Ισως η Ευρωζώνη έχει αποφύγει, προσώρας τουλάχιστον, μια βαθιά συρρίκνωση της οικονομίας της και διολισθαίνει προς μια ήπια ύφεση. Τα προβλήματά της είναι, όμως, πολύ περισσότερα και πολύ σοβαρότερα και τα περισσότερα είναι διαρθρωτικής φύσης. Το χειρότερο είναι πως υστερεί όλο και περισσότερο σε σύγκριση με την αμερικανική οικονομία.
Τελευταία απόδειξη της απόκλισης ανάμεσα στις δύο οικονομίες είναι η συνεχής αύξηση της απασχόλησης στις ΗΠΑ, όταν στην Ευρώπη συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Στη διάρκεια του β΄ τριμήνου, στις ΗΠΑ αυξήθηκε η απασχόληση κατά 600.000, φτάνοντας περίπου στα 156 εκατ. θέσεις εργασίας. Ηταν υπερδιπλάσια από τις μόλις 225.000 θέσεις εργασίας που προστέθηκαν στην Ευρωζώνη το ίδιο χρονικό διάστημα, φτάνοντας στα 168 εκατ. εργαζομένους.
Και τώρα, μετά ένα έτος σχεδόν μηδενικής ανάπτυξης και αφού το γ΄ τρίμηνο η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 0,1%, η Ευρωζώνη καταγράφει αισθητή επιβράδυνση των νέων θέσεων εργασίας, ενώ οι έρευνες μεταξύ ευρωπαϊκών επιχειρήσεων καταδεικνύουν πως πολλές ετοιμάζονται για απολύσεις. Αρκετές έχουν γνωστοποιήσει τις προθέσεις τους, όπως η Continental, που τη Δευτέρα ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε χιλιάδες απολύσεις στις μονάδες της ανά τον κόσμο, αλλά και ο όμιλος Homaq Group, που σχεδιάζει να απολύσει τους 600 από τους 7.000 υπαλλήλους της και να θέσει κάποιους άλλους σε προσωρινή αναστολή της σύμβασής τους.
Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της Ευρώπης τείνει να συρρικνωθεί, ενώ η αύξηση της παραγωγικότητάς της είναι αναιμική.
Στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία, Γερμανία, η ανεργία έχει ανέλθει στο 5,8% καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο από το 2017, εξαιρουμένης της περιόδου της πανδημίας. Αντίστοιχη αύξηση της ανεργίας σημειώνεται στη Βρετανία, όπου φτάνει στο 4,3%. Ολα αυτά όταν στις ΗΠΑ η απασχόληση αυξάνεται και τον Οκτώβριο κατέγραψε αύξηση κατά 3,9%. Προς το παρόν, το πρόβλημα είναι οξύτερο στον πλούσιο Βορρά της Ευρώπης και ιδιαιτέρως στη Γερμανία, η εξάρτηση της οποίας από τον μεταποιητικό τομέα και τις εξαγωγές εξελίχθηκε σε μείζον πρόβλημα εξαιτίας των γεωπολιτικών εντάσεων και της υποχώρησης του διεθνούς εμπορίου.
Η βιομηχανική παραγωγή έχει μειωθεί τους τελευταίους έξι μήνες σε όλη την Ευρωζώνη και το αναπτυξιακό μοντέλο της που βασίζεται στις εξαγωγές δοκιμάζεται από τις οξυνόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, τις διαρθρωτικές αλλαγές στην αυτοκινητοβιομηχανία της, αλλά και στο αυξανόμενο κόστος της ενέργειας και του δανεισμού. Στη Γερμανία, οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν ένα πλεόνασμα παραγωγικής δυνατότητας, με τα ηλεκτροκίνητα οχήματά τους να παραμένουν απούλητα. Ανάμεσά τους η εμβληματική Volkswagen, που έχει θέσει σε εφαρμογή ένα από τα σκληρότερα προγράμματα στην ιστορία της σε μια προσπάθεια να μειώσει το κόστος. Και όπως επισημαίνει ο Χόλγκερ Σμίεντινγκ, οικονομολόγος της Berenberg Bank, οι περισσότερες απολύσεις επικεντρώνονται στον τομέα της μεταποίησης, ενώ γίνονται ακόμη προσλήψεις σε κάποιους άλλους τομείς όπως η τεχνολογία, η φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων και οι νέες πράσινες βιομηχανίες.
Στο μεταξύ, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της Ευρώπης τείνει να συρρικνωθεί, ενώ η αύξηση της παραγωγικότητάς της είναι αναιμική. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παραπονιούνται ότι η γραφειοκρατία αυξάνεται διαρκώς υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητά τους, ενώ έχει «παγώσει» η πορεία της Ευρωζώνης προς μια πραγματική οικονομική ένωση και όλα δείχνουν ότι απουσιάζει η πολιτική βούληση. Και σαν να μην φτάνουν όλα αυτά, η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική της Ευρωζώνης αναμένεται να αποτελέσει τροχοπέδη στην ανάκαμψή της. Η Κομισιόν εκτιμά τώρα πως το επόμενο έτος η Ευρωζώνη ορίζει το δυναμικό ανάπτυξης της Ευρωζώνης κάτω και από το 1,5% και το περιορίζει περαιτέρω στο 1,2% το 2027, όταν στις αρχές του νέου αιώνα το δυναμικό ανάπτυξής της ήταν 2% έως 2,5%. Και η επιδείνωση οφείλεται κυρίως στο δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης και στην αδυναμία της να αναβαθμίσει την αποτελεσματικότητα της οικονομίας της. Οπως επισημαίνει ο οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, «πολλές χώρες έχουν μείνει πίσω σε σχέση με το σημείο στο οποίο βρίσκονταν τη δεκαετία του 1990, δηλαδή όχι μόνο δεν υπάρχει πρόοδος αλλά οπισθοχωρούμε». Ο ίδιος εξηγεί ότι έχουν ακυρωθεί πολλά είδη μεταρρυθμίσεων.
Επιπλέον, η μείωση της μερίδας του πληθυσμού που είναι σε παραγωγική ηλικία συνοδεύεται από επιπτώσεις. Φοβούμενες πως στο μέλλον θα δυσκολεύονται πολύ να βρουν προσωπικό να προσλάβουν, πολλές επιχειρήσεις κρατούν υπαλλήλους που δεν χρειάζονται, επιδεινώνοντας την κατάσταση στην αγορά εργασίας και τροφοδοτώντας αιτήματα για περαιτέρω αυξήσεις στους μισθούς και μείωση της παραγωγικότητας. Και στο μεταξύ οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών της Ε.Ε. αδυνατούν να συμφωνήσουν στα σοβαρότερα ζητήματα που θα διαμορφώσουν το μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου. Ανάμεσά τους, πώς μπορούν να εκμεταλλευθούν το μεταναστευτικό για να καλύψουν τις ελλείψεις εργατικών χεριών, κατά πόσον θα προχωρήσουν στην υλοποίηση της τραπεζικής ένωσης και αν πρέπει να αποφασίσουν από κοινού δαπάνες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων όλης της Ε.Ε.