Το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα είναι άδικο για τους καταναλωτές. Οι περισσότεροι από εμάς βρισκόμαστε στο έλεος των ασταθών διεθνών αγορών ορυκτών καυσίμων. Είμαστε αναγκασμένοι να βασιζόμαστε στη ρυπογόνο και ακριβή ενέργεια που διανέμεται μέσω ανεπαρκών δικτύων. Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στο φαγητό ή στο να έχουν ηλεκτρικό.
Την ίδια ώρα, οι γίγαντες των ορυκτών καυσίμων ευημερούν. Πέρυσι οι πέντε μεγαλύτερες δυτικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου είχαν συνολικά κέρδη 200 δισ. δολ. Η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, COP28, στο Ντουμπάι, είναι η στιγμή να πιέσουμε για έναν ριζικό μετασχηματισμό του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος.
Πρέπει να ανατρέψουμε το παραδοσιακό μοντέλο που μας καθιστά εξαρτημένους από κεντρικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με ορυκτά καύσιμα. Πρέπει να μπει στο επίκεντρο ο καταναλωτής, ώστε οι απλοί άνθρωποι από δέκτες να εξελιχθούν σε παραγωγούς και χρήστες ΑΠΕ στην κατοικία τους. Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση επιτάχυνε απότομα την παραγωγή με χαμηλούς ρύπους, αν και οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα αυξάνονται συνεχώς. Οι ΑΠΕ συνιστούν τη φθηνότερη ενέργεια πια, αλλά είναι λίγα τα νοικοκυριά που βλέπουν τα οφέλη στους λογαριασμούς τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει το αντίθετο. Το 2022 υπήρξαν άνευ προηγουμένου αυξήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος εξαιτίας της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτό έχει οδηγήσει περίπου 141 εκατ. ανθρώπους στην ακραία φτώχεια. Η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θεωρείται μονόδρομος από τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας. Η ενθάρρυνση των καταναλωτών να εγκαταστήσουν συστήματα καθαρής ενέργειας όπως ηλιακούς συλλέκτες, μπαταρίες, έξυπνους μετρητές και αποδοτική ηλεκτρική θέρμανση και ψύξη στην κατοικία τους θα μείωνε ή και θα μηδένιζε τους λογαριασμούς τους.
Στην Ευρώπη, μόνο η μετάβαση σε έξυπνες αντλίες θερμότητας θα μειώσει το κόστος θέρμανσης των καταναλωτών έως και 25% σε σύγκριση με το φυσικό αέριο. Σε αγροτικές περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, η εγκατάσταση ενός απλού ηλιακού φαναριού προκαλεί μείωση των δαπανών φωτισμού των καταναλωτών κατά 85%. Καθώς προχωράμε στην εποχή της μαζικής ηλεκτροδότησης, αυτή η αλλαγή είναι απαραίτητη. Είναι αναγκαίο οι καταναλωτές να μπορούν να παράγουν τη δική τους ενέργεια, ώστε τα δίκτυα ηλεκτροδότησης να μην αδυνατούν να ανταποκριθούν εξαιτίας της πρωτοφανούς ζήτησης.
* Η κ. Ελενα Λεράν είναι γενική διευθύντρια της Διεθνούς των Καταναλωτών, ενός οργανισμού-ομπρέλας με τη συμμετοχή 200 και πλέον οργανώσεων καταναλωτών από 100 χώρες.
