφύγει από τους ελέγχους όσο μεγάλος κι αν είναι. Σε αυτό το πλαίσιο ανακοίνωσε μέτρα, κάποια από τα οποία επιχειρήθηκε να εφαρμοστούν χωρίς επιτυχία και κατά το παρελθόν.
Αμεσα η τροπολογία
Τα μέτρα πρόκειται να νομοθετηθούν με σχετική τροπολογία που θα περιληφθεί με το πρώτο νομοσχέδιο –ανεξαρτήτως υπουργείου– που θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Ωστόσο, εν προκειμένω, οι λεπτομέρειες –ουσιαστικές και διαδικαστικές– θα κάνουν τη διαφορά και μένει να δούμε πώς αυτές θα διαμορφωθούν το επόμενο διάστημα, με την αγορά ήδη να βλέπει αρκετά «θολά» σημεία στις χθεσινές εξαγγελίες.
Τα τέσσερα νέα μέτρα που ανακοίνωσε χθες ο κ. Σκρέκας είναι τα ακόλουθα:
Με ειδική σήμανση στα ράφια των σούπερ μάρκετ θα αναδεικνύονται τα προϊόντα στα οποία οι προμηθευτές θα προχωρούν σε μείωση κατά τουλάχιστον 5% στην τιμή για χρονικό διάστημα τουλάχιστον έξι μηνών. Στα παραπάνω δεν περιλαμβάνονται οι προσφορές και προωθητικές ενέργειες, αλλά πρόκειται ουσιαστικά για τις μόνιμες μειώσεις τιμών. Ως τιμή αναφοράς για τον υπολογισμό της μείωσης θα λαμβάνεται η μέση τιμή που ίσχυε το διάστημα πριν από τις 20 Σεπτεμβρίου 2023, το οποίο απομένει να καθοριστεί εάν θα είναι 30 ημέρες ή κάτι διαφορετικό. Σε περίπτωση που κάποια εταιρεία δηλώσει ψευδώς ότι προχώρησε σε μείωση, θα επιβάλλεται πρόστιμο τουλάχιστον 20.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.
Τα σούπερ μάρκετ με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 90 εκατ. ευρώ υποχρεούνται να κοινοποιούν στο υπουργείο Ανάπτυξης τους τιμοκαταλόγους των προμηθευτών τους και τις μεταβολές αυτών, προκειμένου να εντοπίζονται αμέσως τα προϊόντα στα οποία προωθούνται αυξήσεις και να γίνεται έλεγχος για πιθανή παραβίαση του νόμου για την αισχροκέρδεια. Σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα, στους τιμοκαταλόγους θα αναγράφονται οι τιμές μετά τις όποιες εκπτώσεις-παροχές, οι λεγόμενες «καθαρές τιμές».
Το μέτρο που συγκεντρώνει τις περισσότερες αμφιβολίες είναι αυτό που αφορά την υποβολή των τιμοκαταλόγων των προμηθευτών από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Τα σούπερ μάρκετ με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 90 εκατ. ευρώ υποχρεούνται να κοινοποιούν στο υπουργείο Ανάπτυξης τις τιμές λιανικής στα βασικότερα φρούτα και λαχανικά. Οι τιμές θα αναρτώνται στον ιστότοπο e-katanalotis και θα δημοσιοποιούνται από το υπουργείο Ανάπτυξης για την ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τις επικρατούσες τιμές στα οπωροκηπευτικά. Τι γίνεται με τις τιμές στα υπόλοιπα σημεία πώλησης, όπως στα οπωροπωλεία και στις λαϊκές αγορές, όπου μάλιστα το τελευταίο διάστημα παρατηρούνται σημαντικές ανατιμήσεις; Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της «Κ» ο κ. Σκρέκας απέδωσε τις υψηλές τιμές χονδρικής στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις στην Ελλάδα, αλλά στην Ευρώπη, και ανέφερε ότι θα συλλέγονται καθημερινά οι τιμές χονδρικής σε Βαρκελώνη, Παρίσι και Ρώμη προκειμένου να υπάρχει σύγκριση και να εντοπίζονται αδικαιολόγητες αποκλίσεις.
Μέσω ειδικής εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα (app) οι καταναλωτές θα μπορούν να καταγγέλλουν φαινόμενα αισχροκέρδειας. Το οπτικό υλικό της καταγγελίας, π.χ. μια φωτογραφία με τιμές, θα χρονοσημαίνεται από την εφαρμογή, ενώ μέσω του GPS (γεωεντοπισμός) θα μπορούν οι αρμόδιες υπηρεσίες να προβαίνουν αμέσως σε έλεγχο. Η εφαρμογή αναμένεται να είναι έτοιμη πριν από τα Χριστούγεννα.
«Οποιοδήποτε μέτρο βελτιώνει τη διαφάνεια και ενισχύει τον ανταγωνισμό, θεωρείται κατ’ αρχάς θετικό. Ωστόσο υπάρχουν πολλές κρίσιμες λεπτομέρειες για το πώς θα εφαρμοστούν τα μέτρα, που πρέπει να τις δούμε το επόμενο διάστημα», σχολίασε στην «Κ» ο γενικός διευθυντής της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, Απόστολος Πεταλάς.
Τα «θολά» σημεία
Το μέτρο που συγκεντρώνει τις περισσότερες αμφιβολίες είναι αυτό που αφορά την υποβολή των τιμοκαταλόγων των προμηθευτών από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Ανάλογο μέτρο εφαρμοζόταν επί δεκαετίες, με τους τιμοκαταλόγους να στοιβάζονται στα ντουλάπια του πάλαι ποτέ υπουργείου Εμπορίου. Ακόμη κι αν ελέγχονταν οι τιμοκατάλογοι, εικόνα για τις τιμές δεν μπορούσε να σχηματίσει κάποιος διότι αναγράφονταν οι ονομαστικές τιμές και όχι αυτές που προέκυπταν μετά τις διάφορες παροχές-εκπτώσεις που συμφωνούνταν μεταξύ προμηθευτών και λιανεμπόρων. Το 2008 θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση υποβολής και των συμφωνιών για τις εκπτώσεις κ.λπ., μέτρο το οποίο απέτυχε παταγωδώς, καθώς μεγάλες εταιρείες επικαλέστηκαν ζητήματα απορρήτου στην εμπορική πολιτική που ασκούν και δεν απέστειλαν τα σχετικά έγγραφα. Το ερώτημα που τίθεται από παράγοντες της αγοράς είναι εάν κατ’ αρχάς και τώρα υπάρχει αυτός ο κίνδυνος και δεύτερον ότι μένουν χωρίς έλεγχο προμηθευτές που δεν δίνουν προϊόντα στις μεγάλες αλυσίδες, αλλά σε άλλα σημεία, π.χ. στη μικρή λιανική ή την εστίαση.
Την περίοδο της συγκυβέρνησης Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ επιχειρήθηκε η θεσμοθέτηση των «καθαρών τιμών» στα παραστατικά που θα διακινούνταν μεταξύ προμηθευτών και λιανεμπόρων –χωρίς κοινοποίηση σε κρατική υπηρεσία–, σχέδιο που επίσης δεν προχώρησε λόγω αντιδράσεων από μερίδα προμηθευτών.
Σε ό,τι αφορά το μέτρο της «διαφήμισης» των προϊόντων στα οποία έχει επέλθει μείωση τιμής, αν και από αρκετούς χαρακτηρίζεται «έξυπνο μέτρο», δεν λείπουν εκείνοι που φοβούνται κατάχρηση αυτού και δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να υπάρξει τελικά περιορισμός στα προϊόντα που θα υπάγονται στη σχετική ρύθμιση.
