Παράταση της νόμιμης εγγύησης κατά ένα χρόνο μετά την επισκευή ενός προϊόντος, αλλά και παροχή οικονομικών κινήτρων στους καταναλωτές, όπως κουπόνια, προκειμένου να προτιμούν την επισκευή του αντί της αντικατάστασής του με καινούργιο προβλέπει η πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί του σχεδίου κοινοτικής οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Με αυτόν τον τρόπο εκτιμάται ότι θα μειωθεί σημαντικά η απόρριψη κυρίως ηλεκτρικών συσκευών, κάτι που περιορίζει την περιβαλλοντική ρύπανση, ενώ ταυτόχρονα θα εξοικονομηθούν χρήσιμες πρώτες ύλες. Οσο για τους καταναλωτές; Μέσα από αυτή τη νομοθετική αλλαγή εκτιμάται ότι οι καταναλωτές στην Ευρωπαϊκή Ενωση μπορούν να εξοικονομήσουν 176,5 δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα 15 χρόνια. Επόμενα βήματα είναι η διαμόρφωση της πρότασης από την πλευρά του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στη συνέχεια οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωκοινοβούλιο για το τελικό κείμενο της οδηγίας. Η πρώτη σχετική συνεδρίαση των δύο οργάνων έχει προγραμματισθεί για τις 7 Δεκεμβρίου.
H εν λόγω νομοθετική πρωτοβουλία έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία αναπτύσσεται ραγδαία, πλέον και στην Ελλάδα, η αγορά ανακατασκευασμένων συσκευών. Εδώ και λίγες εβδομάδες δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα η Flip, η startup που ιδρύθηκε στη Ρουμανία το 2019 και πλέον έχει παρουσία σε δύο ακόμη χώρες, τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία.
Στην Ελλάδα λειτουργεί την πλατφόρμα Flip.gr, δίνοντας στους καταναλωτές τη δυνατότητα να αγοράζουν ανακατασκευασμένη συσκευή κινητού τηλεφώνου ή tablet, παρέχοντας εγγύηση 2 ετών, αλλά και να πουλήσουν τη δική τους. Πριν από μερικούς μήνες παρόμοια πλατφόρμα είχε δημιουργήσει και η Public, τη Second Go.
Σήμερα, λόγω της απόρριψης στα σκουπίδια συσκευών που θα μπορούσαν να επισκευαστούν και να χρησιμοποιηθούν ξανά, υπολογίζεται ότι σπαταλώνται κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ενωση 30 εκατ. τόνοι πόρων και παράγονται 261 εκατ. τόνοι εκπομπών ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και 35 εκατ. τόνοι αποβλήτων.
Συνολικά, οι καταναλωτές που αγοράζουν καινούργια προϊόντα αντί να επισκευάζουν τα παλιά τους, χάνουν περίπου 12 δισ. ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με την έκθεση επιπτώσεων που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η νέα αυτή νομοθετική πρωτοβουλία μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση 18,5 εκατ. τόνων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και 3 εκατ. τόνων απορριμμάτων μέσα στην επόμενη δεκαπενταετία, καθώς και 1,8 εκατ. τόνων πόρων (πρώτες ύλες κ.λπ.)
Ειδικά σε ό,τι αφορά την εξοικονόμηση πόρων, ας δούμε μερικά ακόμη στοιχεία: η πρόωρη απόρριψη προϊόντων που θα μπορούσαν να επισκευαστούν οδηγεί στη χρήση 10,5 εκατ. τόνων πολύτιμων πόρων ετησίως στην Ε.Ε. Τούτο περιλαμβάνει –για παράδειγμα– 0,3 εκατ. τόνους αλουμινίου, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 15% του αλουμινίου που παρήχθη στην Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο το 2020, 4,8 εκατ. τόνους χάλυβα και σιδήρου, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 2,7% της ευρωπαϊκής παραγωγής χάλυβα και 2 εκατ. τόνους ξύλου ή 12,63% των ξύλινων παλετών που παρήχθησαν στην Ε.Ε. το 2015.
Τι προτείνεται
Ειδικότερα, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε το Ευρωκοινοβούλιο, η θέση του επί του σχεδίου κοινοτικής οδηγίας της Κομισιόν προβλέπει τα εξής:
Επισκευή αντί για αγορά, ακόμη και μετά τη λήξη της εγγύησης. Εντός της νόμιμης περιόδου εγγύησης τα καταστήματα θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην επισκευή, όταν αυτή είναι φθηνότερη ή κοστίζει το ίδιο με την αντικατάσταση του προϊόντος, εκτός αν η επισκευή είναι ανέφικτη ή δεν βολεύει τον καταναλωτή. Οι ευρωβουλευτές προτείνουν επίσης να παρατείνεται η νόμιμη εγγύηση ενός προϊόντος κατά έναν χρόνο μετά την επισκευή του. Μετά τη λήξη της νόμιμης εγγύησης για προϊόντα όπως πλυντήρια ρούχων, ηλεκτρικές σκούπες, κινητά τηλέφωνα και ποδήλατα, οι καταναλωτές θα εξακολουθούν να έχουν το δικαίωμα να ζητούν την επισκευή τους. Για να επιλέγουν περισσότεροι καταναλωτές την επισκευή, το Κοινοβούλιο προτείνει να τους παρέχονται συσκευές σε προσωρινή βάση, για όσο διαρκεί η επισκευή της δικής τους. Οταν η επισκευή είναι αδύνατη, μπορεί να δίνεται στον καταναλωτή η δυνατότητα να επιλέξει ένα αντίστοιχο ανακατασκευασμένο προϊόν.
Πιο ανταγωνιστική αγορά επισκευών και κίνητρα στους καταναλωτές. Πολλοί καταναλωτές αποφεύγουν να επισκευάζουν τα προϊόντα τους, είτε γιατί το σχετικό κόστος είναι απαγορευτικό είτε γιατί δυσκολεύονται να βρουν υπηρεσίες επισκευής είτε γιατί τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά του προϊόντος τους εμποδίζουν την επισκευή. Σύμφωνα με το Κοινοβούλιο, οι ανεξάρτητοι επισκευαστές και ανακατασκευαστές, όπως και οι τελικοί καταναλωτές, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλα τα ανταλλακτικά, τις πληροφορίες επισκευής και τα απαραίτητα εργαλεία, σε λογικές τιμές. Επιπλέον, το Κοινοβούλιο προτείνει να δημιουργηθούν διαδικτυακές πλατφόρμες που θα επιτρέπουν στους καταναλωτές να βρίσκουν επιχειρήσεις επισκευής (συμπεριλαμβανομένων των εργαστηρίων επισκευής, γνωστών ως «repair café») και καταστήματα που προσφέρουν ανακατασκευασμένα προϊόντα στην περιοχή τους.
Για να γίνουν οι επισκευές πιο προσιτές και ελκυστικές, οι ευρωβουλευτές προτείνουν να εξασφαλίσουν οι χώρες της Ε.Ε. κονδύλια, μέσω των οποίων θα προσφέρονται στους καταναλωτές κουπόνια και άλλα οικονομικά κίνητρα.