Χρειάζεται η Ευρώπη να ξοδέψει περισσότερα χρήματα για την άμυνα; Το ερώτημα ήταν κεντρικό στην πρόσφατη ετήσια Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, αφότου ο υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι δεν θα προστατεύσει όσα μέλη του ΝΑΤΟ ξοδεύουν ανεπαρκώς για τον στρατό τους. Η Ευρώπη πάντως σπαταλά επί του παρόντος τις επενδύσεις της σε ασύμβατα όπλα και συστήματα. Η εκκαθάριση του τοπίου από εμπόδια στις συγχωνεύσεις και εξαγορές, καθώς και η ανάδειξη περιφερειακών πρωταθλητών, συνιστά μείζονα προτεραιότητα.
Από την προ διετίας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τα ευρωπαϊκά κράτη έσπευσαν να ενισχύσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους. Φέτος οι συναφείς προϋπολογισμοί της Ε.Ε. συνολικά θα πρέπει να ανέλθουν στα 350 δισ. ευρώ (379 δισ. δολάρια), περίπου 2/3 πιο πολλά από το 2021, όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Τα κεφάλαια τούτα είναι υπερδιπλάσια των 140 δισ. δολαρίων που αναμένεται να δαπανήσει η Ρωσία και υψηλότερα από τον αμυντικό προϋπολογισμό των 224 δισ. δολαρίων της Κίνας το 2023. Εν τω μεταξύ, στα 379 δισ. δολάρια της Ε.Ε. δεν περιλαμβάνεται το Ηνωμένο Βασίλειο. Η σπουδή για επανεξοπλισμό ενίσχυσε σε επίπεδα ρεκόρ τα βιβλία παραγγελιών και τις τιμές μετοχών των ομίλων οπλικών συστημάτων, όπως η BAE Systems.
Αυτή η δύναμη πυρός, ωστόσο, κατακερματίζεται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς και αμβλύνεται από διαφορετικές και συχνά ανταγωνιστικές τεχνικές προδιαγραφές. Το 2020, είκοσι δύο κράτη της Ε.Ε. χρησιμοποίησαν δεκατέσσερα διαφορετικά μοντέλα τανκς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Rheinmetall και της Leopard. Ο στρατός των ΗΠΑ βασίζεται κυρίως στο τανκς Abrams, κατασκευασμένο από την General Dynamics. To 2023, δύο ανταγωνιστικές ομάδες χωρών εγκαινίασαν ταυτόχρονα προγράμματα για την ανάπτυξη καινούργιων μαχητικών αεροσκαφών. Μόνο 24 ευρωπαϊκές εταιρείες περιλαμβάνονται στις 100 κορυφαίες του κλάδου διεθνώς βάσει εσόδων. Οι μισές εξ αυτών εδράζουν στις ΗΠΑ.
Η κατάργηση της αλληλεπικάλυψης θα εξοικονομούσε στην Ε.Ε. 24,5 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με περυσινή έρευνα της Ευρωβουλής. Και αυτοί οι πόροι δυνητικά θα ανέλθουν έως και σε 75,5 δισ. ευρώ ετησίως, εάν τα κράτη της Ε.Ε. ασχοληθούν συλλογικά περισσότερο με την έρευνα και την ανάπτυξη, την προμήθεια εξοπλισμού, ακόμη και με τη συγκέντρωση στρατευμάτων από κοινού. Για να είμαστε δίκαιοι, η Ε.Ε. βαδίζει προς αυτή την κατεύθυνση. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας, ύψους 8 δισ. ευρώ, έχει διαθέσει σχεδόν 3 δισ. ευρώ για συνεργατικές ερευνητικές πρωτοβουλίες και για να συμπληρώσει τις συνεισφορές των κρατών-μελών σε αναπτυξιακά έργα. Ωστόσο, περιορίζεται από το άρθρο 41 της συνθήκης της Ε.Ε., το οποίο απαγορεύει τη χρήση χρημάτων του προϋπολογισμού της για αμυντικές αγορές. Το ίδιο κριτήριο δυσκολεύει την Ε.Ε. να εκδώσει κοινά ομόλογα για την κάλυψη στρατιωτικών δαπανών.
Μια πιο ενδεδειγμένη προσέγγιση θα ήταν να δοθούν κίνητρα συσπείρωσης των εταιρειών αμυντικού υλικού, ώστε να συμπτυχθούν μεγαλύτεροι και πιο εξειδικευμένοι όμιλοι- πρωταθλητές. Αυτό συνέβη στο παρελθόν. Ο γίγαντας της αεροδιαστημικής Airbus και ο κατασκευαστής πυραύλων MBDA είναι αμφότεροι προϊόντα διασυνοριακών έργων. Μια επιλογή, τέλος, θα ήταν οι μεγαλύτερες αμυντικές επιχειρήσεις της Ευρώπης να αναλάβουν την ηγεσία σε τομείς όπου έχουν αποδεδειγμένη εμπειρία. Τέτοιοι δεσμοί θα πρέπει να υπερκεράσουν τους αρνητές πολιτικούς αυτής της προσέγγισης, καθώς και τους κανόνες ανταγωνισμού της Ε.Ε.