Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από υπεράκτια αιολικά πάρκα είναι ένα πεδίο στο οποίο η Ελλάδα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, υπογραμμίζει ο κ. Αριστοφάνης Στεφάτος, διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ). Οχι μόνο γιατί διαθέτει το αναγκαίο αιολικό δυναμικό, αλλά και γιατί μπορεί να αναπτύξει την απαραίτητη για τα υπεράκτια αιολικά εφοδιαστική αλυσίδα, αφού υπάρχουν ελληνικές επιχειρήσεις που πρωταγωνιστούν διεθνώς στην κατασκευή υποβρύχιων ηλεκτρικών καλωδίων, καλωδίων αγκυρώσεων και στη σωληνουργία. Η χώρα διαθέτει επίσης λιμενικές εγκαταστάσεις, ναυπηγεία, υψηλής εκπαίδευσης και κατάρτισης τεχνικό, επιστημονικό και εργατικό δυναμικό. Σε ό,τι αφορά τις ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών, ο κ. Στεφάτος υπογραμμίζει πως τα θαλάσσια πάρκα θα αναπτυχθούν με κανόνες και θα αποφευχθεί η έντονη διασπορά που χαρακτήριζε τα αντίστοιχα χερσαία έργα. Σε κάθε περίπτωση, θα προηγηθεί διάλογος με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και τις τοπικές κοινωνίες.
– Θα ήθελα να σταθούμε λίγο στις αντιδράσεις που άρχισαν να εκδηλώνονται κατά της εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών πάρκων με τη δημοσιοποίηση και μόνον του Εθνικού Προγράμματος. Πόσο σας ανησυχούν; Εχετε αναρωτηθεί μήπως και εσείς ως ΕΔΕΥΕΠ αλλά και η κυβέρνηση στείλατε ένα λάθος μήνυμα, ότι πρόκειται να γεμίσουν οι ελληνικές θάλασσες με ανεμογεννήτριες;
– Το Σχέδιο Εθνικού Προγράμματος για την Υπεράκτια Αιολική Ενέργεια αποτελεί ένα τεχνοκρατικό σχέδιο, το οποίο προκύπτει από την πρωταρχική αξιολόγηση των περιοχών όπου επικρατούν ισχυροί άνεμοι και τα βάθη νερού δεν είναι απαγορευτικά. Επί αυτών των περιοχών έχουν εφαρμοστεί 17 κριτήρια αποκλεισμού βάσει σαφών και θεσμοθετημένων περιορισμών χωροταξικού χαρακτήρα. Υπ’ αυτήν την έννοια, θα μπορούσαμε να χαρακτηριστεί ως μίνι θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, για να αναδειχθούν περιοχές που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα (ΥΑΠ). Στο ίδιο πλαίσιο, και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που έχει εκπονηθεί θα μπορούσε να περιγραφεί ως πρώτη αξιολόγηση σε εθνικό επίπεδο των ενδεχόμενων επιπτώσεων και των διαθέσιμων μέτρων και μέσων περιορισμού.
Η Ελλάδα διαθέτει ένα εξαιρετικό δυναμικό για θαλάσσια αιολική ενέργεια. Επιλέξαμε όμως ένα σχεδιασμό με πολλά και σημαντικά κριτήρια αποκλεισμού περιοχών, παρότι πολλοί παράγοντες της αγοράς χαρακτήρισαν το σχέδιο συντηρητικό, λόγω των πολλών περιορισμών που εμπεριέχει, για να αποφευχθούν οι επιπτώσεις σε άλλες χρήσεις των θαλάσσιων αυτών περιοχών.
Στο πρώτο αυτό στάδιο δεν έχουν απαραιτήτως συμπεριληφθεί όλα όσα εν τέλει θα συνυπολογιστούν στην επιλογή των περιοχών όπου τελικά θα αναπτυχθούν θαλάσσια αιολικά πάρκα. Η νομοθεσία,εξάλλου, προβλέπει τη διεξαγωγή δεύτερου γύρου τεχνικών μελετών και την εκ νέου εκτέλεση ΣΜΠΕ για κάθε περιοχή που θα προκριθεί. Σε αυτό το επόμενο στάδιο, ακολουθεί η απαραίτητη λεπτομερής τεχνική περιγραφή των υπό εξέταση έργων ώστε να εντοπιστούν τυχόν επιπτώσεις και επιπλέον περιορισμοί που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Αναφορικά με τις αντιδράσεις στις οποίες αναφέρεστε, να ξεκαθαρίσω ότι σε καμία περίπτωση δεν θα γεμίσουν οι θάλασσές μας ανεμογεννήτριες. Το αντίθετο, μάλιστα, η όλη προσπάθεια γίνεται για την οργανωμένη συγκέντρωση των ανεμογεννητριών σε θαλάσσια πάρκα με κανόνες και περιορισμούς. Η λογική των έργων αυτών είναι να αποφύγουμε την έντονη διασπορά που παρατηρήσαμε με τα χερσαία έργα, σεβόμενοι το περιβάλλον και τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών.
Αυτήν την περίοδο η ΕΔΕΥΕΠ ξεκινάει νέο γύρο διαβούλευσης με τους υποψήφιους επενδυτές για να εντοπιστούν οι περιοχές ενδιαφέροντος και θα ακολουθήσει, σύμφωνα με τον νόμο, νέος κύκλος τεχνικών και περιβαλλοντικών μελετών. Σε αυτό το στάδιο θα πραγματοποιηθούν συναντήσεις στις περιφέρειες και περιοχές πλησίον των έργων για να καταγραφούν τυχόν προβληματισμοί. Επιδιώκουμε τη συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, προκειμένου να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν πληρέστερα δεδομένα για να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις. Προτεραιότητά μας αποτελεί η διεξαγωγή γόνιμου διαλόγου με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και τις τοπικές κοινωνίες, προκειμένου να καταλήξουμε σε ένα κοινώς αποδεκτό και βιώσιμο πρόγραμμα.
– Ο υπουργός κ. Σκυλακάκης χαρακτήρισε την αξιοποίηση του υπεράκτιου αιολικού δυναμικού «εθνική ευκαιρία που θα αλλάξει η εικόνα της χώρας τα επόμενα χρόνια». Αυτά τα πλεονεκτήματα, όμως, δεν έχουν αναδειχθεί στις τοπικές κοινωνίες.
Οι νέες εγκαταστάσεις μπορούν να δημιουργήσουν έως και 44.400 θέσεις εργασίας ετησίως την περίοδο 2024-2050.
– Είναι αλήθεια ότι το υπεράκτιο αιολικό δυναμικό της Ελλάδας είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικό σε όλη τη Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό προσδίδει στη χώρα μας ένα ισχυρό πλεονέκτημα, καθώς έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να καλύψει τις εσωτερικές τις ανάγκες με καθαρή ενέργεια, αλλά ενδεχομένως και να εξαγάγει καθαρή πράσινη ενέργεια. Εν μέσω της παγκόσμιας προσπάθειας για ενεργειακή μετάβαση και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, το ανταγωνιστικό αυτό πλεονέκτημα αποκτά τεράστια σημασία. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και η χώρα μας καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να εκμεταλλευθεί αυτή τη μοναδική ευκαιρία.
Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη που προκύπτουν για την Ελλάδα –όπως κατέδειξε σχετική μελέτη που διεξήγαγε ο ΙΟΒΕ για λογαριασμό της ΕΔΕΥΕΠ– η εγκατάσταση ΥΑΠ μπορεί να ενισχύσει το ΑΕΠ της χώρας έως και 1,9 δισ. ευρώ και να στηρίξει την απασχόληση, δημιουργώντας έως και 44.400 θέσεις εργασίας ετησίως την περίοδο 2024-2050. Πέραν αυτής της μελέτης του ΙΟΒΕ σε εθνικό επίπεδο, εξετάζουμε τη δυνατότητα εκπόνησης και κατά τόπους μελετών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων που θα αναδείξουν τα συγκεκριμένα οφέλη των έργων ανά περιοχή.
– Τι εισπράττετε από πλευράς των επενδυτών μετά την ανακοίνωση του Εθνικού Προγράμματος;
– Από τους επενδυτές μας εισπράττουμε μεγάλη χαρά και ικανοποίηση για τις εξελίξεις. Στη συντριπτική τους πλειονότητα χαιρέτισαν το σχέδιο με πολύ θετικά σχόλια και φαίνεται ότι το ενδιαφέρον τους είναι ισχυρό. Σχετικά με αυτό, θα ήθελα να αναφέρω το σχόλιο του Giles Dickson, διευθύνοντος συμβούλου της Wind Europe, στο πλαίσιο της φετινής COP28, που χαρακτήρισε το ελληνικό σχέδιο ως το καλύτερο αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη.
Εως σήμερα, έχουμε έρθει σε επαφή με τουλάχιστον οκτώ επενδυτικά σχήματα, έξι εκ των οποίων αποτελούν συμπράξεις μεταξύ ελληνικών και διεθνών εταιρειών ενέργειας. Δεν θα αποτελέσει έκπληξη εάν εμφανιστούν και νέοι επενδυτές, καθώς η αγορά είναι ιδιαίτερα δυναμική, όπως και οι εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Αυτό όμως που αξίζει να σημειωθεί είναι η εξωστρέφεια της χώρας και του προγράμματός μας, καθώς και το σημαντικό μέγεθος και η εμπειρία που φέρνουν μαζί τους τα επενδυτικά σχήματα.
– Θα καταφέρετε ως ΕΔΕΥΕΠ να σταθείτε στο ύψος των αυξανόμενων προσδοκιών που ευλόγως προκαλεί η διαχείριση κρίσιμων σχεδίων για την ενεργειακή μετάβαση και ενεργειακή επάρκεια της χώρας;
– Η ΕΔΕΥΕΠ έχει διανύσει μία ιδιαίτερα επιτυχημένη πορεία τα τελευταία τρία χρόνια, έχοντας επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα, κυρίως στον τομέα των υδρογονανθράκων. Μετά τον πρόσφατο μετασχηματισμό της και την ανάληψη δύο νέων τομέων δραστηριοποίησης –τα υπεράκτια αιολικά και την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα– η κύρια πρόκληση πλέον έγκειται στο να συνεχίσουμε να εκτελούμε με επιτυχία τη διευρυμένη αποστολή μας.
Εχουμε ήδη καταθέσει στα αρμόδια όργανα ένα στρατηγικό σχέδιο που προδιαγράφει τις απαραίτητες αλλαγές στο καταστατικό και τη λειτουργία της ΕΔΕΥΕΠ, προκειμένου να ανταποκριθούμε επιτυχώς στις απαιτήσεις του νέου μας, διευρυμένου, ρόλου. Βρισκόμαστε σε πλήρη ευθυγράμμιση στόχων και προτεραιοτήτων με τη διοίκηση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την κυβέρνηση. Θεωρώ, λοιπόν, ότι και με την εκπεφρασμένη πολιτική στήριξη θα εξασφαλίσουμε άμεσα τους απαραίτητους ανθρώπινους και υλικοτεχνικούς πόρους που απαιτούνται.
Ευκαιρίες ανάπτυξης της εφοδιαστικής αλυσίδας γύρω από τα πλωτά αιολικά
– Γιατί έχει συνδυαστεί τόσο στενά η ανάπτυξη του Προγράμματος με επενδύσεις στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας;
– Στην Ελλάδα συζητάμε κυρίως για πλωτά αιολικά πάρκα, τα οποία μας επιτρέπουν να απομακρυνθούμε από την ακτογραμμή και να μειώσουμε έτσι την οπτική όχληση. Κύριο χαρακτηριστικό των πλωτών αιολικών πάρκων είναι οι αυξημένες τεχνολογικές απαιτήσεις και το μεγαλύτερο κόστος τους. Συνεπώς, προκειμένου να κρατηθεί το κόστος όσο το δυνατόν χαμηλότερα, είναι σημαντικό να αναπτύξουμε εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα. Με αυτόν τον τρόπο και θα μειώσουμε το κόστος μεταφοράς όλων των εξαρτημάτων και θα δημιουργήσουμε παράλληλα μια δευτερογενή οικονομία, η οποία προσθέτει σημαντική αξία στην εθνική οικονομία.
Η δημιουργία τοπικής εφοδιαστικής αλυσίδας αλλά και το δίκτυο υποδομών που θα χρειαστεί για την υποστήριξή της θα έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο σε διάφορους τομείς τόσο της εθνικής όσο και των τοπικών οικονομιών. Σύμφωνα με τη μελέτη που διεξαγάγαμε με τον ΙΟΒΕ, εκτιμήθηκε ότι θα μπορούσαμε να καλύψουμε περισσότερο από το 50% της εφοδιαστικής αλυσίδας, με συνέπεια το συνολικό οικονομικό όφελος και οι νέες θέσεις εργασίας να αυξηθούν σχεδόν 40% σε σχέση με ένα σενάριο πολύ περιορισμένης συνεισφοράς της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας.
Θα εξυπηρετηθεί το εθνικό πρόγραμμα, αλλά και γειτονικά έργα.
– Υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον σε αυτόν τον τομέα;
– Υπάρχει μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον, καθώς η χώρα έχει σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σε αυτόν τον τομέα, της ανάπτυξης εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας. Πιο συγκεκριμένα, διαθέτουμε ήδη εταιρείες που διαπρέπουν διεθνώς στην κατασκευή υποβρύχιων ηλεκτρικών καλωδίων, καλωδίων αγκυρώσεων, και στη σωληνουργία. Διαθέτουμε επίσης λιμενικές εγκαταστάσεις και ναυπηγεία και έναν εξαιρετικά ισχυρό ναυτιλιακό τομέα. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί το υψηλής εκπαίδευσης και κατάρτισης τεχνικό, επιστημονικό και εργατικό δυναμικό της χώρας μας, που χρειάζεται σε έργα υψηλών τεχνολογικών απαιτήσεων. Αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας μας, σε συνδυασμό με τη γεωγραφική μας θέση και το ελκυστικό αιολικό δυναμικό της περιοχή μας, καθιστούν την Ελλάδα πολύ ανταγωνιστική επιλογή για τη δημιουργία εφοδιαστικής αλυσίδας που θα εξυπηρετήσει το εθνικό πρόγραμμα αλλά και γειτονικά έργα.