Η βιώσιμη ανάπτυξη, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και η ψηφιοποίηση αποτελούν τα μεγάλα στοιχήματα για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας, που σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Bain & Company Μάννυ Μασέντα «μπαίνει σε έναν κύκλο ευημερίας». Οπως επισημαίνει στη συνέντευξή του στην «Κ», το άνοιγμα γραφείου στην Ελλάδα –το 65ο παγκοσμίως, με Managing Partner Bain & Company Ελλάδας τον Δημήτρη Ψαρρή– αποτελεί σύμφωνα με τον κ. Μασέντα «ψήφο εμπιστοσύνης» στη χώρα και σηματοδοτεί την ισχυρή θέση του παγκόσμιου ομίλου στη συμβουλευτική υποστήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων σε τομείς όπως η ενέργεια, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τα καταναλωτικά αγαθά, οι βιομηχανίες, τα ιδιωτικά κεφάλαια.
– H Ελλάδα βρίσκεται μια ανάσα πριν από την επενδυτική βαθμίδα. Ποιες άλλες προϋποθέσεις χρειάζονται για τη βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος και ποια τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας;
– Ναι, μετά τα τραύματα που υπέστη η οικονομία την προηγούμενη δεκαετία και την πανδημία, είναι πραγματικά ενθαρρυντικό να βλέπουμε τη μεταστροφή της πορείας της Ελλάδας. Η ψήφος εμπιστοσύνης από τις αγορές υποδηλώνει ότι αναμένουν να δουν αυτή τη θετική πορεία να συνεχίζεται.
Η Ελλάδα έχει μετατραπεί από μια από τις πιο αδύναμες οικονομίες της Ευρώπης σε ένα πραγματικό φωτεινό σημείο – παρά τον πληθωρισμό, τον τρομερό πόλεμο στην Ουκρανία, τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και ούτω καθεξής. Με την αναμενόμενη αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,4% περίπου φέτος, η Ελλάδα ξεχωρίζει.
Η επενδυτική βαθμίδα θα συμβάλει περαιτέρω στο αυξανόμενο επίπεδο επενδύσεων στην ελληνική οικονομία, καθώς περισσότερες εταιρείες επενδυτικών κεφαλαίων θα επιδιώξουν να επενδύσουν στη χώρα. Αλλά, φυσικά, υπάρχουν προκλήσεις. Η κυβέρνηση έχει τον έλεγχο του εθνικού χρέους – και η υγιής δημοσιονομική πολιτική είναι σημαντική. Υπάρχουν όμως και συγκεκριμένα ζητήματα. Η αγορά εργασίας είναι ισχυρή, αλλά η συνέχιση της προώθησης της ευελιξίας και των δεξιοτήτων στην εργασία είναι σημαντική – ιδίως με τον ρυθμό της τεχνολογικής αλλαγής. Η ανεργία των νέων άνω του 20% παραμένει επίσης κρίσιμης σημασίας θέμα προς αντιμετώπιση.
Βλέπουμε ακόμη περιθώρια προώθησης για τον εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, τις δικαστικές μεταρρυθμίσεις, την ενεργειακή μετάβαση, την περαιτέρω ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος με την ολοκλήρωση της εκκαθάρισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων – όλα τα θέματα που έχουν ήδη στο μυαλό τους οι ελληνικές επιχειρήσεις και οι αξιωματούχοι, όπως έδειξαν οι συζητήσεις μας κατά την τελευταία επίσκεψή μου στην Αθήνα. Βλέπουμε την Ελλάδα να μπαίνει σε έναν κύκλο ευημερίας, ο οποίος σε συνδυασμό με τη γεωστρατηγική θέση της χώρας μπορεί να την τοποθετήσει ως σημαντικό κόμβο στην περιοχή.
– Πώς θα αξιολογούσατε το επίπεδο ετοιμότητας των ελληνικών επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στα κριτήρια ESG (περιβάλλον, κοινωνία, εταιρική διακυβέρνηση) και να προσαρμοστούν στην ψηφιακή οικονομία;
– Oσον αφορά τη βιωσιμότητα, η ανάγκη για τολμηρή δράση δεν ήταν ποτέ πιο ξεκάθαρη. Αυτό φαίνεται στα ακραία καιρικά φαινόμενα τον τελευταίο καιρό, που πιστοποιούν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Για πολλούς από τους πελάτες μας, η ατζέντα της βιωσιμότητας είναι κρίσιμης σημασίας. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της Bain που σχετίζονται με ESG διπλασιάζονται κάθε χρόνο.
Η Ελλάδα έχει μετατραπεί από μια από τις πιο αδύναμες οικονομίες της Ευρώπης σε ένα πραγματικό φωτεινό σημείο στην περιοχή.
Γνωρίζουμε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις εργάζονται σκληρά για την προσαρμογή στην ESG ατζέντα, με δεδομένο ότι ο κλιματικός κίνδυνος στη χώρα είναι υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Η βιωσιμότητα είναι μεγάλη προτεραιότητα για τους Ελληνες πελάτες της Bain και γνωρίζουμε επίσης ότι η κυβέρνηση έχει μια φιλόδοξη ατζέντα. Απαιτείται περισσότερη προσπάθεια για την τόνωση της χρηματοδότησης και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.
Στην Bain δεσμευόμαστε σε φιλόδοξους στόχους βιωσιμότητας. Είμαστε η πρώτη εταιρεία στον κλάδο μας που επιτυγχάνει καθαρά αρνητική επίδοση στις εκπομπές άνθρακα και συνεχίζουμε να μειώνουμε το ανθρακικό μας αποτύπωμα. Ταυτόχρονα, γνωρίζουμε ότι η μεγαλύτερη συνεισφορά μας είναι να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να θέσουν και να επιτύχουν τους δικούς τους φιλόδοξους στόχους βιωσιμότητας. Η ψηφιοποίηση είναι ένας άλλος κρίσιμος τομέας για τους πελάτες. Πολλές ελληνικές εταιρείες προχωρούν με φιλόδοξα ψηφιακά σχέδια και η κυβέρνηση έχει επίσης ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα ψηφιοποίησης. Αυτό είναι σημαντικό δεδομένου του ρυθμού της τεχνολογικής αλλαγής που βλέπουμε αυτή τη στιγμή, συμπεριλαμβανομένων των ραγδαίων εξελίξεων στην τεχνητή νοημοσύνη.
Η τεχνητή νοημοσύνη και η ψηφιακή τεχνολογία θα συνεχίσουν να έχουν βαθύ αντίκτυπο σε όλες τις βιομηχανίες και τις κοινότητες, επομένως αυτό αποτελεί μεγάλη εστίαση για την Bain. Εχουμε διαφοροποιημένες δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένης μιας στρατηγικής συμμαχίας με το OpenAI που συγκεντρώνει τη σπουδαία τεχνολογία του OpenAI, όπως το ChatGPT, και την παγκόσμιας κλάσης ομάδα προηγμένων αναλύσεων της Bain.
– Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ολοκληρώσει σε μεγάλο βαθμό την εκκαθάριση των ισολογισμών τους. Ποιες είναι οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν από τώρα και στο εξής;
– Ο ελληνικός τραπεζικός κλάδος έχει δει μια σημαντική μεταμόρφωση και οι ελληνικές τράπεζες καταγράφουν πλέον μεταξύ των καλύτερων επιδόσεων στην Ευρώπη. Τα μηνύματα είναι θετικά: η πιθανή μετάβαση της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα, το σχέδιο ανάκαμψης της κυβέρνησης, τα υγιή περιθώρια επιτοκίων και η συνεχιζόμενη πιστωτική επέκταση. Είναι σημαντικό, καθώς οι τράπεζες είναι ουσιαστικοί παράγοντες ανάπτυξης και βασικός αγωγός αλλαγής – από τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης έως την προώθηση της χρηματοοικονομικής ένταξης.
Βλέπουμε τις τράπεζες να επικεντρώνονται σε ζητήματα όπως ο αντίκτυπος των υψηλότερων επιτοκίων στη ζήτηση πιστώσεων, η διαφοροποίηση των πηγών εσόδων καθώς εντείνεται ο ανταγωνισμός και η αποκόμιση αξίας από την ενεργειακή μετάβαση. Αναμένουμε να δούμε τις ελληνικές τράπεζες να επενδύουν σε τομείς όπως η διαχείριση περιουσίας, ο ψηφιακός δανεισμός και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες προς τους πελάτες τους. Η τραπεζική γενικά υφίσταται ταχεία μεταμόρφωση. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, οι μεταβαλλόμενες προσδοκίες των πελατών, οι ρυθμιστικές μεταρρυθμίσεις και η τεχνολογία που ταράζει τα νερά, είναι όλα στο παιχνίδι. Οι τράπεζες θα πρέπει να διατηρήσουν την εμπειρία των πελατών στο επίκεντρο των προσπαθειών τους και να καθορίσουν τη στρατηγική τους σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη.
– Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνάς σας, οι «νεοτράπεζες» βαθμολογούνται υψηλότερα στον δείκτη ικανοποίησης πελατών (net promoter score – NPS) σε σύγκριση με τις παραδοσιακές τράπεζες. Τι πρέπει να κάνουν οι δεύτερες για να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό από τις «νεοτράπεζες»;
– Οι «νεοτράπεζες» έχουν γενικά ξεκάθαρη θέση σε ένα συγκεκριμένο τμήμα πελατείας, όπως οι πελάτες ψηφιακής προτεραιότητας. Ετσι, συνήθως βλέπουμε ισχυρότερα αποτελέσματα στις έρευνές μας, καθώς οι συγκεκριμένοι πελάτες παίρνουν ακριβώς αυτό που θέλουν. Εκεί που δυσκολεύονται οι «νεοτράπεζες» είναι οι προσωπικές σχέσεις που προσφέρουν οι παραδοσιακές τράπεζες. Αυτό είναι σημαντικό σε «στιγμές αλήθειας» στη ζωή των πελατών, όπως η απόκτηση κατοικίας, όπου οι παραδοσιακοί φορείς μπορούν να λειτουργήσουν ως έμπιστοι σύμβουλοι. Πρέπει να είναι καλοί και στα βασικά, όπως το άνοιγμα ψηφιακού λογαριασμού, καθώς και να διαφοροποιούνται στα σημεία όπου οι «νεοτράπεζες» δεν μπορούν να ανταγωνιστούν.
– Ποιοι είναι οι κύριοι τομείς στους οποίους επικεντρώνετε τη δραστηριότητά σας;
– Πριν από ένα χρόνο ανοίξαμε το γραφείο μας στην Αθήνα –το 65ο μας παγκοσμίως– με στόχο να γίνουμε η πιο δημοφιλής εταιρεία συμβούλων στην Ελλάδα. Είμαστε ενθουσιασμένοι από τις δυνατότητες. Εχουμε δημιουργήσει ισχυρές θέσεις σε τομείς όπως η ενέργεια, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, τα καταναλωτικά αγαθά, οι βιομηχανίες, τα ιδιωτικά κεφάλαια. Και μόλις ξεκινάμε το ταξίδι μας εδώ, οπότε είμαι ενθουσιασμένος με την πρόοδο που επιτυγχάνει η ομάδα μας.