Την άνοιξη θα κλείσουν τέσσερα χρόνια από την πρωτοφανή εικόνα που παρουσίασε η παγκόσμια οικονομία εν τω μέσω της πανδημίας, όταν το πρώτο lockdown παρέλυσε τις βιομηχανίες ανά τον κόσμο και έκλεισε τους ανθρώπους στα σπίτια τους. Τότε η αναστολή κάθε οικονομικής δραστηριότητας εξαφάνισε τη ζήτηση για πετρέλαιο και ακολούθησε η αδιανόητη διολίσθηση των τιμών του «μαύρου χρυσού» σε αρνητικό πρόσημο. Το αποτέλεσμα ήταν να οδηγηθεί σε πτώχευση ο τότε ακμάζων κλάδος των αμερικανικών βιομηχανιών σχιστολιθικών υδρογονανθράκων και η κατάσταση έμοιαζε να προοιωνίζεται το τέλος του πετρελαίου.
Στην αρχή της εβδομάδας που πέρασε και κατόπιν μαραθωνίων διαβουλεύσεων, η σύνοδος για το κλίμα στο Ντουμπάι κατέληξε σε μια συμφωνία που για πρώτη φορά στην ιστορία αυτών των συνόδων μιλάει για απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Οχι για κατάργησή τους, πάντως. Τρεις ημέρες αργότερα, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) ανακοίνωσε ότι υποχωρεί η ζήτηση για πετρέλαιο και προέβλεψε πως η τάση θα συνεχιστεί και το επόμενο έτος, επικαλούμενη τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που σημειώνουν οι μεγαλύτερες οικονομίες. Δεδομένου ότι η αδήριτη ανάγκη για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έχει πράγματι δώσει ώθηση σε μια παγκόσμια προσπάθεια για μείωση των εκπομπών καυσαερίων και επομένως μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, οι δύο αυτές ειδήσεις φαίνεται να προοιωνίζονται και πάλι το τέλος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ενα τέλος που βρίσκεται, όμως, ακόμη αρκετά μακριά.
Οι αμερικανικές εταιρείες παράγουν 13,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα, υπερβαίνοντας την παραγωγή της Ρωσίας ή της Σαουδικής Αραβίας.
Η πραγματικότητα διαψεύδει για μία ακόμη φορά τις εντυπώσεις, αν κρίνουμε τουλάχιστον από τη δραστηριότητα των βιομηχανιών ορυκτών καυσίμων. Οι αμερικανικές πετρελαϊκές δαπανούν δισεκατομμύρια δολάρια για να κλείσουν συμφωνίες που υποδηλώνουν ότι η ζήτηση θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα για τουλάχιστον μερικές δεκαετίες ακόμη. Τελευταία στη σειρά ήταν μέσα στην εβδομάδα η συμφωνία της Occidental Petroleum, που ανακοίνωσε ότι θα εξαγοράσει την αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού πετρελαίου CrownRock έναντι 12 δισ. δολ. Εχουν, άλλωστε, προηγηθεί οι συμφωνίες που συνήψαν τον Οκτώβριο δύο πετρελαϊκοί κολοσσοί, η ExxonMobil που κατέβαλε 60 δισ. δολ. για την εξαγορά της σχιστολιθικής Pioneer Natural Resources και η Chevron που λίγες ημέρες αργότερα κατέβαλε 53 δισ. δολ. για την εξαγορά της σχιστολιθικής Hess.
Οι πετρελαϊκοί κολοσσοί έχουν συγκεντρώσει δυσθεώρητα κέρδη τα τελευταία χρόνια, συχνά προκαλώντας συζητήσεις και προβληματισμό για ενδεχόμενη πρόσθετη φορολόγησή τους. Τα χρησιμοποιούν, όμως, εν μέρει για να επενδύσουν σε νέα σχέδια εξόρυξης και εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων. Προσφάτως δόθηκαν στη δημοσιότητα στοιχεία που φέρουν τις αμερικανικές πετρελαϊκές να παράγουν 13,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα, υπερβαίνοντας την παραγωγή της Ρωσίας ή της Σαουδικής Αραβίας. Και το αποτέλεσμα της πυρετώδους παραγωγής είναι να υποχωρεί η τιμή του «μαύρου χρυσού», παρά τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Παράγοντες της βιομηχανίας υδρογονανθράκων εκτιμούν πως οι επενδύσεις στον αμερικανικό τομέα του σχιστολιθικού πετρελαίου έχουν αυξηθεί κατά τουλάχιστον 30%. Και την ίδια στιγμή αυξάνονται οι επενδύσεις στις εξορύξεις για πετρέλαιο σε βαθιά νερά σε Βραζιλία, Γουιάνα, Κόλπο του Μεξικού και Δυτική Αφρική.
Σε επίπεδα ρεκόρ η παγκόσμια χρήση άνθρακα το 2023
Μέσα στο έτος που τελειώνει η παγκόσμια χρήση άνθρακα εκτοξεύθηκε σε επίπεδα ρεκόρ καθώς παραμένει ιδιαιτέρως υψηλή η ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η εικόνα προκύπτει από στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα την Παρασκευή η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) και μόνο στοιχείο αισιοδοξίας σε ό,τι αφορά τη στροφή στην πράσινη ενέργεια είναι η διαπίστωσή της πως μειώνεται μόνον στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ, κατά 20% σε κάθε μία, η χρήση του πλέον ρυπογόνου από τα ορυκτά καύσιμα.
Οπως τονίζει η ΙΕΑ, η ζήτηση για άνθρακα αυξήθηκε κατά 1,4% μέσα στο 2023 υπερβαίνοντας τα 8,5 δισ. μετρικούς τόνους για πρώτη φορά. Καθοριστική ήταν η αύξηση της ζήτησης κατά 8% από την Ινδία αλλά και κατά 5% από την Κίνα, καθώς στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ασίας αυξάνονται με αλματώδεις ρυθμούς οι ανάγκες για ηλεκτρική ενέργεια, ενώ ταυτοχρόνως μειώνεται η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΙΕΑ, η χρήση άνθρακα δεν πρόκειται να αρχίσει να μειώνεται πριν από το 2026, οπότε αναμένεται πως θα έχει αυξηθεί η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ΙΕΑ εκτιμά πως τότε θα καταστεί δυνατόν να μειωθεί η χρήση άνθρακα κατά 2,3% σε σύγκριση με τα επίπεδα του τρέχοντος έτους ανεξάρτητα από το κατά πόσον θα έχει σημειωθεί πρόοδος σε άλλες πολιτικές προώθησης της καθαρής ενέργειας.
Ακόμη και μετά το 2026, πάντως, η παγκόσμια κατανάλωση άνθρακα αναμένεται να παραμείνει σε επίπεδα σαφώς πάνω από τα 8 δισ. μετρικούς τόνους, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΙΕΑ που προειδοποιεί πως η μείωση στη χρήση άνθρακα θα έπρεπε να γίνει με πολύ ταχύτερους ρυθμούς προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού.
Πρωταγωνίστρια η Κίνα, μειώθηκε μόνο σε ΗΠΑ και Ε.Ε. κατά 20% σε κάθε μία.
Η Κίνα αναμένεται πως μέσα σε τρία χρόνια θα αντιπροσωπεύει πάνω από το 50% της παγκόσμιας αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και έτσι θα μπορέσει να μειώσει τη χρήση άνθρακα μέσα στο επόμενο έτος με στόχο να τη μηδενίσει το 2026. Δεδομένου ότι η Κίνα αντιπροσωπεύει το ήμισυ της παγκόσμιας κατανάλωσης άνθρακα, η πορεία της προς την κατάργησή του είναι ελπιδοφόρα καθώς αποτελεί προϋπόθεση για τη γενικότερη μείωση της χρήσης τού πλέον ρυπογόνου καυσίμου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προς το παρόν, πάντως, η Κίνα μαζί με την Ινδία και τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα της παγκόσμιας κατανάλωσης άνθρακα. Ειδικότερα, η κατανάλωση στη Νοτιοανατολική Ασία εκτιμάται πως έχει υπερβεί φέτος το άθροισμα της κατανάλωσης σε ΗΠΑ και Ε.Ε.
Πηγή: Reuters
Η αντίδραση
20 δισ
δολάρια, μόλις το 2,5% των κεφαλαιουχικών δαπανών της, αφιέρωσε η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 2022.
Η πρόβλεψη
Προεξοφλώντας την επιβίωση των ορυκτών καυσίμων για μεγάλο χρονικό διάστημα, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου, που αντιπροσωπεύει μεγάλο εύρος ενεργειακών εταιρειών, τόνισε μέσα στην εβδομάδα ότι «η ζήτηση για προσιτή και αξιόπιστη ενέργεια θα εξακολουθήσει να αυξάνεται καθώς αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός και ο κόσμος χρειάζεται περισσότερες πηγές ενέργειας, όχι λιγότερες».
21,85 δισ.
δολάρια θα επενδύσουν οι πετρελαϊκές της Νορβηγίας το 2024 σε σχέδια ορυκτών καυσίμων, κατά 9% περισσότερα από το περασμένο έτος.
Ο κίνδυνος
Στο τελευταίο Παγκόσμιο Συνέδριο Πετρελαίου που έγινε τον Σεπτέμβριο στον Καναδά, ο επικεφαλής της Exxon, Ντάρεν Γουντς, χαρακτήρισε όχι μόνον αδύνατη αλλά και επικίνδυνη μια εσπευσμένη κατάργηση του πετρελαίου, δεδομένου ότι αυξάνεται διαρκώς η παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια και χαρακτήρισε «ευσεβείς πόθους» την προσδοκία πως «θα μεταβούμε με ένα άλμα από εκεί που είμαστε σήμερα σε αυτό που θέλουμε για το αύριο».