Λογική και ευαισθησία στην ανάπτυξη της αγοράς των πλωτών φωτοβολταϊκών πάρκων επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προτού η νέα τεχνολογία «καεί» από τα υπερφίαλα projects αμφιλεγόμενων επενδυτών σε γλυκά και αλμυρά νερά.
Η παρέμβαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρου Σκυλακάκη θα αφορά σε πρώτη φάση τα θαλάσσια πλωτά φωτοβολταϊκά και συγκεκριμένα 10 πιλοτικά έργα ισχύος από 0,5 MW έως και 1 MW, που η κατασκευή τους είχε προβλεφθεί με νόμο το 2022 αλλά δεν έχουν προχωρήσει μέχρι σήμερα. Με νομοθετική ρύθμιση που θα συμπεριληφθεί στο πολυνομοσχέδιο που θα φέρει μέσα στο επόμενο διάστημα στη Βουλή, εξαιρεί τα πιλοτικά αυτά έργα από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών σύνδεσης με το δίκτυο, δηλαδή τους διασφαλίζει προτεραιότητα σύνδεσης. Παράλληλα, προβλέπει τη δυνατότητα σύναψης σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Στη θάλασσα
Το ΥΠΕΝ με τη νέα αυτή ρύθμιση προσβλέπει στο να ενθαρρύνει την ανάπτυξη πλωτών φωτοβολταϊκών σε θαλάσσια ύδατα, με μικρής αρχικά εμβέλειας έργα, που όμως θα είναι ενδεικτικά του πραγματικού επενδυτικού ενδιαφέροντος, γι’ αυτό και θέτει αυστηρή προθεσμία για τη διασφάλιση λειτουργικής ενίσχυσης. Επιπλέον, επιχειρεί να αποτρέψει φαραωνικά σχέδια που δεν εμφανίζουν καμία ρεαλιστική βάση όχι μόνο από περιβαλλοντικής σκοπιάς αλλά και από τεχνολογικής και οικονομικής, και δημιουργούν ένα αρνητικό κλίμα γύρω από επενδύσεις στην τεχνολογία των φωτοβολταϊκών πάνελ πάνω στο νερό που ωριμάζει και αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς διεθνώς.
Δύο φαραωνικού τύπου έργα έχουν υποβληθεί για αδειοδότηση στην αρμόδια αρχή (ΡΑΑΕΥ). Το πρώτο εκτείνεται σε τρεις περιφερειακές ενότητες (Βοιωτίας, Εύβοιας, Φθιώτιδας) και τέσσερις δήμους (Δομοκού, Θηβαίων, Κύμης-Αλιβερίου και Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Αννας), με ισχύ 11,6 γιγαβάτ! Τα φωτοβολταϊκά που προβλέπεται να εγκατασταθούν, σε περίπτωση αδειοδότησής τους, θα καλύψουν την επιφάνεια της θάλασσας σε έκταση 31,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων στον βόρειο Ευβοϊκό Κόλπο, 57,2 τ.χλμ. στον νότιο Ευβοϊκό και 6,9 τ.χλμ. στον κόλπο της Δομβραίνης.
Επιδιώκεται να αποτραπούν τα φαραωνικά έργα, που προκαλούν τοπικές αντιδράσεις.
Φορέας υλοποίησης του εν λόγω έργου είναι μια εταιρεία η οποία συστήθηκε μόλις δύο μήνες πριν από την ανάρτηση της αίτησής της στην ιστοσελίδα της ΡΑΑΕΥ και με κεφάλαιο μόλις 1.500 ευρώ. Ενα ακόμη φαραωνικό έργο, ισχύος 7 GW, έχει αιτηθεί άδεια για εγκατάσταση πλωτού φωτοβολταϊκού στην περιοχή της Αμφιλοχίας από άλλη εταιρεία με εταίρους φυσικά πρόσωπα που εμφανίζονται και στην προηγούμενη εταιρεία. Αν και τις αιτήσεις δεν φαίνεται να τις έχουν πάρει σοβαρά ούτε στη ΡΑΑΕΥ ούτε στο ΥΠΕΝ, αφού εκτός των άλλων η τεχνολογία των πλωτών φωτοβολταϊκών δεν μπορεί να υποστηρίξει τέτοιου μεγέθους έργα, έχουν καταφέρει να σηκώσουν στο πόδι δήμους και περιφέρειες και να ενισχύσουν το αρνητικό κλίμα κατά των ΑΠΕ.
Μικρότερης κλίμακας έργα (1 MW) έχουν υποβληθεί για αίτηση στη ΡΑΑΕΥ για θαλάσσια περιοχή της Βοιωτίας στη θέση Δoμβραίνα (δύο έργα) και στην Κάρυστο στη θέση Στύρα (επίσης δύο έργα).
Σε τεχνητές λίμνες
Η επόμενη παρέμβαση του υπουργού Θεόδωρου Σκυλακάκη θα αφορά νομοθετική ρύθμιση για την ανάπτυξη πλωτών φωτοβολταϊκών σε τεχνητές λίμνες, με αντίστοιχα κίνητρα ενθάρρυνσης των επενδυτών, δηλαδή κατά προτεραιότητα σύνδεση στο δίκτυο και διασφάλιση λειτουργικής ενίσχυσης. Η νέα νομοθετική πρωτοβουλία αναμένεται να αφορά την ανάπτυξη 10 πλωτών φωτοβολταϊκών σταθμών με ισχύ έως και 8 MW έκαστος σε λιμνοδεξαμενές ή τεχνητές λίμνες, οι οποίες δεν εμπίπτουν σε κανένα καθεστώς προστασίας καθώς και σε τεχνητά υδάτινα σώματα που έχουν δημιουργηθεί σε εξαντλημένες εξορυκτικές εκμεταλλεύσεις μεταλλείων, ορυχείων, λατομείων κ.λπ. Το ΥΠΕΝ δεν σχεδιάζει επί του παρόντος τουλάχιστον κάποια παρέμβαση για την εγκατάσταση πλωτών φωτοβολταϊκών σε φυσικές λίμνες.
Το θεσμικό πλαίσιο επιτρέπει την τοποθέτηση πλωτών φωτοβολταϊκών συστημάτων στις τεχνητές λίμνες και στους ταμιευτήρες που αποτυπώνονται στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) των υδατικών διαμερισμάτων της χώρας και δεν εμπίπτουν σε κανένα καθεστώς προστασίας, με την κάλυψη να φτάνει σε ποσοστό έως και 10% της έκτασής τους. Κατά την εγκατάσταση και λειτουργία των φωτοβολταϊκών συστημάτων, δεν θα πρέπει να παρεμποδίζεται η αλιευτική, ναυταθλητική και οικοτουριστική δραστηριότητα εντός των τεχνητών λιμνών και ταμιευτήρων και των παραλίμνιων ζωνών. Οσον αφορά τη χωροθέτηση θαλάσσιων πλωτών φωτοβολταϊκών σταθμών στις θαλάσσιες περιοχές της χώρας θα επιτρέπεται, εφόσον αυτές δεν εντάσσονται σε ιδιαίτερο θεσμικό καθεστώς ρητής απαγόρευσης της εγκατάστασης και δεν αποτελούν ζώνες αποκλεισμού.
Οι επενδυτές προτιμούν τα ήσυχα νερά των λιμνών
Τα πλωτά φωτοβολταϊκά είναι μια νέα τεχνολογία που αναπτύσσεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυρίως σε τεχνητές λίμνες υδροηλεκτρικών σταθμών, σε αρδευτικές λίμνες, όπως και σε λίμνες που έχουν δημιουργηθεί σε ορυχεία άνθρακα. Βασικό τους πλεονέκτημα σε σχέση με τα χερσαία είναι ότι δεν απαιτούν αγορά γης για την εγκατάστασή τους. Το κόστος, ωστόσο, της συγκεκριμένης τεχνολογίας παραμένει υψηλό, αν και μειούμενο διεθνώς, ενώ τα ιδιαίτερα τεχνικά χαρακτηριστικά δεν έχουν επιτρέψει μέχρι στιγμής μεγάλης κλίμακας έργα.
Στην περίπτωση των πλωτών φωτοβολταϊκών συστημάτων, το ηλιακό πάνελ αντί να τοποθετείται στην ξηρά, προσδένεται πάνω σε έναν πλωτήρα, ο οποίος συνδέεται με το ηλεκτρικό δίκτυο με υποβρύχιο καλώδιο. Το νερό κάτω από τα πάνελ τα διατηρεί δροσερά, αυξάνοντας την απόδοση των έργων.
Οι επενδυτές στην Ελλάδα, όπως και στην Ευρώπη, προτιμούν τα ήσυχα νερά των τεχνητών λιμνών από τις φυσικές ή τις θάλασσες για την εγκατάσταση πλωτών φωτοβολταϊκών. Επενδυτικά έργα για συνολική ισχύ πάνω από 800 MW έχουν υποβληθεί σχεδόν σε όλες τις τεχνητές λίμνες και ταμιευτήρες της χώρας. Τα έργα μοιράζονται κυρίως η ΔΕΗ Ανανεώσιμες και η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από ελληνικές εταιρείες και από ξένες η γερμανική BayWa και η γαλλική Αcuo, πρωτοπόρες του κλάδου στην Ευρώπη. Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή έχει διασφαλίσει άδειες για την ανάπτυξη πλωτού φωτοβολταϊκού ισχύος 120 MW στον τεχνητό ταμιευτήρα Καστρακίου, ενός δεύτερου ισχύος 103 MW στον τεχνητό ταμιευτήρα Πουρναρίου και ενός τρίτου, ισχύος 42 MW, στον τεχνητό ταμιευτήρα Στράτου.
Το ηλιακό πάνελ προσδένεται πάνω σε έναν πλωτήρα, ο οποίος συνδέεται με το ηλεκτρικό δίκτυο με υποβρύχιο καλώδιο.
Ενα λιγότερο φιλόδοξο πρόγραμμα για την εγκατάσταση πλωτών φωτοβολταϊκών, συνολικής ισχύος 50 MW, στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου Κοζάνης και σε λιμνοδεξαμενή στη Φλώρινα προωθεί η «ΔΕΗ Ανανεώσιμες».
Το επενδυτικό σχέδιο της γαλλικής Acuo, που λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα πλωτά φωτοβολταϊκά πάρκα στην Ευρώπη ισχύος 17 MW κοντά στην Αβινιόν, προβλέπει την ανάπτυξη έργων συνολικής ισχύος 200 MW σε ταμιευτήρες νερού, όπως Καλαμακίου, Γλαύκης, Πλατύκαμπου, Ελευθέριου Δήμητρας. Η γαλλική εταιρεία προωθεί επίσης την ανάπτυξη πλωτών φωτοβολταϊκών συνολικής ισχύος 200 MW στα υδάτινα κανάλια, ιδιοκτησίας ΤΟΕΒ Πηνειού και ΓΟΕΒ Θεσσαλίας. Η εταιρεία έχει υπογράψει μάλιστα μνημόνιο συνεργασίας με την Περιφέρεια Θεσσαλίας για την αξιοποίηση των υδάτινων επιφανειών του ΤΟΕΒ Πηνειού.
Η γερμανική BayWa, η οποία κατασκεύασε το μεγαλύτερο πλωτό φωτοβολταϊκό της Ευρώπης στην Ολλανδία, διασφάλισε από τη ΡΑΑΕΥ άδεια για ισχύ 115,8 MW στη θέση «Κρεμαστά Ι», μέσω της θυγατρικής της εταιρείας Iliako Power VIII. Επίσης, μια ακόμη άδεια για πλωτό φωτοβολταϊκό σταθμό αντίστοιχης ισχύος στη θέση «Κρεμαστά ΙI» μέσω της θυγατρικής της Iliako Power IX.
Με fast track διαδικασίες οι άδειες για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα
Διαδικασίες fast track για την αδειοδότηση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων δρομολογεί το ΥΠΕΝ, με στόχο να «τρέξουν» γρήγορα τα πρώτα έργα και να ελαχιστοποιηθεί το αδειοδοτικό ρίσκο για τους επενδυτές, που μπορεί να είναι και αποτρεπτικό για επενδύσεις σε νέες αγορές όπως η ελληνική.
Με νομοθετική ρύθμιση, που θα συμπεριλάβει στο πολυνομοσχέδιο που αναμένεται να θέσει σε διαβούλευση το επόμενο διάστημα, αναθέτει στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) να αναλάβει η ίδια ή να αναθέσει σε εταιρεία ειδικού σκοπού τις μετρήσεις για τη συλλογή δεδομένων που είναι αναγκαίες για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εγκατάσταση και λειτουργία έργων υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Τα δεδομένα αυτά θα διατίθενται στους ενδιαφερόμενους επενδυτές κατόπιν υποβολής ανταλλάγματος, το ύψος του οποίου θα καθοριστεί με υπουργική απόφαση. Το ύψος του ανταλλάγματος, σύμφωνα με τη σχετική ρύθμιση, μπορεί να συναρτάται με τυχόν δέσμευση συμμετοχής στο κόστος συλλογής των δεδομένων και τον χρόνο εκδήλωσης ενδιαφέροντος εκ μέρους του ενδιαφερόμενου τρίτου, καθώς και την επιλογή του στην ανταγωνιστική διαδικασία προσφορών. Η διενέργεια έρευνας και εκπόνησης τεχνικών μελετών και μετρήσεων επιτρέπεται πάντως και σε όσους έχει χορηγηθεί άδεια έρευνας υπεράκτιων αιολικών πάρκων (ΥΑΠ).
Η ΕΔΕΥΕΠ θα μπορεί επίσης να συνεργάζεται και να συνάπτει συμβάσεις με οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, καθώς επίσης και να συμμετέχει στο κεφάλαιο υφιστάμενων ή ιδρυόμενων επιχειρήσεων και κοινοπραξιών και γενικότερα φορέων που αναλαμβάνουν, υλοποιούν ή διαχειρίζονται ενεργειακά έργα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η νομοθετική ρύθμιση ανοίγει επίσης τον δρόμο για τη συμμετοχή της ΕΔΕΥΕΠ σε χρηματοδοτούμενα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Το ΥΠΕΝ έχει συνδέσει την ανάπτυξη του Εθνικού Προγράμματος Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων με την παράλληλη ανάπτυξη βιομηχανικής εφοδιαστικής αλυσίδας (ναυπηγεία, βιομηχανίες καλωδίων, μετάλλων κ.λπ.) και στο πλαίσιο αυτό θέτει σε προτεραιότητα την ανάπτυξη έργων 600 MW ως πιλοτικά, που θα λάβουν επενδυτική ενίσχυση με χρηματοδότηση από το Ταμείο Απανθρακοποίησης των νησιών. Αυτό το διάστημα ΥΠΕΝ και ΕΔΕΥΕΠ αναζητούν από κοινού τις καταλληλότερες περιοχές για την εγκατάσταση των πρώτων αυτών έργων με κριτήριο τον περιορισμό της οπτικής όχλησης, ώστε να καμφθούν οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, και τη δυνατότητα σύνδεσης με το δίκτυο.
Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τις αντιδράσεις που έχουν εκδηλωθεί από επαγγελματικούς φορείς και τοπικές κοινωνίες στην Κρήτη και τα Διαπόντια νησιά στο Ιόνιο και θα επιδιώξει και με προσωπικές επαφές του υπουργού Θόδωρου Σκυλακάκη να διασφαλίσει συναίνεση, προσφέροντας ισχυρά αντισταθμιστικά οφέλη. Λόγω των αντιδράσεων μάλιστα, ΥΠΕΝ και ΕΔΕΥΕΠ φέρονται να έχουν αποφασίσει τη μετακίνηση κάποιων θαλάσσιων οικοπέδων του Εθνικού Προγράμματος Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων σε μεγαλύτερη απόσταση από τις ακτές σε σχέση με την αρχικά προβλεπόμενη, προκειμένου να περιοριστεί η οπτική όχληση. Επίσης φέρονται να εξετάζουν τον περιορισμό της προβλεπόμενης ισχύος των 800 MW στην περιοχή της Κρήτης (600 MW στο βορειoανατολικό τμήμα του νησιού μεταξύ Αγ. Νικολάου και Σητείας και 200 MW ανατολικά της Σητείας).