Η σύσταση μονοπρόσωπης εταιρείας από ελεύθερο επαγγελματία θα μπορεί να «αγνοηθεί» από τη φορολογική αρχή, εφόσον έχει ως στόχο την παράκαμψη της νέας ρύθμισης για το «ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα». Εισάγεται ειδικός αντικαταχρηστικός κανόνας, σύμφωνα με τον οποίο φυσικό πρόσωπο το οποίο είναι ο μοναδικός εταίρος ή μέτοχος εταιρείας, μπορεί να κληθεί να καταβάλει φόρο για το εισόδημα της εταιρείας ως ελεύθερος επαγγελματίας, με βάση το ελάχιστο ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα. Στόχος του νέου αυτού κανόνα είναι να αποτρέψει καταχρηστικές συμπεριφορές που ο νομοθέτης διέβλεψε ότι θα γεννηθούν από τη θέσπιση του ελάχιστου ετήσιου τεκμαρτού εισοδήματος, δηλαδή τη διακοπή της λειτουργίας της ατομικής επιχείρησης και τη συνέχιση της ίδιας δραστηριότητας από τον επαγγελματία μέσω μονοπρόσωπης εταιρείας, με μοναδικό σκοπό να αποφύγει την εφαρμογή του τεκμηρίου. Ετσι, εφόσον στο πλαίσιο φορολογικού ελέγχου διαπιστωθεί ότι ο μοναδικός εταίρος ή μέτοχος μονοπρόσωπης εταιρείας είχε προηγουμένως ασκήσει ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, την οποία διέκοψε μετά την έναρξη ισχύος των νέων διατάξεων (11.12.2023) ώστε να συστήσει μονοπρόσωπη εταιρεία με την ίδια δραστηριότητα, με αποτέλεσμα ο φόρος που καταβάλλεται υπό το νέο εταιρικό σχήμα να είναι μικρότερος από αυτόν που θα καταβαλλόταν με βάση το τεκμήριο, τότε το φυσικό πρόσωπο θα κληθεί να καταβάλει τη διαφορά του φόρου. Σημειώνεται ότι προκειμένου να υπολογιστεί ο φόρος που καταβάλλεται υπό το εταιρικό σχήμα, λαμβάνεται υπόψη τόσο ο εταιρικός φόρος (22%) όσο και ο φόρος μερισμάτων (5%) που θα οφειλόταν αν διανέμονταν το σύνολο των κερδών. Ο κανόνας αυτός θα ισχύσει για τα εισοδήματα που αποκτώνται έως το 2026.
Εκπίπτουν οι δαπάνες ανέγερσης προσθήκης ή βελτίωσης υφιστάμενων κτιρίων σε μισθωμένο ακίνητο ανεξάρτητα από τη διάρκεια της μισθωτικής σχέσης. Mε πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ κρίθηκε πως υποκείμενος στον ΦΠΑ, ο οποίος πραγματοποιεί δαπάνες ανέγερσης, προσθήκης ή βελτίωσης σε μισθωμένο ακίνητο, το οποίο χρησιμοποιεί για την πραγματοποίηση φορολογητέων πράξεων, έχει δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ με το οποίο επιβαρύνθηκαν οι εν λόγω δαπάνες, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της μισθωτικής σχέσης. Σε περίπτωση που οι ως άνω δαπάνες εμπίπτουν στην έννοια των επενδυτικών αγαθών τότε το δικαίωμα έκπτωσης του φόρου κρίνεται οριστικά κατά τον χρόνο έναρξης χρησιμοποίησης των αγαθών αυτών, η εν λόγω έκπτωση υπόκειται σε πενταετή διακανονισμό με αφετηρία το έτος χρησιμοποίησης και παρέχεται στον φορολογούμενο αυτοτελές δικαίωμα επιστροφής του φόρου. Σημειώνεται ότι με τον ν. 5024/2023 έχει αρθεί ο περιορισμός της χρήσης του ακινήτου για χρονικό διάστημα τουλάχιστον εννέα ετών, προκειμένου να θεωρηθεί ως αγαθό επένδυσης (ΣτΕ 1434/2023).
• Ο φορολογούμενος φέρει το βάρος απόδειξης της μεταβολής της φορολογικής κατοικίας, την οποία διατηρούσε επί σειράν ετών οφείλοντας να προσκομίσει επαρκή στοιχεία ενώπιον της διοίκησης. Με πρόσφατη απόφασή του, το ΣτΕ απέρριψε το αίτημα διοικούμενου για μεταβολή φορολογικής κατοικίας σε έτη αναφοράς προγενέστερα του 2014. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο έκρινε ότι ο φορολογούμενος πολίτης, εφόσον επιθυμεί τη μεταφορά της φορολογικής του κατοικίας σε άλλο κράτος, οφείλει να υποβάλει στην ΑΑΔΕ τα κατάλληλα αποδεικτικά από την αλλοδαπή αρμόδια αρχή, από τα οποία να προκύπτει ότι θεμελιώνεται επαρκής σύνδεσή του με άλλο κράτος. Πρέπει, ειδικότερα, να προσκομίζει στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η μεταβολή της κύριας και μόνιμης κατοικίας του και η σοβαρότητα της πρόθεσής του να μεταφέρει κατά μόνιμο και διαρκή τρόπο το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων και των βιοτικών σχέσεών του από την Ελλάδα στο άλλο κράτος. Εάν ο φορολογούμενος δεν καταθέσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά έγγραφα, θεωρείται ότι έχει την κατοικία του στην Ελλάδα και υπόκειται παράλληλα σε φόρο για το εισόδημα που αποκόμισε από δραστηριότητες σε άλλο κράτος (ΣτΕ 601/2022).
• Η διατήρηση μόνιμης θέσης μέλους ΔΕΠ δεν συνιστά επαρκές τεκμήριο ύπαρξης φορολογικής κατοικίας. Με πρόσφατη απόφασή του, το ΣτΕ έκρινε ότι σε περίπτωση όπου ανακύπτει ανάγκη προσδιορισμού φορολογικής κατοικίας, ο φορολογούμενος θεωρείται κάτοικος του κράτους με το οποίο διατηρεί στενότερους οικονομικούς, κοινωνικούς και προσωπικούς δεσμούς. Εν προκειμένω, ο αιτών με αίτημά του στην αρμόδια ΔΟΥ ζήτησε να μεταφέρει τη φορολογική κατοικία του στο Κατάρ, καθώς εργαζόταν ως καθηγητής σε πανεπιστημιακό ίδρυμα της χώρας αυτής. Η ΔΟΥ απέρριψε το αίτημα με μόνη αιτιολογία ότι ο αιτών είχε διατηρήσει παράλληλα τη μόνιμη θέση του ως μέλος ΔΕΠ ελληνικού πανεπιστημίου και η ενασχόλησή του στην αλλοδαπή δεν φέρεται να έχει τον χαρακτήρα της μονιμότητας. Ωστόσο, το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η κρίση της διοίκησης δεν ήταν επαρκής και νομίμως αιτιολογημένη και πως τα προσκομισθέντα στοιχεία επαρκούν για την έγκριση του αιτήματος μεταβολής της φορολογικής του κατοικίας. Ειδικότερα, έκρινε ότι, όπως προκύπτει από το σύνολο των στοιχείων, ο αιτών είχε καταστήσει το Κατάρ το κέντρο των βιοτικών σχέσεων και ζωτικών συμφερόντων του με πρόθεση μονιμότητας, αναφέροντας μάλιστα ότι τα ανωτέρω δεν αναιρούνται από το γεγονός ότι ο αιτών είχε διατηρήσει τη θέση του μέλους ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (ΣτΕ 2722/2022).
Πηγή: Grant Thornton