Ανεξαρτήτως των μεγαλόπνοων και φιλόδοξων δεσμεύσεων των απανταχού χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τη μείωση των ορυκτών καυσίμων, ο αριθμός των περιπτώσεων «πράσινου πλυντηρίου» το τελευταίο 12μηνο έχει αυξηθεί κατά 70% σε σύγκριση με τους προηγούμενους 12 μήνες, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων αυτών, οι εμπλεκόμενες τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και χρηματιστηριακά ιδρύματα προέρχονταν από την Ευρώπη. Οι δε παρατυπίες ως επί το πλείστον αφορούσαν ισχυρισμούς τους σχετικά με τα ορυκτά καύσιμα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Ρόιτερς, η RepRisk, εταιρεία περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων, καθώς και κριτηρίων εταιρικής διακυβέρνησης (ESG), κατέγραψε 148 περιπτώσεις από τον κλάδο των τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών παγκοσμίως την περίοδο Οκτωβρίου 2022 – Σεπτεμβρίου 2023 από τις 86 κατά τους προηγούμενους 12 μήνες. Επί συνόλου 148 περιπτώσεων, οι 106 σχετίζονταν με ομίλους της Γηραιάς Ηπείρου. Το λεγόμενο «πράσινο πλυντήριο» μεταφράζεται στο εξής: ένας όμιλος διατυπώνει και προβάλλει παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τη βιωσιμότητα της δραστηριότητάς του με ακροατήριο τους επενδυτές ή τους καταναλωτές και το κάνει συνήθως για να ενισχύσει τη φήμη του και το τελικό αποτέλεσμα.
Σε παγκόσμια κλίμακα, οι ρυθμιστικές αρχές θέλουν να εξαλείψουν το «πράσινο πλυντήριο», στοχεύοντας να τονώσουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επενδυτών και να συνδράμουν στη θέσπιση περισσότερων κριτηρίων για βιώσιμες επενδύσεις. Πάντως, ακόμη επίσημος νομικός ορισμός δεν υπάρχει για το φαινόμενο. Οπως επισημαίνει σε σχετικό δημοσίευμά της η εφημερίδα Financial Times, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από την εκπνοή του έτους θα διαβουλευθεί επί προτεινόμενης νομοθεσίας, η οποία και θα υποχρεώνει τις εταιρείες αξιολόγησης των εταιρικών κριτηρίων διακυβέρνησης και κοινωνικής και περιβαλλοντικής πρακτικής (ESG) να αυτονομηθούν από τους βραχίονες παροχής εταιρικής συμβουλευτικής, να δημοσιοποιούν περισσότερες λεπτομέρειες για τη μεθοδολογία τους και να αναφέρουν τα στοιχεία που διαθέτουν στις Αρχές.
Στην Ινδία, επίσης, ο αρμόδιος ρυθμιστικός φορέας των χρεογράφων ζητεί από τις εταιρείες αξιολόγησης να δημοσιοποιούν τη μεθοδολογία τους, ενώ στις ΗΠΑ εκδηλώνονται αντιδράσεις για ορισμένες πτυχές των εταιρικών κριτηρίων και παρατηρείται οπισθοδρόμηση. Πολιτικά στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος κατηγορούν τους ομίλους παροχής δεδομένων ότι εξοπλίζουν τους επενδυτές με αναλύσεις, οι οποίες τους παρακινούν να απομακρυνθούν από πετρελαϊκές εταιρείες και επιχειρήσεις φυσικού αερίου στις πολιτείες που ελέγχουν. Μάλιστα, μέλος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος με συμμετοχή στην τραπεζική επιτροπή της Γερουσία ζήτησε από μερικές εταιρείες πέρυσι να δώσουν στη δημοσιότητα τις μεθόδους, πώς διαμορφώνουν τις αξιολογήσεις, οι οποίες δεν σχετίζονται με τη δανειοληπτική κατάταξη. Στην πραγματικότητα, όπως εξηγούν οι Financial Times, υπάρχουν δύο βασικές διαφορές. Οι αναλυτές/τριες δεν υπόκεινται προς το παρόν σε έλεγχο από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές για τυχόν σύγκρουση συμφερόντων και εν μέρει εργάζονται με μη ελεγμένα δεδομένα για το περιβάλλον, την κοινωνική πρακτική και την εταιρική διακυβέρνηση – αυτό δεν ισχύει με τις οικονομικές καταστάσεις, που ελέγχονται λογιστικά και πάνω σε αυτές βασίζονται οι πιστοληπτικές βαθμολογήσεις.
H εταιρεία δεδομένων RepRisk θεωρεί ότι «πράσινο πλυντήριο» σημαίνει όταν μια εταιρεία κάνει παραπλανητικές εκστρατείες και δίνει ανάλογες υποσχέσεις για το περιβάλλον.
Από τη δική της πλευρά, η εταιρεία δεδομένων RepRisk, η οποία συγκεντρώνει στοιχεία από το 2007, θεωρεί ότι «πράσινο πλυντήριο» σημαίνει όταν μια εταιρεία κάνει παραπλανητικές εκστρατείες και δίνει ανάλογες υποσχέσεις για το περιβάλλον. H RepRisk, για να μπορέσει να εντοπίσει τέτοιες εκστρατείες και μηνύματα, αναλύει δημόσιες πηγές πληροφοριών και τα ενδιαφερόμενα μέρη, αλλά όχι όσα δημοσιεύει η ίδια η επιχείρηση. Επί παραδείγματι, τα ευρήματα της έρευνας που αποκαλύπτουν ότι μια εταιρεία έχει υπερεκτιμήσει τον αντίκτυπο μιας πρωτοβουλίας της, θα λογίζονται ως «πράσινο πλυντήριο». Ειδικότερα, «πάνω από το 50% αυτών των περιστατικών “πράσινου πλυντηρίου” που σχετίζονται με το κλίμα είτε ανέφεραν ορυκτά καύσιμα είτε συνέδεαν ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα με μια εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αυτά τα περιστατικά δεν συμβαίνουν μεμονωμένα και οι ρυθμιστικές αρχές συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο την κλίμακα του προβλήματος», τόνισε η RepRisk.
Ο κλάδος των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι δεύτερος μόνο μετά το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ως προς τον αριθμό των περιστατικών «πράσινου πλυντηρίου», σημείωσε η RepRisk, η οποία διαπιστώνει έξαρση του φαινομένου. Ενα στα τέσσερα περιστατικά, όπου ελλοχεύει επενδυτικός κίνδυνος για τα κριτήρια ESG και που σχετίζονται με το κλίμα, συνδέθηκε με «πράσινο πλυντήριο». Αυτό συνιστά μια αύξηση από το ένα στα πέντε πέρυσι, ανέφερε, ενώ διαπίστωσε επίσης ότι μία στις τρεις εταιρείες που συνδέονται με το «πράσινο πλυντήριο» εμπλέκεται και σε κρούσματα «κοινωνικού πλυντηρίου». Τέλος, όπως διασαφηνίζει η RepRisk, το τελευταίο φαινόμενο σημαίνει ότι επιχειρήσεις που βγάζουν ένα καλό πρόσωπο προς τα έξω, αποκρύπτοντας σοβαρά κοινωνικά θέματα, όπως οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η εταιρική συνενοχή ή οι επιπτώσεις τους στις κοινότητες, αποσκοπούν στην πραγματικότητα να προστατεύσουν τη φήμη και τις οικονομικές τους επιδόσεις.