Από τις πρώτες κιόλας ημέρες του πολέμου στην Ουκρανία, μια μυστηριώδης εταιρεία ονόματι Nord Axis, που είχε εγγραφεί στο μητρώο του Χονγκ Κονγκ μόλις εννέα ημέρες πριν από την εισβολή της Ρωσίας, είχε γίνει ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους εμπόρους για το πετρέλαιο της Ρωσίας. Με τους δυτικούς αγοραστές να υποχωρούν, η Nord Axis και άλλες «σκοτεινές» εταιρείες κράτησαν στη ζωή τη σημαντικότερη βιομηχανία της Ρωσίας, εντοπίζοντας νέες αγορές και κερδίζοντας δισ. δολάρια για την πολεμική μηχανή του Πούτιν.
Εγκέφαλος των συμφωνιών, ένας ελάχιστα γνωστός έμπορος από το Αζερμπαϊτζάν ονόματι Ετιμπάρ Εγιούμπ, ο οποίος «έχτισε» μια μυστική αυτοκρατορία εμπορίου και ναυτιλίας που μεταφέρει τεράστιες ποσότητες πετρελαίου σε αγοραστές από την Κίνα μέχρι την Ινδία. Επιστράτευσε ένα στόλο γηρασμένων δεξαμενόπλοιων και συγκάλυψε τις συναλλαγές χρησιμοποιώντας ένα λαβύρινθο εταιρειών εγγεγραμμένων στο Ντουμπάι και στο Χονγκ Κονγκ, αποκάλυψαν πηγές με γνώση των «ντιλ».
Η Nord Axis και τέσσερις ακόμη εταιρείες που διαχειρίζεται ο Εγιούμπ εξήγαγαν τουλάχιστον 33 δισ. δολάρια σε ρωσικό αργό και καύσιμα το 2023, σύμφωνα με εμπορικά στοιχεία από τη Σχολή Οικονομικών του Κιέβου, που αντιπροσώπευαν το ένα πέμπτο των ρωσικών εξαγωγών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Εγιούμπ διαχειριζόταν και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στη ρωσική αγορά, με αδιαφανή ιδιοκτησία και διαχείριση, που βοήθησαν τον γιγαντιαίο κρατικό παραγωγό της Ρωσίας, Rosneft Oil, να διαθέσει το αργό του στην αγορά μετά την εισβολή.
Η χρήση εταιρειών-κελυφών είναι μια κοινή τακτική που χρησιμοποιούν τα καθεστώτα για να παρακάμψουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ, δήλωσαν ανώτεροι αξιωματούχοι του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης. Η Wall Street Journal εξέτασε, μεταξύ άλλων, έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς τις μυστικές συναλλαγές του εμπορικού δικτύου, αλλά και στοιχεία για τις ρωσικές εξαγωγές, δεδομένα ναυτιλίας και εταιρικά και νομικά αρχεία σε 12 χώρες.
Με εταιρείες-κελύφη μεταφέρονται τεράστιες ποσότητες «μαύρου χρυσού» σε αγοραστές από την Κίνα μέχρι την Ινδία.
Οι παρανομίες και τα τεχνάσματα φαίνεται να είναι αναπόσπαστο μέρος της επιχείρησης. Εργαζόμενοι σε γραφεία στη Μόσχα και στο Ντουμπάι δρομολόγησαν τις συναλλαγές μέσω της Nord Axis και άλλων εταιρειών, δυσχεραίνοντας τον εντοπισμό της διαδρομής του χρήματος. Ενα από τα βασικά ερωτήματα που εξέτασαν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι είναι εάν στο δίκτυο εμπλέκεται η εταιρεία πετρελαιοειδών και χημικών προϊόντων Coral Energy με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για την οποία εργαζόταν κάποτε ο Εγιούμπ. Η Coral συνεχίζει να δραστηριοποιείται σε δυτικές χώρες που έχουν δεσμευτεί να μην αγοράζουν ή να χρηματοδοτούν ρωσικό πετρέλαιο.
Εκπρόσωπός της είπε ότι η εταιρεία σταμάτησε να συναλλάσσεται με τον Εγιούμπ στις αρχές του 2022, όταν αποφάσισε να αποχωρήσει από τη ρωσική αγορά και ότι δεν είχε καμία σχέση με τη Nord Axis ή άλλες εταιρείες που συνδέονται με τον ίδιο. Ανθρωποι που εργάζονται ή εργάστηκαν, ωστόσο, στο παρελθόν για την Coral περιέγραψαν αυτές τις εταιρείες ως «δορυφόρους» της, ενώ αξιωματούχοι της Rosneft φέρεται να χρησιμοποιούν το όνομα Coral ως συντομογραφία για το δίκτυο εταιρειών που διευθύνει ο Εγιούμπ, όπως διαπιστώθηκε.
Ο Εγιούμπ, όπως και ο ιδρυτής της Coral, Ταχίρ Γκαράγεφ, στοχοποιήθηκαν σε μια ευρεία έρευνα για παραβιάσεις των κυρώσεων στο ρωσικό πετρέλαιο. Ο τελευταίος, επίσης με καταγωγή από το Αζερμπαϊτζάν, ίδρυσε την Coral Energy στη Σιγκαπούρη το 2010. Ο Γκαράγεφ προσέλαβε τον Eγιούμπ το 2014. Γνώριζε ελάχιστα για τις αγορές πετρελαίου, αλλά έμαθε γρήγορα, έγινε «σκληροπυρηνικός dealmaker» και ουσιαστικά έστησε την επιχείρηση της Coral στη Ρωσία. Φιλοδοξία του ήταν να μπει στη λίστα των δισεκατομμυριούχων του Forbes, όπως έλεγε τότε.
Το 2018, εγκατέλειψε την Coral για να γίνει σύμβουλος εμπορικών συναλλαγών, αλλά συνέχισε να εργάζεται για την εταιρεία με προμήθεια. Μέχρι τη στιγμή που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, η Coral διαπραγματευόταν πετρέλαιο από τη Rosneft και μικρότερες ιδιωτικές εταιρείες, σύμφωνα με στοιχεία εξαγωγών και δικαστικά έγγραφα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οταν η Δύση σκλήρυνε ακόμη περισσότερο τη στάση της, εταιρείες υπό τον Εγιούμπ πλησίασαν Ευρωπαίους και Ασιάτες πλοιοκτήτες και τους πρόσφεραν γενναιόδωρες τιμές για δεξαμενόπλοια 25 ετών που προορίζονταν για σκραπ. Συγκέντρωσαν περισσότερα από 80 πλοία, έναν από τους μεγαλύτερους στόλους στον κόσμο, ξοδεύοντας περισσότερα από 1 δισ. δολάρια. Τα πλοία εντάχθηκαν σε αυτό που η βιομηχανία αποκαλεί «σκιώδη στόλο»: εκατοντάδες δεξαμενόπλοια με ασαφή ιδιοκτησία που μεταφέρουν πετρέλαιο από παραγωγούς που υπόκεινται σε κυρώσεις και συχνά ταξιδεύουν χωρίς να παρακολουθούνται.
Σε ένδειξη ότι το μυστικό δίκτυο λειτουργεί, οι ρωσικές πωλήσεις πετρελαίου ξεπέρασαν τα 180 δισ. δολάρια πέρυσι, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Τα συμβόλαια της Nord Axis στη Ρωσία έληξαν τον περασμένο Ιούλιο, αλλά το πετρέλαιο συνέχισε να ρέει μέσω διαφορετικών εταιρειών, ενώ ο Εγιούμπ αναδείχθηκε ο κορυφαίος μεσάζων της Rosneft, είπαν άνθρωποι με γνώση για τις εξαγωγές της ρωσικής εταιρείας.