Αντίστροφες πορείες με αρκετές αναλογίες αλλά και μεγάλες διαφορές φαίνεται πως ακολουθούν οι οικονομίες της Κίνας και της Ιαπωνίας. Η Κίνα, που γνώρισε εκρηκτική άνθηση τις τελευταίες δεκαετίες, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με ισχυρούς κραδασμούς, όπως ο αποπληθωρισμός, η επίμονη ύφεση της αγοράς ακινήτων και η πτώση στα χρηματιστήρια, την ώρα που η Ιαπωνία, ύστερα από μια παρατεταμένη περίοδο ισχνών αγελάδων, βγήκε πρόσφατα από το τούνελ. Επειτα από μια καταστροφική κατάρρευση του κλάδου των ακινήτων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η ιαπωνική οικονομία πέρασε τις επόμενες τρεις δεκαετίες συρρικνούμενη. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις έπρεπε να ξοδέψουν τα χρήματά τους για την εξόφληση του χρέους, οι μισθοί παρέμειναν στάσιμοι και η ιαπωνική οικονομία από δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο διολίσθησε στην τέταρτη θέση. Εσχάτως ο «μεγάλος ασθενής της Ασίας που ήταν σε κώμα, άρχισε να κουνάει τα δάχτυλά του», γράφει χαρακτηριστικά το Business Insider. Τον Μάρτιο τα εργατικά συνδικάτα της Ιαπωνίας κατέγραψαν τη μεγαλύτερη αύξηση μισθών εδώ και δεκαετίες.
Το χρηματιστήριο ξεπέρασε πρόσφατα το υψηλό όλων των εποχών. Kαι η Τράπεζα της Ιαπωνίας αύξησε τα επιτόκια πάνω από το μηδέν για πρώτη φορά από το 2007. Στο Πεκίνο παρακολουθούν την ανάκαμψη της Ιαπωνίας με ανησυχία. Οπως η Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990, η Κίνα αντιμετωπίζει τώρα την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων. Τα ακίνητα κάποτε αντιπροσώπευαν το 20%-30% του ΑΕΠ της χώρας και όλες οι πτυχές της οικονομίας –τοπικές κυβερνήσεις, νοικοκυριά, τραπεζικό σύστημα– εξαρτώνται από τα χρήματα της αγοράς ακινήτων για να επιβιώσουν. Επειτα από δεκαετίες υπερβολικής δόμησης και κερδοσκοπίας, η «φούσκα» άρχισε να σκάει. Πρόκειται για μια ύφεση ισολογισμού (balance sheet recession), σαν αυτήν που διέκρινε ο Ρίτσαρντ Κου του Nomura στην ιαπωνική οικονομία μετά το σκάσιμο της «φούσκας».
Η πρόσφατη επιτυχία της Ιαπωνίας, ωστόσο, προέρχεται από μια προσπάθεια δεκαετιών, τις προσεκτικές διαπραγματεύσεις με τους εμπορικούς εταίρους και τις ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες βρέθηκε η οικονομία της χώρας στην πορεία. Ολα αυτά θα είναι σχεδόν αδύνατο να τα εφαρμόσει το Πεκίνο, τουλάχιστον όχι χωρίς να εξοργίσει πολιτικούς από τις Βρυξέλλες μέχρι την Μπραζίλια.
Κίνα και Ιαπωνία έχουν μεταξύ άλλων πολύ διαφορετικά κοινωνικά και πολιτικά συστήματα. Η Κίνα εισέρχεται επίσης στην κρίση ακινήτων υπό πολύ διαφορετικές οικονομικές συνθήκες: το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι περίπου 12.800 δολάρια, σε σύγκριση με τις 41.266 δολάρια στην Ιαπωνία την εποχή της κρίσης. Οταν η ιαπωνική οικονομία κατέρρευσε το 1990, χρειάστηκαν χρόνια για να εφαρμόσει η κυβέρνηση τη δημοσιονομική τόνωση που οι οικονομολόγοι θεωρούν τώρα την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι ενός αποπληθωριστικού σοκ.
«Οι Κινέζοι καταλαβαίνουν από τι είδους ασθένεια προσβλήθηκαν», λέει ο Κου. Ο Σι Τζινπίνγκ όμως δεν είναι διατεθειμένος να ρίξει χρήματα στις λιμοκτονούσες τοπικές κυβερνήσεις της χώρας ή ακόμη και στα νοικοκυριά για να τονώσει την κατανάλωση. Αντίθετα, η λύση του είναι να πείσει τη μνημειώδη μηχανή κατασκευής της Κίνας να παράγει αγαθά υψηλότερης αξίας. Ο κόσμος ωστόσο, έχοντας πληγεί από το λεγόμενο «σοκ της Κίνας», πλέον χτίζει άμυνες ενάντια σε ένα νέο κύμα κινεζικών προϊόντων. Η Μπραζίλια μόλις ξεκίνησε έρευνα αντιντάμπινγκ για το εάν η Κίνα πλημμυρίζει τη Βραζιλία με φθηνά αγαθά. Η Τουρκία αυστηροποίησε τους κανονισμούς για τα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα. Και οι εξαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων της Κίνας προς την Ε.Ε. ξεκίνησαν το έτος με πτώση σχεδόν 20%.
Η πιο κρίσιμη διαφορά μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας μπορεί να είναι… συναισθηματική. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάκαμψης της Ιαπωνίας οι αγορές λειτουργούσαν βάσει μιας συνεργατικής ιδεολογικής νοοτροπίας, πιστεύοντας ότι το ελεύθερο εμπόριο ήταν καλό. Καθώς η Κίνα ξεκινάει την ανάκαμψή της, αυτή η συνεργασία έχει μετατραπεί σε αντιπαλότητα. Τελικά, η τεχνολογία μπορεί να μην καταφέρει να τη σώσει αν δεν έχει τους κατάλληλους φίλους για να αγοράσουν τα προϊόντα της.