Το 2023 δεν ήταν μια χρονιά μεγάλων επιδόσεων στις επενδύσεις. Η αύξησή τους περιορίστηκε στο υποτονικό 3,9% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά και διαμορφώθηκαν συνολικά στα 27,8 δισ. ευρώ, ενώ οι αρχικές προσδοκίες, ένα χρόνο πριν, στον προϋπολογισμό του 2023 προέβλεπαν αύξηση 15,5%.
Τα πράγματα ήταν αρκετά χειρότερα σε ό,τι αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις, αφού διαμορφώθηκαν στα 4,48 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 40% σε σύγκριση με το ρεκόρ του 2022 των 7,53 δισ. ευρώ. Η συνολική εικόνα είναι βεβαίως τα τελευταία χρόνια βελτιωμένη σε σύγκριση με τα μνημονιακά. Από τα 20 δισ. ευρώ περίπου που ήταν οι επενδύσεις το 2018, αυξήθηκαν στα 27,8 δισ. ευρώ το 2023 (σε όρους όγκου). Οι άμεσες ξένες επενδύσεις από 3,3 δισ. το 2018 έφτασαν στα 7,53 δισ. το 2022 για να υποχωρήσουν όμως ξανά στα 4,48 δισ. το 2023.
Παρά τη βελτίωση, η απόσταση από την Ευρωζώνη παραμένει μεγάλη. Το 2023, οι επενδύσεις αντιπροσώπευαν στην Ελλάδα το 14,3% του ΑΕΠ και στην Ευρωζώνη το 21,3%. Οπως είπε στο πρόσφατο συνέδριο της Κομισιόν και του ΙΟΒΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης ο επικεφαλής οικονομολόγος της Eurobank Τάσος Αναστασάτος, οι επενδύσεις πρέπει να αυξάνονται με μέσο ετήσιο ρυθμό πάνω από 8% έως το 2031 για να φτάσουμε στο κεφαλαιακό απόθεμα του 2009 των 780 δισ. ευρώ, από το οποίο χάθηκαν τα 100 δισ. ευρώ περίπου. Δεν είναι όμως μόνο θέμα ύψους επενδυτικών κεφαλαίων, αλλά και ποιότητας.
Ο οίκος Moody’s άφησε την περασμένη εβδομάδα εκτός επενδυτικής βαθμίδας τη χώρα, μεταξύ άλλων γιατί θεωρεί ότι είναι ευάλωτη σε εξωτερικά σοκ, λόγω της «μονοκαλλιέργειας» του τουρισμού. Από τα στοιχεία των επενδύσεων δεν διαφαίνεται μια ξεκάθαρη πορεία σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, κάτι που ήταν και το ζητούμενο του Σχεδίου Ανάπτυξης της Επιτροπής Πισσαρίδη. Ειδικά το 2023, η μόνη κατηγορία με ανοδική δυναμική ήταν οι κατοικίες και οι άλλες κατασκευές. Οι επενδύσεις σε κατοικίες σχεδόν τριπλασιάστηκαν από 1,4 δισ. ευρώ το 2018 στα 3,8 δισ. το 2023. Στις άμεσες ξένες επενδύσεις, το 2023 σημειώθηκε άλμα του μεριδίου των ακινήτων, φτάνοντας σχεδόν το 45%.
«Το 2023 σχεδόν οι μισές άμεσες ξένες επενδύσεις αφορούσαν ακίνητα, λόγω και της αλλαγής των προϋποθέσεων για την golden visa», σχολιάζει τραπεζική πηγή, «ενώ εμμέσως και οι επενδύσεις του χρηματοοικονομικού κλάδου σχετίζονται με ακίνητα, καθώς είναι κεφάλαια προς τις εταιρείες διαχείρισης των κόκκινων δανείων. Ενα μικρότερο ποσό αφορά τη βιομηχανία». Η ίδια πηγή εκφράζει ανησυχία για ενδεχόμενη φούσκα ακινήτων, που θα σκάσει, καθώς οι τιμές έχουν αυξηθεί υπέρμετρα, ενώ τα εισοδήματα παραμένουν 20% κάτω από την προ κρίσης περίοδο. Την ίδια ώρα η προσφορά αυξάνεται και με τα 200.000 σπίτια, με κόκκινα δάνεια, που βγαίνουν σταδιακά στην αγορά.
Η απόσταση από την Ευρωζώνη παραμένει μεγάλη. Πέρυσι, οι επενδύσεις αντιπροσώπευαν στην Ελλάδα το 14,3% του ΑΕΠ και στην Ευρωζώνη το 21,3%.
Τι δείχνουν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου, δηλαδή τις επενδύσεις, την 6ετία 2018-2023, τη μεταμνημονιακή περίοδο:
Οι συνολικές επενδύσεις ήταν 139 δισ. ευρώ περίπου. Ξεκίνησαν από 20 δισ. ευρώ περίπου το 2018 για να φτάσουν τα 27,8 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μια αύξηση 38%. Εξ αυτών:
1. Οι επενδύσεις σε κατοικίες και άλλες κατασκευές ήταν 50 δισ. ευρώ, περίπου 36% του συνόλου. Ειδικότερα:
– Οι επενδύσεις σε κατοικίες ήταν 14 δισ. ευρώ περίπου, αντιπροσωπεύοντας το 10% του συνόλου, σημειώνοντας όμως αύξηση 275%, καθώς ξεκίνησαν από 1,3 δισ. το 2018 για να φτάσουν στα 3,8 δισ. ευρώ το 2023. Ειδικά το 2023, οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν κατά 20,7% και αντιπροσώπευαν το 13,5% του συνόλου.
– Οι άλλες κατασκευές ήταν 35,4 δισ. ευρώ, περίπου το 25% του συνόλου, εμφανίζοντας σχεδόν σταθερό ρυθμό στην 6ετία, από 6,5 δισ. ευρώ το 2018 σε 6,8 δισ. ευρώ το 2023. Ειδικά το 2023, οι επενδύσεις σε άλλες κατασκευές αυξήθηκαν κατά 10%.
2. Οι επενδύσεις σε μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό συνολικά ήταν 62 δισ. ευρώ, περίπου το 45% του συνόλου. Ειδικότερα:
– Οι επενδύσεις σε εξοπλισμό τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνίας, από τις πλέον ενδιαφέρουσες κατηγορίες, ήταν 15,3 δισ. ευρώ, 11% του συνόλου, περίπου όσο και οι επενδύσεις σε κατοικίες. Ξεκίνησαν όμως από υψηλότερη βάση, από 2 δισ. σε 2,8 δισ. ευρώ, αυξανόμενες κατά 36% περίπου. Επιπλέον, ειδικά το 2023 μειώθηκαν κατά 12%.
– Οι επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό ήταν σχεδόν 12 δισ. ευρώ, 8,6% του συνόλου, εμφανίζοντας μια αύξηση 40% από 1,9 σε 2,6 δισ. ευρώ.
– Οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό και οπλικά συστήματα ήταν σχεδόν 35 δισ. ευρώ, 25% του συνόλου, σημειώνοντας αύξηση πάνω από 50% από τα 4,6 στα 7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το 2023 μειώθηκαν κατά 3%.
– Οι επενδύσεις σε άλλα προϊόντα, όπως τα καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ, ήταν 26 δισ. ευρώ, σχεδόν 19%.