Η 24χρονη Νία Χόλαντ, μια διδακτορική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, βγάζει ελάχιστα χρήματα αναλαμβάνοντας διάφορες ερευνητικές θέσεις στο πανεπιστήμιο. Αλλά μόλις ξόδεψε 2.500 δολάρια για να αγοράσει μία βίντατζ τσάντα Chanel, δίνοντας όσες οικονομίες είχε βάλει στην άκρη.
Γνωρίζει ότι θα ήταν πιο συνετό να ξοδέψει αυτά τα χρήματα σε κάτι άλλο, να τα επενδύσει ή έστω να τα αποταμιεύσει. Ομως, όπως λέει στο Bloomberg, δεν νιώθει ότι η κίνησή της αυτή ήταν ανεύθυνη. Γνωρίζοντας ότι τα παραδοσιακά ορόσημα της ενήλικης ζωής –όπως το να αγοράσει το δικό της σπίτι, να κάνει οικογένεια κ.λπ.– είναι τόσο άπιαστα για εκείνη, νιώθει ότι δεν θα έκανε και τόση διαφορά εάν αρνιόταν στον εαυτό της αυτές τις «μικρές πολυτέλειες».
Συνήθως, οι άνθρωποι που δεν τα πηγαίνουν πολύ καλά οικονομικά περιορίζουν τις δαπάνες τους. Αλλά η νεότερη γενιά κάνει ακριβώς το αντίθετο, αφού πιστεύει ότι το οικονομικό της μέλλον είναι καταδικασμένο έτσι κι αλλιώς. Τα μεγάλα φοιτητικά δάνεια, το αυξημένο κόστος ζωής και οι αλλαγές στην αγορά εργασίας σημαίνουν ότι είναι δύσκολο γι’ αυτή τη γενιά να επιτύχει οικονομικούς στόχους, όπως είναι η αγορά ενός σπιτιού. Γι’ αυτό και το 27% των Αμερικανών παραδέχεται ότι επιδίδεται στο λεγόμενο «doom spending» (δαπάνες της απελπισίας), για να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ανησυχεί για τα πάντα. Τα ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα ανάμεσα στους Millennials και τους Gen Z, καθώς φτάνουν το 43% και το 35% αντίστοιχα.
Tα συναισθήματα μοιρολατρίας και οι αντιπαραγωγικές καταναλωτικές συνήθειες έχουν γίνει πιο συνηθισμένες τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την κρίση του 2008 και την πανδημία. Γιατί τότε ο κόσμος άρχισε να συνειδητοποιεί ότι «ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας και της αποτυχίας του βρίσκεται εκτός του δικού του ελέγχου», όπως εξηγεί ο καθηγητής Οικονομικών στο Χάμιλτον Κόλετζ, Στέφεν Γου.
Βέβαια, καθώς σχεδόν οι μισοί νέοι στις ΗΠΑ ζουν ακόμη με τους γονείς τους, το να χρησιμοποιούν το έξτρα εισόδημά τους για αγορές που τους κάνουν να αισθάνονται καλά, μοιάζει δικαιολογημένο. Και όταν βλέπουν τα social media γεμάτα με συνομηλίκους τους που τρώνε σε πολυτελή εστιατόρια, πηγαίνουν ακριβές διακοπές και αγοράζουν προϊόντα από γνωστά brands, νιώθουν πως νομιμοποιούνται να κάνουν το ίδιο.
Ετσι, το «doom spending» σε πολλές περιπτώσεις, κινδυνεύει να γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία, καθώς όσοι ξοδεύουν όλες τους τις αποταμιεύσεις σε ένα πολυτελές lifestyle υπονομεύουν την ικανότητά τους να επιτύχουν τους πιο μακροπρόθεσμους οικονομικούς στόχους τους.