Με τους καλύτερους οιωνούς φαίνεται πως κλείνει το 2023 για την εγχώρια αγορά εργασίας, καθώς τον περασμένο Νοέμβριο και για δεύτερο συνεχόμενο μήνα η ανεργία εκτιμήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) με μονοψήφιο ποσοστό, στο 9,4%. Μάλιστα, αν και το ποσοστό παρέμεινε αμετάβλητο σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2023, τα χαμόγελα διατηρήθηκαν στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, αφού αντίστοιχο ποσοστό ανεργίας πριν από τους δύο αυτούς μήνες είχε να προκύψει από τον Ιούνιο του 2009, ήτοι πριν από σχεδόν 14 χρόνια. Ενα χρόνο πριν, τον Νοέμβριο του 2022, το ποσοστό ανεργίας ήταν στο 11,9%, στοιχείο που αποδεικνύει ότι μέσα σε έναν χρόνο υπήρξε σημαντική αποκλιμάκωση ενός από τα σημαντικότερα και δυσκολότερα στην αντιμετώπισή τους προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, της ανεργίας, κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες.
Το ποσοστό της ανεργίας στη χώρα μας κινείται σταθερά καθοδικά από τον περυσινό Απρίλιο, δηλαδή για επτά μήνες. Ειδικότερα, από το 11,6% του Απριλίου 2023, η ανεργία υποχώρησε στο 11,2% έναν μήνα μετά, τον Μάιο. Στη συνέχεια για ένα δίμηνο (Ιούνιος – Ιούλιος) σταθεροποιήθηκε στο 11%, για να σπάσει αρχικά το ψυχολογικό όριο του 11% τον Αύγουστο, υποχωρώντας στο 10,6% και τον Σεπτέμβριο, όταν υπολογίστηκε στο 10,1%. Τον Οκτώβριο, για πρώτη φορά έπειτα από 14 χρόνια έπεσε σε μονοψήφιο ποσοστό, καταγράφοντας μάλιστα σημαντική μείωση προκειμένου να φθάσει το 9,4%, ποσοστό στο οποίο διατηρήθηκε και τον περασμένο Νοέμβριο.
Καθώς βέβαια το πρόβλημα της ανεργίας δεν είναι εύκολο ή μονοδιάστατο, κατά τον συγκεκριμένο μήνα Νοέμβριο οι απασχολούμενοι μειώθηκαν σε σχέση με τον αμέσως προηγούμενο Οκτώβριο του 2023 και αυξήθηκαν οριακά, κατά τον Νοέμβριο του 2022. Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι απασχολούμενοι κατά τον Νοέμβριο ανήλθαν σε 4.161.930 άτομα σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 0,3%, που αντιστοιχεί σε 12.025 άτομα, σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2022. Σε σχέση δε με έναν μήνα πριν, ήτοι τον Οκτώβριο του 2023, οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 2,1% ή κατά 87.722 άτομα.
Τον Οκτώβριο 2023 η ανεργία έπεσε σε μονοψήφιο ποσοστό για πρώτη φορά έπειτα από 14 χρόνια.
Οσο για τους ανέργους, αυτοί περιορίστηκαν σε 429.806 άτομα, σημειώνοντας μείωση κατά 130.997 άτομα σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2022 (-23,4%) και κατά 12.156 σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2023 (-2,8%).
Και αντίστοιχα, τα άτομα κάτω των 75 ετών που δεν περιλαμβάνονται στο εργατικό δυναμικό, ή «άτομα εκτός του εργατικού δυναμικού», δηλαδή όσοι δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, ανήλθαν σε 3.198.315, σημειώνοντας αύξηση κατά 91.820 σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2022 (3%) και κατά 97.602 άτομα σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2023 (3,1%).
Η ανεργία είναι κατά κύριο λόγο «γυναικείο πρόβλημα», κάτι που διαπιστώνεται σε μηνιαία βάση. Ετσι και τον Νοέμβριο του 2023 η ανεργία ήταν υψηλότερη στις γυναίκες, παραμένοντας σε διψήφιο ποσοστό και συγκεκριμένα στο 11,7%, έναντι 7,5% στους άνδρες. Σε υψηλά επίπεδα παραμένει άλλωστε η ανεργία και όσον αφορά τις μικρότερες ηλικίες. Συγκεκριμένα, στους νέους ηλικίας 15-24 ετών, η ανεργία τον Νοέμβριο του 2023 υπολογίστηκε στο 27,3%, μειωμένη από το 31,1% του αντίστοιχου μήνα το 2022, αλλά και αυξημένη συγκριτικά με το 23,7% που είχε καταγραφεί τον περασμένο Οκτώβριο.
Βρήκαν δουλειά 25.000 άνεργοι μέσω προγραμμάτων της ΔΥΠΑ
Καθοριστικής σημασίας στην προσπάθεια μείωσης της ανεργίας ήταν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 ο ρόλος που διαδραμάτισε το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), μέσω των τεσσάρων ειδικών προγραμμάτων που επιχορηγήθηκαν από αυτό, εντάχθηκαν στην αγορά εργασίας 25.000 άνεργοι. Παράλληλα, η ΔΥΠΑ υλοποιεί τη μεγαλύτερη δράση που έχει γίνει ποτέ στη χώρα μας, με στόχο την κατάρτιση 500.000 πολιτών σε ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες έως το 2025, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Επιπλέον, και το 2024, στοχεύει στη δημιουργία 50.000 νέων θέσεων εργασίας, «με έμφαση στις πληθυσμιακές ομάδες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ένταξή τους στην αγορά εργασίας», επισημαίνει ο διοικητής της Σπύρος Πρωτοψάλτης, κυρίως με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Πρόκειται για προγράμματα που θα επιδοτήσουν την απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας, τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, καθώς και την πρόσληψη ανέργων σε νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, θα ξεκινήσουν αιτήσεις για μια ολοκληρωμένη παρέμβαση (συμβουλευτική, κατάρτιση και απασχόληση) για 7.500 ανέργους, τέσσερις πιλοτικές δράσεις σε διαφορετικές περιοχές της χώρας για συνολικά 22.500 ωφελουμένους, καθώς και μια μεγάλη δράση για νέους, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.
Αλλωστε, όπως φαίνεται και από τα στοιχεία που παρουσιάζει η «Κ», στόχος των πέντε προγραμμάτων που χρηματοδοτήθηκαν κατά το προηγούμενο διάστημα από το Ταμείο Ανάκαμψης ήταν η στήριξη ανέργων που ανήκουν σε ειδικές και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ατόμων ηλικίας άνω των 45 ετών, γυναικών αλλά και νέων, με έμφαση στην πράσινη οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις συνολικά 25.166 προσλήψεις που πραγματοποιήθηκαν, οι 14.489 αφορούσαν νέους ανέργους ηλικίας έως 29 ετών, για την απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας. Αλλες 4.248 θέσεις εργασίας αφορούσαν ωφελουμένους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα απασχόλησης μακροχρόνια ανέργων ηλικίας 45 ετών και άνω, ενώ οι υπόλοιπες θέσεις καλύφθηκαν μέσω του προγράμματος απασχόλησης ανέργων με έμφαση στην πράσινη οικονομία και τις γυναίκες (3.251 ωφελούμενοι), απασχόλησης ανέργων που αντιμετωπίζουν εμπόδια στην ένταξη ή επανένταξή τους στην αγορά εργασίας (2.454 ωφελούμενοι) και απασχόλησης ανέργων που ανήκουν σε ειδικές και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (724 ωφελούμενοι).
Τα προγράμματα χρηματοδοτήθηκαν με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Να σημειωθεί ότι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, για το 2024 έχουν εξασφαλιστεί πόροι τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ για την εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος αναπροσαρμογής του επιδόματος ανεργίας, με στόχο τη δικαιότερη κατανομή και την ενίσχυση του ανταποδοτικού χαρακτήρα του, καθώς και τη διεύρυνση της στήριξης των ανέργων. Ακόμη, στο υπουργείο Εργασίας και τη ΔΥΠΑ βρίσκονται σε διαδικασία μελέτης, καθώς με τη συνδρομή και του ΟΟΣΑ εξετάζεται ένα διαφοροποιημένο μοντέλο για τη δικαιότερη κατανομή του επιδόματος, μέσω της στενότερης διασύνδεσής του με το εργασιακό ιστορικό του ανέργου. Ταυτόχρονα εξετάζεται το πώς θα μπορούσε το επίδομα ανεργίας να είναι υψηλότερο, κυρίως τους πρώτους μήνες ανεργίας, ώστε να μην είναι τόσο απότομη η μείωση εισοδήματος, ανάλογα με τον ασφαλιστικό βίο του ανέργου και να αποκλιμακώνεται σταδιακά.
Ανοιχτά μέτωπα για τη νέα υπουργό Εργασίας
Με αυξημένες ευθύνες αλλά και απαιτήσεις επανέρχεται στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων η Δόμνα Μιχαηλίδου. Από την πρώτη κιόλας ημέρα ανάληψης των νέων, αναβαθμισμένων αρμοδιοτήτων της, η νέα υπουργός Εργασίας θα πρέπει να συνεργαστεί με τους υφυπουργούς Βασίλη Σπανάκη και Πάνο Τσακλόγλου και να ασχοληθεί με «καυτά» θέματα, όπως η περαιτέρω μείωση της ανεργίας με αύξηση της απασχόλησης, που όπως δείχνουν και τα στοιχεία δεν θα επιτευχθεί εύκολα, με δεδομένα και τα δομικά προβλήματα της εγχώριας αγοράς εργασίας. Δυσκολίες κρύβει και η διαδικασία εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας εργασίας στο λιανεμπόριο και τη βιομηχανία, αλλά και του ελέγχου της αγοράς, αναφορικά με τον χρόνο εργασίας, την εφαρμογή των τριετιών και βέβαια των συνθηκών ασφαλείας στους χώρους εργασίας. Αμεσα θα πρέπει να ξεκινήσουν οι διαδικασίες προκειμένου, εντός του Απριλίου, να «κλειδώσει» και το ύψος του νέου κατώτατου μισθού, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι βάσει των δημοσιονομικών μεγεθών δεν μπορεί να υπερβεί φέτος το 5%.
Στο ασφαλιστικό, η εφαρμογή ενιαίων κανόνων ασφάλισης και παροχών στον ΕΦΚΑ, η αναμόρφωση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων, καθώς και η περικοπή των συντάξεων χηρείας, είναι τρία θέματα που «καίνε» δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχους. Ισως ένα από τα πλέον μεγάλα αγκάθια είναι οι μειώσεις στις συντάξεις χηρείας, που έπρεπε να έχουν γίνει από το 2020, όμως εκκρεμούν ακόμη.
Οι περικοπές προβλέπονταν από τον νόμο Κατρούγκαλου και οι πρώτες έπρεπε να υλοποιηθούν το 2020, όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε στον ιδιωτικό τομέα και πλέον πρέπει η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας να βρει τρόπο να επιβάλει τις περικοπές, με τον πλέον δίκαιο τρόπο. Δίκαιος τρόπος αναζητείται και για την εφαρμογή της «εγκυκλίου Τσακλόγλου», που προβλέπει την περικοπή της δεύτερης εθνικής σύνταξης σε περίπτωση λήψης μιας εθνικής από ίδιο δικαίωμα. Εντός του 2024 εκτιμάται ότι θα υπογραφεί ο νέος Ενιαίος Κανονισμός Παροχών και Ασφάλισης του ΕΦΚΑ, με τους ειδικούς να εκτιμούν πως θα μπει… ψαλίδι σε μια σειρά από παροχές.
