Μετά την κρίση του 2010-2018 και κυρίως τα τελευταία 3 χρόνια, παρά την πανδημία του κορωνοϊού, την ενεργειακή κρίση και την αύξηση του πληθωρισμού, η οικονομία της Ελλάδας έχει σημειώσει σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης (8,4% το 2021 και 5,9% το 2022, δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση στην Ευρωζώνη). Το επιχειρηματικό οικοσύστημα επεκτείνεται με ραγδαίους ρυθμούς, η έρευνα και η καινοτομία ανθούν, οι εξαγωγές αλλά και οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν αυξηθεί. Κεντρικός πυλώνας και απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση, την ενίσχυση και την επιτάχυνση της ραγδαίας ανάπτυξης είναι η ύπαρξη και απορρόφηση άκρως εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Πολλοί Ελληνες νέοι 18-40 ετών, που έφυγαν για το εξωτερικό την περίοδο της κρίσης (brain drain) και διέπρεψαν σε διεθνείς εταιρείες, οργανισμούς, πανεπιστήμια και νεοφυείς επιχειρήσεις, επέστρεψαν στην Ελλάδα μετά το 2019 (brain regain).
Μέχρι πρόσφατα το θεσμικό καθεστώς μετανάστευσης δεν διευκόλυνε την εισροή και παρουσία ξένου ταλέντου υψηλής εξειδίκευσης. Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι ένα μεταναστευτικό πρόγραμμα-εργαλείο που να απευθύνεται σε νέους αλλοδαπούς πολίτες τρίτων χωρών, εκτός Ε.Ε., οι οποίοι έχουν ταλέντο που ξεπερνάει τις συμβατικές προσδοκίες (extraordinary talent) και μπορούν να μεταφέρουν τις υψηλές προοπτικές τους (high potential) στην ελληνική οικονομία.
Δεν είναι τυχαίο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θέσπισε ένα τέτοιο πρόγραμμα (High Potential Individual Visa) τον Μάιο του 2022 για να καλύψει την ανάγκη προσέλκυσης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και να καταστήσει την οικονομία ανταγωνιστική.
Η πρωτοβουλία που μόλις ανακοινώθηκε από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, κατόπιν αναλυτικής μελέτης και πρότασης του Deon Policy Institute και οδήγησε στη θέσπιση της «talent visa», είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα με την πρόταση του Ινστιτούτου μας, η ελληνική βίζα εξαιρετικού ταλέντου («talent visa») απευθύνεται σε «φρέσκους», δηλαδή εντός των 5 τελευταίων ετών, αποφοίτους των κορυφαίων πανεπιστημίων παγκοσμίως, έτσι ώστε να προσελκύσει τους άριστους και ταλαντούχους πτυχιούχους από όλο τον κόσμο, ανεξαρτήτως εθνικότητας.
Η διάρκεια της βίζας είναι ένα έτος και οι κάτοχοί της θα έχουν την ευκαιρία να μείνουν στην Ελλάδα χωρίς να έχουν εξασφαλίσει θέση εργασίας, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου να μπορέσουν να υλοποιήσουν καινοτόμες ιδέες, να δοκιμάσουν πιθανά projects, να κατανοήσουν τη λειτουργία της ελληνικής αγοράς και να γνωρίσουν τους Ελληνες εργοδότες.
Ο σκοπός του εγχειρήματος είναι μέχρι τη λήξη της βίζας να έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική αγορά και να μεταβούν σε κάποια άλλη μόνιμη άδεια παραμονής που προσφέρει το ελληνικό κράτος. Τέλος, προβλέψεις υπάρχουν για τη λήψη της απόφασης (αποδοχή ή απόρριψη) σε σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε να αποφευχθούν χρονοβόρες και γραφειοκρατικές διαδικασίες, που θα αποθαρρύνουν τους πιθανούς υποψηφίους. Κατόπιν αποδοχής, με παρόμοια αποτελεσματικότητα προβλέπεται ότι θα κινούνται και οι διαδικασίες έκδοσης της βίζας από τις ελληνικές προξενικές αρχές ανά την υφήλιο.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι μια άψογα συντονισμένη διαφημιστική εκστρατεία. Μια τέτοια εκστρατεία θα πρέπει να στοχεύει ιστοτόπους, περιοδικά, συνέδρια και χώρους όπου οι ταλαντούχοι ξένοι επισκέπτονται γραφεία καριέρας των πανεπιστημίων-στόχων, φημισμένα περιοδικά επιστήμης (π.χ. Nature) και τεχνολογίας (π.χ. Τechcrunch), αλλά και τις ελληνικές διπλωματικές αρχές. Στην παρούσα συγκυρία, μια στρατηγική διαφήμισης της ελληνικής «talent visa», η οποία, εφόσον θεσπιστεί, θα είναι και η μοναδική τέτοια βίζα εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθίσταται εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου του διεθνούς ανταγωνισμού για προσέλκυση ταλαντούχων αποφοίτων και νέων επαγγελματιών («war for talent»). Καλό θα είναι, επίσης, η ελληνική πολιτεία να δημιουργήσει ένα one-stop-shop για όσους ενδιαφέρονται να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα για εξειδικευμένη εργασία, ανώτατη εκπαίδευση και επιχειρηματικότητα, με όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για να μετακομίσουν στη χώρα μας.
Κλείνοντας, πάντως, σύμφωνα με δημοσιοποιημένα στοιχεία, η υλοποίηση αυτής της πρότασης στην Ελλάδα έχει την προοπτική να δημιουργήσει μακροπρόθεσμα χιλιάδες θέσεις εργασίας και ευρεσιτεχνίες, οι οποίες θα συμβάλουν σημαντικά στη συνεχόμενη οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα της χώρας μας.
*Ο κ. Πέτρος Περσελής είναι ιδρυτικό μέλος του Deon Policy Institute, Endeavor Greece mentor.