Παρέμεινε και μάλιστα ενισχυμένη η πρωταγωνιστική θέση των ακινήτων στις άμεσες ξένες επενδύσεις το 2023, όπως δείχνουν τα στοιχεία, συντηρώντας τον προβληματισμό για το αν και πώς θα μπορέσει να αλλάξει τελικά το παραγωγικό πρότυπο της χώρας.
Είναι γεγονός ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν «αναστηθεί» τα τελευταία χρόνια, από τα μόλις 249 εκατ. ευρώ το μοιραίο 2010, στο ρεκόρ των 7,9 δισ. ευρώ το 2022. Ωστόσο, οι ξένοι επενδυτές προτιμούν να επενδύουν σε μεγάλο βαθμό σε τουρισμό και ακίνητα και όχι στη βιομηχανία ούτε γενικότερα στη δημιουργία εξαρχής νέων παραγωγικών μονάδων, των λεγομένων greenfield επενδύσεων.
Ειδικά το 2023, από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος προκύπτει ότι ενώ το σύνολο των άμεσων ξένων επενδύσεων θα είναι πιθανώς χαμηλότερο από το ρεκόρ του 2022, οι επενδύσεις σε ακίνητα θα εκτιναχθούν. Συγκεκριμένα, το 9μηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου οι άμεσες ξένες επενδύσεις ήταν 3,9 δισ. ευρώ και άρα τις χωρίζει απόσταση από τα 7,9 δισ. του 2022.
Αντιθέτως, οι επενδύσεις σε ακίνητα έφτασαν σε 1,6 δισ. από 1,2 δισ. ευρώ που ήταν το 9μηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 30%. Συνολικά, το 2022 οι άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα ήταν περίπου 2 δισ. ευρώ, δηλαδή το 25% του συνόλου. Στην εκτίναξη αυτή του 2023 έχει συμβάλει ασφαλώς η αυστηροποίηση των προϋποθέσεων για τη χορήγηση της «χρυσής βίζας», που ώθησε πολλούς ξένους αγοραστές να σπεύσουν να την εξασφαλίσουν εγκαίρως, πριν ισχύσουν τα νέα μέτρα.
Τα κόκκινα δάνεια
Επιπλέον, οι αναλυτές σημειώνουν ότι οι επενδύσεις σε χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, όπως εμφανίζονται στα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, ύψους 2,4 δισ. ευρώ το 2022 (δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία για το 2023) αφορούν κι αυτές, εμμέσως έως έναν βαθμό, ακίνητα. Κι αυτό γιατί στην κατηγορία αυτή εντάσσονται τα κεφάλαια που τοποθετούνται για την αγορά κόκκινων δανείων από τα funds.
To σύνολο των ΑΞΕ το 2023 θα είναι χαμηλότερο από το ρεκόρ του 2022, αλλά οι εισροές κεφαλαίων σε ακίνητα έχουν εκτιναχθεί.
Εξάλλου, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου (όπως προκύπτουν από το ΑΕΠ), δείχνουν ότι οι επενδύσεις σε κατασκευή σπιτιών το 9μηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου αυξήθηκαν στο 14,7% του συνόλου (3,2 δισ.) από 10,7% του συνόλου την ίδια περίοδο του 2022. Το ποσοστό αυτό, βεβαίως, δεν έχει καμία σχέση με το 42% των επενδύσεων που αντιπροσώπευαν τα σπίτια το 2007.
Είναι επίσης πολύ χαμηλά σε σύγκριση με το αντίστοιχο 27,9% της Ευρωζώνης. Ωστόσο, αυτό οφείλεται στην πολύ χαμηλή βάση εκκίνησης, σχεδόν μηδενισμό τα χρόνια της κρίσης. Ετσι, η αύξηση αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη, με τους οικονομολόγους να σχολιάζουν ότι αν συνεχιστεί χωρίς να αυξηθούν αντίστοιχα άλλες παραγωγικές επενδύσεις παγίων, υπάρχει κίνδυνος να επαναληφθεί το στρεβλό μοντέλο του παρελθόντος.
Διευκρινίζεται ότι οι επενδύσεις που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ αφορούν κατασκευές σπιτιών που προσμετρώνται στο ΑΕΠ και δεν ταυτίζονται με τις άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα, οι οποίες αφορούν συχνά αγορά υφιστάμενων ακινήτων και όχι ανέγερση νέων.
Οι επενδύσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, εμπεριέχουν κι άλλα μη παραγωγικά στοιχεία. Ετσι, στην κατηγορία του μηχανολογικού και μεταφορικού εξοπλισμού εντάσσεται η αγορά εξοπλιστικών συστημάτων για την άμυνα, καθώς και η αγορά αυτοκινήτων leasing.
Αύξηση 11% το 9μηνο
Σημειώνεται, πάντως, ότι συνολικά το 9μηνο οι επενδύσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ήταν αυξημένες κατά 11% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Από την άλλη, ως ποσοστό του ΑΕΠ, το 2022 για το οποίο υπάρχουν πλήρη στοιχεία, οι επενδύσεις αντιπροσώπευαν το 13,7% και επομένως υπάρχει ακόμη μεγάλη απόσταση για να φτάσουμε τον μέσο όρο της Ε.Ε. – το 22,4% του ΑΕΠ.
Την αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες στην Ελλάδα κατά σχεδόν 50% το α΄ εξάμηνο του 2023 επισήμανε και η έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων την περασμένη εβδομάδα, αναφέροντας ότι αυτές επέστρεψαν για πρώτη φορά στο επίπεδο του 2013.