Αν νιώθετε σπάταλοι, μπορείτε να διαβάσετε την έρευνα του Guardian για τη ζωή του 1%. Καίνε πολύ. Ως άτομα. Μόνοι τους καίνε περισσότερο απ’ το 66% των φτωχών. Τα ιδιωτικά τζετ είναι ενεργοβόρα. Τα τζακούζι, οι πισίνες, η μόνιμη θέρμανση και ο κλιματισμός. Τα φώτα. Τα πήγαινε-έλα στην υφήλιο. Οι επενδύσεις. Οι ροές του χρήματος. Τα γρήγορα πλοιάρια με την απειλητική γκρι-λευκή αισθητική καίνε τους καμένους πόρους μας.
Ομολογώ ότι τα χαζεύω ανένοχα στις διάφορες μαρίνες μας, με ηρεμούν κιόλας και δεν καταλαμβάνομαι από κανέναν κυνισμό. Δεν θα σταματήσω να ξεχωρίζω τα σκουπίδια, επειδή κάποιος συντηρεί ροές επενδύσεων σε πράγματα που δεν μπορώ να φανταστώ και τσαρικά σπίτια με ατέλειωτα δωμάτια. Ούτε μειώνεται η δική μου ευθύνη, υποθέτω. Δεν είμαι καν σίγουρη ότι κατοικούμε τον ίδιο κόσμο. Είμαι, όμως, σίγουρη ότι δεν θα ’χουμε την ίδια μοίρα την ώρα της επόμενης καταστροφής, στη χειρότερη θα τους φέρουν εισπνεόμενο αέρα από κάπου πιο καθαρά/θα τους εκτοξεύσουν στο Διάστημα/θα τους ξαποστείλουν στο μπούνκερ.
Εχει κάτι κυριολεκτικά ρυπαρό, όμως, η ακραία ανισότητα. Σχεδόν δεν μπορεί να τη συλλάβει κανείς. Δεν μιλάμε για χρήματα, για την αμοιβή κάποιου κόπου, για την έξυπνη επένδυση, είναι τόσα μηδενικά, πλοία, σκάφη, εταιρείες και ροές που σχεδόν λυπάσαι να το βλέπεις. Πώς είναι να φέρνουν άμμο απ’ αλλού, για να στολίσουν την αυλή σου; Πώς είναι να εξαρτάται το ίντερνετ της εμπόλεμης ζώνης από τις υποσχέσεις σου; Πώς είναι να ελέγχεις ένα χοντρό κομμάτι του διαδικτύου και πολύς κόσμος, ανάλογα με την ηλικία του, να μην έχει καν αντιληφθεί ότι η πλατφόρμα όπου περνάει κάμποσες ώρες της ημέρας του δεν είναι η νέα άμεση Εκκλησία του Δήμου, αλλά το προσωπικό εγχείρημα ενός δισεκατομμυριούχου που χρηματοδοτείται από τον εθισμό τους; Πώς είναι να ρίχνεις κάθε ημέρα κέρματα στο καλάθι του δισεκατομμυριούχου για να δεις πώς πλένονται τηγάνια και πώς μαλώνουν οι ηλικιωμένοι;
Κάνοντας αυτές τις σκέψεις, βλέπω τα αερόθερμα να λιγοστεύουν στην αισχρά ενεργοβόρα βιτρίνα του καταστήματος ηλεκτρικών ειδών της περιοχής μου. Ανάμεσα σε καταρράκτες από λαμπιόνα και άγιους βασίληδες με εσωτερική λάμψη και κοιλιά-λάμπα, οι ηλεκτρικές σόμπες, οι ηλεκτρικές κουβέρτες και άλλα θερμά σώματα φεύγουν σαν ζεστά ψωμάκια. Οσοι μπορούν να πληρώνουν τον ηλεκτρισμό, κάνουν και τούτη την επένδυση. Αλλοι καίνε ξύλα –πράγματα με τα οποία νόμιζες πως έχεις ξεμπερδέψει– τελικά επανέρχονται, βλέπε πόλεμοι – ξυλόσομπες. Κάποιοι απλά παραιτούνται. Χωρίς θέρμανση. Οσο πιο πολλές ημέρες μπορούν. Κουβέρτες. Αγκαλιές. Γάτες. Δεν ξέρω τι τρόπους επιστρατεύουν. Ή μάλλον ξέρω.
Από σοβαρούς ανθρώπους, με σοβαρές δουλειές ή τέλος πάντων μ’ αυτό που άλλοτε ήταν μια σοβαρή δουλειά (καθηγητές, υπάλληλοι γραφείων) έχω ακούσει κόλπα για την παγωνιά. Τι πρωινό βοηθάει; Πόσα πουλόβερ; Κάλτσες τι είδους; Στα σπίτια τους έχω τουρτουρίσει, μετά έχω φύγει με μια ενοχή και πονοκέφαλο και ένα κρύωμα που σιγοβράζει, και τελικά έχω αναρωτηθεί πόσο κοστίζει να ζεις. Ολοένα και περισσότερα ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ –το λένε ευθαρσώς– χωρίς θέρμανση, χωρίς κλιματισμό, χωρίς κουφώματα, χωρίς πόρτα ασφαλείας.
Ξέρω ανθρώπους που πάνε νωρίτερα στη δουλειά για τη θέρμανση. Κάθονται στο γραφείο μια-δυο ώρες πριν, για να ’ναι στα ζεστά. Γυρίζουν στη σκοτεινή και παγωμένη φωλίτσα τους, βάζουν νέτφλιξ και κουβερτούλες – δεν είναι άνεργοι, αλλά δεν τα βγάζουν και άνετα πέρα. Ξέρω θαμώνες βιβλιοθηκών που βλέπουν youtube και σκρολάρουν μέχρι να πονέσει το δάχτυλό τους, μετά σηκώνουν λίγο το κεφάλι και σκρολάρουν πάλι. Τα βιβλία τριγύρω ούτε να τα φτύσουν – πού αλλού μπορείς να καθίσεις χωρίς να καταναλώνεις;
Και σκεφτόμουν πως το να επιλέγεις το κρύο είναι κι αυτό μια έκφραση προνομίου. Να βουτάς σε ελεγχόμενο παγωμένο νερό για την υγεία σου. Να κάνεις χειμερινά σπορ. Να πεζοπορείς στα βουνά. Δημοφιλή σπορ πια, η ορειβασία και η χειμερινή κολύμβηση/τρέξιμο, σου δείχνουν πως δεν έχεις ανάγκη τις ζέστες την ώρα της χαλάρωσής σου. Η μάχη με το κρύο είναι ένα παιχνίδι προετοιμασίας, κράσης και εξοπλισμού. Περνάς το πρωί στο βουνό, μεταξύ άλλων, για να νιώσεις τη χαρά πως επιβίωσες από κάτι σαφές κι επικίνδυνο. Η έκθεση στην παγωνιά από επιλογή είναι ένα κύμα χημικής έξαψης. Σκαρφάλωσες, κατέβηκες και δεν πέθανες. Βούτηξες στο νερό Δεκέμβρη μήνα, βγήκες ζωντανός, συνεχίζεις, έχεις τον έλεγχο.
Η έκθεση στο κρύο όταν δεν είναι επιλογή σε λυγίζει, σε μαραζώνει. Είναι ένα μόνιμο άγχος, το περιβάλλον σού επιτίθεται. Κι όπως όλες οι φτώχειες, έτσι και η ενεργειακή, κατανέμει άδικα την ντροπή.