Σε μια στιγμή που η Ε.Ε. ανησυχεί έντονα για τη συνεχή υποβάθμιση της ανταγωνιστικότητάς της, τα τελευταία στοιχεία έρχονται να επιτείνουν το κλίμα συναγερμού στους πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους της Ευρώπης, καθώς καταδεικνύουν ότι διευρύνεται διαρκώς το χάσμα ανταγωνιστικότητας ανάμεσα στην ευρωπαϊκή και την αμερικανική, με την υπερδύναμη να αυξάνει διαρκώς το προβάδισμά της. Εμφανίζουν τη Γηραιά Ηπειρο σε μια «κρίση ανταγωνιστικότητας», όπως τη χαρακτηρίζει σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times, σχολιάζοντας την υποχώρηση κατά 1,2% που σημείωσε η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης το δ΄ τρίμηνο του περασμένου έτους σε σύγκριση με 12 μήνες νωρίτερα. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, όμως, η ανταγωνιστικότητα της αμερικανικής οικονομίας αυξήθηκε κατά 2,6%, διευρύνοντας περαιτέρω το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η ανταγωνιστικότητα της εργασίας στις ΗΠΑ αυξάνεται με υπερδιπλάσιο ρυθμό από εκείνον της Ευρώπης και η τάση αναμένεται να συνεχιστεί και στο μέλλον. Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα ο Μπαρτ βαν Ακρ, γενικός διευθυντής του βρετανικού Ινστιτούτου Ανταγωνιστικότητας, τονίζει πως «μακροπρόθεσμα η αύξηση της παραγωγικότητας στις ΗΠΑ προβλέπεται να είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη στην Ευρώπη», για να καταλήξει στο ανησυχητικό συμπέρασμα ότι «η Ευρώπη δεν επιδεικνύει τον ίδιο δυναμισμό γι’ αυτό και διευρύνεται το χάσμα με τις ΗΠΑ».
Μερίδα οικονομολόγων τείνει να αποδώσει τη μεγάλη απόκλιση στο ότι ο πληθυσμός των ΗΠΑ είναι νεότερος, αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό και εργάζεται περισσότερες ώρες. Είναι, ωστόσο, σαφές ότι το χάσμα οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ παράγουν περισσότερο από τους Ευρωπαίους σε μία ώρα εργασίας. Από το 2019 η παραγωγή ανά ώρα εργασίας έχει αυξηθεί στις ΗΠΑ περισσότερο από 6% και υπερβαίνει σαφώς αυτήν της Ευρωζώνης και της Βρετανίας, στις οποίες η αύξηση της παραγωγικότητας δεν ξεπέρασε το 1% στο ίδιο χρονικό διάστημα. Για τους Ευρωπαίους πολιτικούς η εξέλιξη είναι ένας ακόμη κώδωνας κινδύνου, καθώς αντανακλά τη μακροχρόνια αποτυχία της Γηραιάς Ηπείρου στην προσπάθειά της να πλησιάσει τα επίπεδα ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων της υπερδύναμης. Καθοριστικός παράγοντας είναι οι επιδοτήσεις που διοχετεύει η Ουάσιγκτον στην πράσινη βιομηχανία, οι εκτεταμένες προσλήψεις στη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών και η εμφάνιση νέων επιχειρήσεων που λειτουργούν με τηλεργασία.
Η απόκλιση οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ παράγουν περισσότερα από τους Ευρωπαίους σε μία ώρα εργασίας.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης δεν έχουν προσφέρει τόση στήριξη στις οικονομίες τους, μολονότι αυτές έχουν δεχθεί πολύ μεγαλύτερο από την ενεργειακή κρίση, καθώς στην Ευρώπη εκτοξεύθηκαν στα ύψη οι τιμές της ενέργειας συνεπεία της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Εξίσου αρνητικός παράγοντας είναι, άλλωστε, ο κατακερματισμός των χρηματαγορών της Ευρώπης, της δημοσιονομικής της πολιτικής και το μωσαϊκό των ρυθμίσεων που την καθιστά σαφώς πιο ευάλωτη σε εξωτερικά πλήγματα σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Οπως σχολιάζει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, «η Ευρώπη είναι κατακερματισμένη και όταν δεχθεί ένα πλήγμα δεν αντιδρά τόσο συνεκτικά όσο οι ΗΠΑ». Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα ο Ζιλ Μετς, οικονομολόγος της ασφαλιστικής Axa, εκφράζει την εκτίμηση πως «έχει καθηλωθεί η παραγωγικότητα στην Ευρωζώνη» και τονίζει πως «όταν αυτό διαρκεί τόσο πολύ, πρέπει να εξετάσουμε την πιθανότητα να υπάρχει κάποιος διαρθρωτικός παράγοντας». Ο ίδιος προβλέπει, άλλωστε, πως εάν εξακολουθήσει να μειονεκτεί τόσο σε παραγωγικότητα η Ευρώπη έναντι των ΗΠΑ, τότε το ΑΕΠ της θα είναι κατά μια εκατοστιαία μονάδα λιγότερο κάθε χρόνο.
Η ανησυχία και ο προβληματισμός μεταξύ Ευρωπαίων αξιωματούχων είναι ορατός στις δηλώσεις πολλών εξ αυτών. Τον Φεβρουάριο η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος του Δ.Σ. της ΕΚΤ, χαρακτήρισε «πιο επιτακτική από ποτέ την ανάγκη να κλείσει το χάσμα παραγωγικότητας με τις ΗΠΑ». Μίλησε μάλιστα για «κρίση ανταγωνιστικότητας» οφειλόμενη στις υψηλές τιμές ενέργειας που αντιμετωπίζει ο μεταποιητικός τομέας της Ε.Ε. και στις ελλείψεις κατάλληλου εργατικού δυναμικού. Το χάσμα ανταγωνιστικότητας ανησυχεί και την ΕΚΤ, καθώς μπορεί να εξωθεί ανοδικά το κόστος της εργασίας και έτσι να εγκυμονεί τον κίνδυνο παγίωσης του υψηλού πληθωρισμού.