Οσοι επενδυτές απέκτησαν ιταλικά κρατικά ομόλογα υψηλής απόδοσης το 2023, υποθέτοντας ότι θα τους προστάτευε από τον κίνδυνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, εξετάζουν προσεκτικά το εγχειρίδιό της ώστε να αποφανθούν εάν όντως είναι θωρακισμένοι. Η ΕΚΤ στα μέσα του 2022 είχε παρουσιάσει το πρόγραμμα ΤΡΙ, ώστε να αντιμετωπίσει την οποιαδήποτε «αναίτια» διεύρυνση των ομολογιακών αποδόσεων μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης.
Το σχέδιο, βάσει του οποίου η ΕΚΤ θα παρέμβει για να αγοράσει τα ομόλογα της χώρας που δέχεται επίθεση στην αγορά, ουδέποτε εφαρμόστηκε. Πάντως, αναλυτές ισχυρίζονται ότι η ύπαρξή του παρακίνησε τους επενδυτές να ευνοήσουν την Ιταλία παρά τους περίπλοκους κρατικούς λογαριασμούς της. Ωστόσο, αυτές οι δυσκολίες στο πεδίο των δημοσίων οικονομικών βρίσκονται σε έξαρση. Ισως καθιστούσαν τη χώρα μη επιλέξιμη για το TPI, γεγονός που θα επέφερε επιπτώσεις στους έχοντες ιταλικά ομόλογα. Δεδομένου ότι η διαφορά της απόδοσης ανάμεσα στα 10ετή ιταλικά και τα αντίστοιχα γερμανικά ομόλογα κυμαίνεται επί του παρόντος μόλις στις 1,4 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή 140 μ.β., δεν υπάρχουν βραχυπρόθεσμες προοπτικές να γίνει χρήση του ΤΡΙ. Βέβαια, οι αγορές κοιτάζουν μπροστά.
«Το TPI λειτούργησε τόσο καλά τα τελευταία δύο χρόνια, ώστε ακόμη και μια νύξη πως μόνον ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ θεωρούν την Ιταλία ακατάλληλη για στήριξη θα έκανε τα ομόλογά της πολύ πιο ευάλωτα», ανέφερε ο Τιμ Τζόουνς, αναλυτής υπεύθυνος Ευρωζώνης της Medley Advisors. Η Ιταλία δήλωσε προ ημερών ότι θα τεθεί υπό «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος» της Ε.Ε., διότι φέτος εμφάνισε επίμονες δημοσιονομικές υπερβάσεις. Αυτό προκάλεσε ένα κύμα συστάσεων εκ μέρους των επενδυτικών ομίλων προς την πελατεία τους, επειδή ένα από τα κριτήρια της ΕΚΤ για την ενεργοποίηση του εργαλείου TPI είναι οι χώρες να μην υπόκεινται σε «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος» (ΔΥΕ), ή, εάν ναι, οφείλουν να λάβουν διορθωτικά μέτρα.
Οι περισσότεροι αναλυτές διατείνονται πως η ΕΚΤ άφησε στον εαυτό της αρκετά περιθώρια για να χρησιμοποιήσει το εργαλείο, εάν οι αγορές βάλουν κατά του ιταλικού δημοσίου χρέους των 2,9 τρισ. ευρώ. Ορισμένοι εκτιμούν ότι για να λάβει στήριξη από το TPI μια χώρα δεν χρειάζεται να πληροί όλες τις απαιτήσεις της ΕΚΤ για «υγιείς και βιώσιμες δημοσιονομικές και μακροοικονομικές πολιτικές», αλλά μία. «Εάν η Ιταλία τελούσε σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ώστε να το περικόψει, τότε θα εξακολουθούσε να είναι επιλέξιμη για το TPI», δήλωσε η Κιάρα Ζανγκαρέλι, οικονομολόγος της Morgan Stanley. Πάντως, το ερώτημα παραμένει ανοιχτό, εάν η Ρώμη, για να καλυφθεί από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα, θα έπρεπε ήδη να έχει λάβει διορθωτικά μέτρα ή απλώς να τα υποσχεθεί.