Σε περισσότερα προϊόντα επεκτείνεται το μέτρο της τρίμηνης απαγόρευσης προσφορών σε προϊόντα στα οποία είχαν γίνει ανατιμήσεις μετά τις 10 Ιανουαρίου 2024, σε μια προφανή προσπάθεια του υπουργείου Ανάπτυξης και συνολικά της κυβέρνησης να μειωθεί ο πληθωρισμός, δεδομένου ότι η ακρίβεια εξακολουθεί να αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους πολίτες.
Το γεγονός, άλλωστε, ότι ο πληθωρισμός των τροφίμων παραμένει σε υψηλά επίπεδα (8,3% τον Ιανουάριο του 2024), ενώ ακόμη και σε μηνιαία βάση κατέγραψε αύξηση, έστω και αν αυτή ήταν μισή ποσοστιαία μονάδα, εξηγεί το σκεπτικό πίσω από τις νέες παρεμβάσεις. Παράγοντες του κλάδου των σούπερ μάρκετ, πάντως, υποστηρίζουν ότι μετά τις νέες αλλαγές, οι οποίες ανακοινώθηκαν μόλις 14 ημέρες πριν από την εφαρμογή των μέτρων για την καταπολέμηση της ακρίβειας –μέχρι χθες το απόγευμα, μάλιστα, δεν είχαν δημοσιευθεί ακόμη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως οι τροποποιητικές υπουργικές αποφάσεις– είναι εξαιρετικά δύσκολο να είναι έτοιμες οι αλυσίδες την 1η Μαρτίου, ενώ προβλέπουν σημαντική υποχώρηση του τζίρου τους.
Τονίζουν με νόημα δε ότι σε προϊόντα όπου υπάρχει σημαντική έλλειψη σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως είναι το ελαιόλαδο, ο χυμός πορτοκαλιού και το κακάο, καμία απαγόρευση δεν πρόκειται να εμποδίσει τις ανατιμήσεις. Την ίδια ώρα, πάντως, το υπουργείο ανοίγει ένα «παράθυρο» για τη διενέργεια προσφορών ακόμη και σε προϊόντα που ανατιμήθηκαν πρόσφατα, αρκεί σε αυτά να πλησιάζει η ημερομηνία λήξης.
Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα ανακοίνωσε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ο ετήσιος πληθωρισμός διαμορφώθηκε τον Ιανουάριο του 2024 σε 3,1% από 3,5% τον Δεκέμβριο του 2023. Καθοριστικό ρόλο στην αποκλιμάκωση του δείκτη τιμών καταναλωτή για δεύτερο συνεχή μήνα διαδραματίζει η μείωση των τιμών στα ενεργειακά προϊόντα, κυρίως ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο. Από την άλλη, οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων αλλά και αρκετών υπηρεσιών, όπως των ασφαλίστρων υγείας, των σχολικών διδάκτρων, αλλά και των υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης, διατηρούν τις πληθωριστικές πιέσεις.
Επιχειρείται να μπει «φρένο» σε ανατιμήσεις για περίπου 90% των προϊόντων σούπερ μάρκετ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το προϊόν με τη μεγαλύτερη αύξηση τιμής σε ετήσια βάση, 67,4%, είναι το ελαιόλαδο, ενώ μόνο μέσα σε ένα μήνα, τον Ιανουάριο του 2024 σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2023 κατεγράφη αύξηση της τιμής του κατά 6,8%. Σε αρκετά μάλιστα τρόφιμα-ποτά κατεγράφησαν σημαντικές αυξήσεις μέσα σε ένα μήνα, π.χ. στα αλλαντικά (5,7%), στα αλκοολούχα ποτά (3,9%), στα νωπά λαχανικά (2,8%), στο γιαούρτι (2,8%).
Ακόμη και εκεί όπου έχουν καταγραφεί αξιοσημείωτες μειώσεις τιμών, όπως για παράδειγμα στο φρέσκο γάλα (-4,4% τον Ιανουάριο του 2024 σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2023), δεν είναι αρκετές για να αντισταθμίσουν τις μεγάλες ανατιμήσεις που έγιναν τη διετία 2022-2023. Αλλωστε και οι διεθνείς τιμές των τροφίμων παραμένουν σταθερά σε υψηλά επίπεδα, με τον δείκτη τιμών τροφίμων του FAO (Οργανισμών Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ) να υποχωρεί μόλις κατά 1% σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν, ενώ επιμέρους υποδείκτες, όπως αυτός της ζάχαρης, που επηρεάζει σχεδόν το σύνολο της βιομηχανίας τροφίμων, διαμορφώνεται σε υψηλότερα επίπεδα από πέρυσι.
Οι παραπάνω εξελίξεις και η εντεινόμενη δυσαρέσκεια των καταναλωτών για τη συνεχιζόμενη ακρίβεια οδήγησαν την κυβέρνηση στην επέκταση των μέτρων που απαγορεύουν τις προωθητικές ενέργειες για τρεις μήνες σε προϊόντα που είχαν ανατιμηθεί μετά τις 10 Ιανουαρίου 2024.
Αν και οι κατηγορίες για τις οποίες ισχύει η απαγόρευση εξακολουθούν να είναι 60, όσες και αυτές που βάσει του νόμου 5055/2023 προβλεπόταν η υποχρέωση υποβολής των τιμοκαταλόγων σε περίπτωση ανατιμήσεων, είναι πολύ πιο διευρυμένου περιεχομένου. Για παράδειγμα, περιλαμβάνονται όλα τα ζυμαρικά και όχι μόνο τα μακαρόνια τύπου σπαγκέτι, όλοι οι χυμοί και όχι μόνο ο χυμός πορτοκάλι κ.ο.κ. Με αυτή τη διεύρυνση των κατηγοριών στην ουσία επιχειρείται να μπει «φρένο» σε ανατιμήσεις για περίπου 90% των προϊόντων σούπερ μάρκετ.
Από την άλλη, το υπουργείο Ανάπτυξης αποφάσισε να εξαιρέσει από την απαγόρευση διενέργειας προωθητικών ενεργειών, για 3 μήνες, 44 κατηγορίες προϊόντων για τα οποία έχει προηγηθεί αύξηση τιμής, εφόσον αυτά βρίσκονται κοντά στην ημερομηνία λήξης τους. Γι’ αυτά απαιτείται ειδική σήμανση που θα αναγράφει «Προϊόν με κοντινή ημερομηνία λήξης». Πρόκειται στο σύνολό τους για προϊόντα της ομάδας των τροφίμων. Επίσης, προστίθενται οι σερβιέτες και τα ταμπόν στα προϊόντα στα οποία προβλέπεται μείωση της τιμής τιμοκαταλόγου μέσω της μεταφοράς του οφέλους στον καταναλωτή από τη μείωση προηγούμενων παροχών των προμηθευτών προς τους λιανεμπόρους.
Τέλος, στα νωπά προϊόντα στα οποία δεν θα επιτρέπονται οι παροχές και εκπτώσεις, αλλά θα υπάρχουν μόνο «καθαρές» τιμές, προστίθενται το νωπό κατσίκι και το νωπό αρνί.