Τουλάχιστον σε τρία μικρά περιφερειακά αεροδρόμια τη χρονιά που πέρασε υπήρξε ένα περιστατικό δυσλειτουργίας. Τον Ιούνιο, επειδή αρρώστησε ο μοναδικός ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας, το αεροδρόμιο της Κάσου έκλεισε για μία ολόκληρη μέρα, ενώ τον Ιούλιο ταξιδιώτες στη Σύρο έχασαν τις πτήσεις τους λόγω φυσικής εξάντλησης του μοναδικού υπαλλήλου του αεροδρομίου στο κυκλαδίτικο νησί.
Πρόσφατα, τα Χριστούγεννα, 63χρονος ασθενής έχασε τη ζωή του διότι δεν κατέστη εφικτό να μεταφερθεί άμεσα από το αεροδρόμιο της Καρπάθου στη Ρόδο. Και τα τελευταία χρόνια στα αεροδρόμια της Ικαρίας, της Μήλου, της Κοζάνης, της Νάξου, της Καστοριάς υπήρξαν ακυρώσεις πτήσεων λόγω ασθενείας του μοναδικού υπαλλήλου.
Μελέτη υπολογίζει ότι η Ελλάδα ανήκει στις ευρωπαϊκές χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό αεροδρομίων, με ελαφρώς περισσότερα από 3.380 τετραγωνικά χιλιόμετρα να αντιστοιχούν ανά αερολιμένα.
Εξαιρουμένων των 14 μεγαλυτέρων περιφερειακών αεροδρομίων που διαχειρίζεται η Fraport Greece, υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα ακόμη 23 μικρότερα, από τα οποία ελάχιστα εμφανίζουν ετήσια επιβατική κίνηση άνω των 100.000 ατόμων, ενώ ο συνολικός αριθμός επιβατών τους δεν υπερβαίνει τα 3,5 εκατ.
Εξαίρεση αποτελεί το αεροδρόμιο της Πάρου, όπου μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αναβάθμισής του, ο αριθμός επιβατών αυξάνεται διαρκώς αγγίζοντας τις 200.000. Οπως και το αεροδρόμιο της Καλαμάτας, που διακίνησε το περασμένο καλοκαίρι περίπου 300.000 ταξιδιώτες και φέτος εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί η παραχώρησή του σε ιδιώτες. Για περίπου όμως 15 αεροδρόμια από τα 23 για τα οποία το Υπερταμείο δρομολογεί την ιδιωτικοποίησή τους, η εύρυθμη λειτουργία τους εάν δεν είναι εγγυημένη είναι, ενίοτε, αβέβαιη.
Εξαιρουμένων των 14 μεγαλύτερων που διαχειρίζεται η Fraport Greece, υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα ακόμη 23 μικρότερα.
Στα 15 μικρά περιφερειακά αεροδρόμια δεν υπάρχει έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας, αλλά μόνο η παροχή πληροφοριών πτήσης που αφορά την κίνηση αεροσκαφών, τη σύνταξη και διαβίβαση σχεδίων πτήσης κ.λπ. Ως εκ τούτου, η προσγείωση και απογείωση γίνεται με ευθύνη του κυβερνήτη. Τον χειμώνα τα μικρά αεροδρόμια της περιφέρειας λειτουργούν μερικές μόνον ώρες. Για παράδειγμα, οι αερολιμένες σε Μήλο και Νάξο λειτουργούν έως 6-7 ώρες, από το πρωί μέχρι το μεσημέρι, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των αεροδρομίων διαθέτει έναν μόνο υπάλληλο.
«Νομοτελειακά η ύπαρξη ενός μόνον υπαλλήλου σημαίνει ότι σε περίπτωση ασθένειάς του το αεροδρόμιο θα κλείσει», αναφέρει ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Τηλεπικοινωνιακών (AFISO) ΥΠΑ Γιώργος Κωνσταντινάκης. Κατ’ επέκταση, ο μοναδικός υπάλληλος ενός μικρού αεροδρομίου θα πρέπει να είναι διαθέσιμος ολόκληρο το 24ωρο, ώστε να είναι σε θέση να ανοίξει το αεροδρόμιο σε περίπτωση που απαιτηθεί αεροδιακομιδή. Η κατάσταση θα μπορούσε να τεθεί εκτός ελέγχου, εάν κριθεί απαραίτητη η συνδρομή εξειδικευμένου τεχνικού σε αεροδρόμιο με έναν μόνο υπάλληλο και σε ημέρα αργίας, όπως φέρεται να συνέβη στην Κάρπαθο ανήμερα τα Χριστούγεννα.
Κατά μία εκδοχή, ούτε ο υποσταθμός ρεύματος ούτε η γεννήτρια λειτούργησαν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει φως στον διάδρομο προσαπογείωσης και το ραδιοβοήθημα –εξοπλισμός που απαιτεί σταθερή παροχή ρεύματος– να μη λειτουργεί. Ετσι, χάθηκε πολύτιμος χρόνος, σύμφωνα με την ίδια εκδοχή, επειδή χρειάστηκε να μεταβεί στο αεροδρόμιο τεχνικός από απομακρυσμένο χωριό της Καρπάθου. Παράγοντες των αερομεταφορών υποστηρίζουν πως η χρήση αεροβοηθήματος, που αποτελεί σύστημα πλοήγησης, θα μπορούσε να καταστεί περιττή εάν είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται για να είναι σε θέση τα αεροσκάφη να χρησιμοποιούν το δικό τους σύστημα πλοήγησης.
Με στόχο την ενίσχυση του προσωπικού στα μικρά περιφερειακά αεροδρόμια, όπου τα κενά καλύπτονται με έκτακτες μετακινήσεις ή αποσπάσεις από κεντρικές μονάδες, στα 15 περιφερειακά αεροδρόμια εκτιμάται ότι θα έχουν προστεθεί έξι νέοι υπάλληλοι μέχρι την άνοιξη, ενώ δρομολογούνται ακόμη εννέα προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ. Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρουν παράγοντες των αερομεταφορών, τα περίπου 110 στελέχη που παρέχουν υπηρεσίες πληροφοριών πτήσεων σε συνολικά 40 αεροδρόμια, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν παραγωγικότερα, αν γινόταν χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών.
Στις αερομεταφορές έχουν στραμμένο το βλέμμα τους στο έργο ύψους 77 εκατ. ευρώ της ψηφιοποίησης των υφιστάμενων πύργων ελέγχου, αρχικά, στην πλειονότητα των 14 αεροδρομίων που διαχειρίζεται η Fraport Greece. Αναπόσπαστο τμήμα του είναι η ύπαρξη απομακρυσμένου κέντρου ελέγχου (ROC) που θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τους υφιστάμενους πύργους ελέγχου, επιτρέποντας τη συνέχιση της λειτουργίας τους σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, υβριδικών απειλών ή κυβερνοεπιθέσεων. Ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας γίνεται μέσω οθονών, που τροφοδοτούνται με υλικό από τις κάμερες υψηλής ευκρίνειας και τους αισθητήρες υψηλής ευαισθησίας που έχουν τοποθετηθεί σε ένα αεροδρόμιο.
Η συγκεκριμένη τεχνολογία, που προσαρμόζεται στο μέγεθος και τη χωρητικότητα ενός αερολιμένα, περιλαμβάνει εργαλεία και εφαρμογές ανίχνευσης αεροσκαφών και αντικειμένων, παρακολούθησης και επαυξημένης πραγματικότητας. Ετσι, ο ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας αποκτάει επιπλέον… μάτια, καθώς η πανοραμική εικόνα των καμερών καλύπτει τα «τυφλά σημεία» των αεροδρομίων, ενώ μέσω των ειδικών αισθητήρων παρέχονται πληροφορίες για την κατάσταση των αεροπλάνων, την ασφάλεια ενός αεροδρομίου και της περιμέτρου αυτού.
Ο σχεδιασμός αυτός του υπουργείου Υποδομών, που εκτιμάται ότι θα επεκταθεί σε δεύτερη φάση στα μικρότερα περιφερειακά αεροδρόμια, έχει προκαλέσει την αντίδραση της Ενωσης Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας Ελλάδας (ΕΕΕΚΕ) και ευρωπαϊκών φορέων (στους οποίους η ΕΕΕΚΕ ανήκει) που αναφέρουν ότι απουσιάζουν οι απόψεις των αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας, ενώ επιχειρείται η αποδυνάμωση της φυσικής παρουσίας σε στρατηγικής σημασίας αεροδρόμια. Ωστόσο, κατά τον αντίλογο, η τοποθέτηση απομακρυσμένων πύργων ελέγχου θα οδηγήσει στην ελαχιστοποίηση των καθυστερήσεων των πτήσεων και αποτελεί αποκλειστική ευθύνη και απόφαση της κυβέρνησης, που έχει και τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας της χώρας. Την ίδια στιγμή, δρομολογούνται προσλήψεις στην ΥΠΑ υπαλλήλων, γεγονός που σηματοδοτεί πως οι ψηφιακοί πύργοι ελέγχου «δεν θα οδηγήσουν σε κατάργηση θέσεων εργασίας».
Επίσης, το έργο των 77 εκατ. ευρώ συμβάλλει στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων του Δημοσίου το οποίο, βάσει όσων ορίζουν οι συμβάσεις παραχώρησης, υποχρεούται να παρέχει την απαιτούμενη χωρητικότητα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας για να εξυπηρετήσει το σύνολο των πτήσεων για τις οποίες γίνονται αιτήσεις στην Εθνική Αρχή Συντονισμού Πτήσεων. H Σουηδία υπήρξε η πρώτη στον κόσμο χώρα που εφάρμοσε, την άνοιξη του 2015, το λεγόμενο «σύστημα απομακρυσμένου πύργου», το οποίο δοκιμάστηκε και λειτούργησε στα αεροδρόμια Örnsköldsvik και Sundsvall. Τέτοιου είδους έργα έχουν υλοποιηθεί στο London City Airport, που βρίσκεται 9,5 χιλιόμετρα ανατολικά του κεντρικού Λονδίνου, όπως και στα αεροδρόμια της Βουδαπέστης και της Δρέσδης.